Tại Hội nghị Ban Chấp hành Liên minh HTX Việt Nam lần thứ tư, tổ chức ngày 10/1, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Nguyễn Ngọc Bảo cho biết, nhờ linh hoạt trong sản xuất, chủ động chuyển đổi số, không ít HTX đã vươn lên, góp phần hạn chế đứt gãy chuỗi giá trị hàng hóa. Đặc biệt, các thành viên và người lao động trong khu vực KTTT, HTX đã phát huy hiệu quả, tối đa công suất sản xuất, kinh doanh trong điều kiện dịch bệnh diễn biến phức tạp.
Chuyển hướng linh hoạt
Tiêu biểu là các HTX nông nghiệp đã chủ động điều chỉnh định hướng sản xuất gắn sản lượng phù hợp điều kiện cụ thể của từng địa phương. Theo thống kê của Liên minh HTX Việt Nam, nhờ thực hiện việc duy trì sản xuất kết hợp cung ứng tiêu thụ nội vùng, các HTX đã cung cấp 81,1% tổng lượng lương thực, thực phẩm cho vùng giãn cách xã hội, vùng cách ly, vùng ổn định, vùng có nhu cầu cứu trợ, vùng sâu, vùng xa.
Một số HTX (17-22,8%) đã kịp thời trong chuyển đổi phương thức tiêu thụ sản phẩm tập trung, đẩy mạnh chuyển đổi số, áp dụng nông nghiệp thông minh, công nghệ cao, sản xuất sản phẩm đạt tiêu chuẩn, chất lượng, có thương hiệu, xuất xứ sản phẩm (OCOP, hữu cơ, GlobalGap,...).
Các HTX cũng đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm thông qua phương thức thương mại điện tử (Facebook, Zalo, fanpage, group, Shopee, Sendo, Tiki, Voso, Postmart,... ). Có HTX chủ động xây dựng hoặc tham gia các trang bán hàng điện tử của hệ thống Liên minh HTX Việt Nam, Bộ Công Thương, Bộ NN&PTNT, giúp ổn định doanh thu và thu nhập đối với thành viên HTX.
 |
|
HTX 3T nông sản Cao Phong mong muốn tiếp tục nhận được các hỗ trợ về máy móc đề đầu tư cho chế biến sâu các sản phẩm từ cam. |
Nhờ đó, một số HTX nông nghiệp có sản phẩm xuất khẩu, một số HTX thu tăng 5-24,8% (do tăng sản lượng, giá sản phẩm, nhu cầu thiết yếu) như HTX Mật ong Cường Nga (Hà Tĩnh), HTX Rau quả sạch Chúc Sơn (Hà Nội). HTX Trường Anh, (Cao Bằng)…
Chia sẻ về hoạt động sản xuất kinh doanh trong điều kiện dịch bệnh phức tạp, bà Vũ Lệ Thủy, Giám đốc HTX 3T nông sản Cao Phong (Hòa Bình) cho biết, nhờ đẩy mạnh bán hàng bằng nhiều kênh kết hợp bảo đảm chất lượng sản phẩm, HTX đã vượt qua khó khăn, đưa sản phẩm ra thị trường nhiều hơn so với năm 2020.
Không chỉ các HTX nông nghiệp, các HTX phi nông nghiệp cũng kết hợp với HTX nông nghiệp trong cung ứng, tiêu thụ sản phẩm, phục vụ nhu cầu thiết yếu, kết hợp sản xuất kinh doanh truyền thống để thích ứng với thị trường, hạn chế đứt gãy chuỗi giá trị cũng như thúc đẩy phục hồi kinh tế.
Ông Trần Đỗ Liêm, Chủ tịch HĐQT HTX Rạch Gầm, cho biết tổng kết năm 2021, HTX hoàn thành 98% kế hoạch đặt ra, cao hơn năm 2020 là 5%. Ngoài ra, HTX còn đóng thuế gần 4 tỷ đồng, hạ thủy 6 sà lan mới, sửa chữa trên 60 sà lan.
Có được những kết quả trên, ngoài sự chủ động của HTX, nhờ sự vào cuộc của Liên minh HTX Việt Nam, một số chính sách của Nhà nước đã bắt đầu có hiệu lực và được triển khai. Tiêu biểu như Nghị quyết số 105/NĐ-CP, Nghị quyết số 116/NQ-CP, Nghị quyết số 97/NQ-CP, Nghị quyết số 89/NQ-CP; Nghị định số 45/2021/NĐ-CP...
Nhiều HTX được tiếp cận chính sách, vay vốn tín dụng (Quỹ hỗ trợ phát triển HTX ở Trung ương và địa phương, Quỹ tín dụng nhân dân, Quỹ quốc gia về việc làm, nguồn kinh phí hỗ trợ thiệt hại do dịch Covid-19,...
Theo thống kê của Liên minh HTX Việt Nam, hiện có 16.500 HTX được tư vấn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, 2.700 HTX được miễn lệ phí môn bài, 1.200 HTX được gia hạn nộp thuế, 20 HTX được giảm thuế nhập khẩu, 5.000 HTX được tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội vào Quỹ hưu trí và tử tuất, 100% HTX được hỗ trợ chi phí tiền điện,...
Vô vàn khó khăn
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, khu vực KTTT, HTX năm qua bị ảnh hưởng không nhỏ bởi dịch Covid-19. Cụ thể là hơn 41,6% HTX giảm doanh thu và lợi nhuận; lao động bị cắt giảm, nghỉ việc không lương chiếm hơn 42,8% tổng số lao động.
Đặc biệt, sản lượng lương thực, thực phẩm và nông sản khác do THT, HTX, Liên hiệp HTX sản xuất bị tồn đọng và khó tiêu thụ. Trong đó, sản lượng tồn đọng của HTX, THT sản xuất chiếm khoảng 30% - 70% đối với các loại nông sản.
Nguyên nhân của tình trạng trên chủ yếu là do gián đoạn, đứt gãy các chuỗi cung ứng tiêu dùng, chế biến trong nước và xuất khẩu. Các HTX, THT thiếu nhân lực và thời gian thu hoạch các nông sản do giãn cách xã hội; các dịch vụ logistics phần lớn bị hạn chế.
 |
|
Ảnh hưởng bởi dịch bệnh nên nhiều HTX khó khăn về đầu ra. |
Bên cạnh đó, nhiều nhà máy chế biến không nhập hoặc giảm sản lượng nguyên liệu do tạm thời đóng cửa hoặc giảm công suất, đặc biệt là xuất khẩu sang Trung Quốc bị giảm. Hơn 80% khối lượng nông sản của HTX, THT sản xuất do thương lái (hộ kinh doanh, doanh nghiệp tư nhân) đảm nhiệm logistics (thu mua, đóng gói, vận chuyển…) nên khi dịch bệnh xảy, việc sản xuất kinh doanh gặp không ít khó khăn.
Ngoài những nguyên nhân trên, chi phí sản xuất, kinh doanh đầu vào tăng trong khi HTX khó tiếp cận được nguồn nguyên liệu ổn định, đảm bảo chất lượng cũng như tiếp cận được nguồn vốn vay, vốn hỗ trợ kịp thời cũng là nguyên nhân khiến giá bán không đủ bù chi phí sản xuất, HTX không đủ tái đầu tư...
Ông Trần Thế Võ, Giám đốc HTX dịch vụ nông nghiệp Noong Hẹt (Điện Biên) cho biết các chi phí phân bón, thuê nhân công, vận chuyển trong mùa dịch tăng cao trong khi HTX khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn thời gian qua. “HTX có nhu cầu phát triển theo chuỗi nên cần nguồn vốn lớn nhưng lại chưa nhận được được sự hỗ trợ về vốn từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX”, ông Võ cho biết.
Chia sẻ về những khó khăn mà các HTX đang gặp phải, ông Nguyễn Bá Châu, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Nghệ An, cho rằng Nghị quyết 105 tuy đã được tuyên truyền dưới nhiều hình thức nhưng một số HTX không được thụ hưởng. Theo ông Châu, đặc trưng HTX tiểu thủ công nghiệp là có nhiều người lao động tham gia nhưng khi lập danh sách họ không nằm trong đối tượng được thụ hưởng nên chưa bảo đảm quyền lợi người lao động.
Đi cùng với đó là có HTX vướng mắc khi tiếp cận các gói hỗ trợ vay vốn nhưng đòi hỏi phải có tài sản thế chấp nên gây bất cập vì ít HTX đáp ứng được điều kiện này.
Cùng HTX phát triển
Dự báo năm 2022, dịch Covid-19 có chiều hướng tăng cao. Để các HTX từng bước phục hồi, thích ứng, linh hoạt, phát triển HTX theo chuỗi giá trị bền vững là bước đi hiệu quả. Tuy nhiên, để làm được điều này, cần sự vào cuộc của cả hệ thống và các cấp ngành.
Ông Vũ Công Lực, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Quảng Ninh, cho biết cần đẩy mạnh phát triển các sản phẩm theo chuỗi giá trị để HTX liên kết vùng, miền. Muốn làm được điều này, ông Lực cho biết Quyết định số 167/QĐ-TTg, Nhà nước mới chọn mỗi tỉnh 5 HTX nhân rộng mô hình chuỗi giá trị và chưa có thực hiện gối đầu sau năm 2025.
 |
|
Rất nhiều HTX mong muốn nhận được hỗ trợ về vốn để tái đầu tư và phát triển sản xuất. |
“Cần chọn thêm một số mô hình HTX để nhân rộng. Đi kèm với đó là có nguồn lực rót cho các HTX thực hiện luôn trong năm nay, nếu 2025 mới thực hiện nhân rộng thì sẽ bị đứt gãy chuỗi”, ông Lực kiến nghị.
Ông Huỳnh Bài, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Đắk Lắk, cho biết dự kiến năm 2022 các HTX trên địa bàn tỉnh có nhu cầu vay hàng tỷ đồng để đầu tư sản xuất theo hướng hàng hóa, chuyển đổi số nhằm hoàn thiện và phát triển chuỗi giá trị. Tuy nhiên, các cấp ngành cần làm sao để thủ tục giảm một cách tối đa để tạo điều kiện cho HTX vay vốn nhanh, thuận lợi vì sản xuất nông nghiệp chủ yếu dựa vào mùa vụ, trong khi dịch bệnh đang diễn biến hết sức phức tạp.
Ngoài ra, để các HTX phát triển và cùng cả nước thực hiện mục tiêu kép vừa phòng chống dịch vừa phát triển kinh tế, các cấp ngành cần ban hành, sửa đổi cơ chế tín dụng tạo điều kiện cho HTX và thành viên, nhất là ở địa bàn nông thôn vay và sử dụng vốn có hiệu quả từ tổ chức tín dụng và Quỹ hỗ trợ phát triển HTX
Bên cạnh đó, ban hành quy định tín dụng nội bộ HTX theo quy định tại khoản 6 Điều 4 Luật HTX năm 2012; sửa đổi quy định cho phép Quỹ tín dụng nhân dân mở rộng cho vay ngoài thành viên, nhất là ở địa bàn nông thôn.
Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Nguyễn Ngọc Bảo cho rằng để các HTX phát triển, cần lắng nghe các ý kiến của các HTX để có thể đề xuất với Chính phủ tháo gỡ kịp thời khó khăn cho các HTX, THT, Liên hiệp HTX.
“Nhằm giải quyết các khó khăn cho HTX, trong đó chủ yếu là khó khăn về vốn, Liên minh HTX Việt Nam sẽ có những tổng hợp về nguồn lực của các chương trình mục tiêu quốc gia và có những đề xuất để điều chỉnh cho phù hợp hơn với thực tế hoạt động của khu vực KTTT, HTX”, Chủ tịch Nguyễn Ngọc Bảo cho biết.
Huyền Trang
