Khởi động phiên giao dịch ngày 12/7, các chỉ số chứng khoán đồng loạt giảm mạnh trước áp lực thoát hàng của các nhà đầu tư. Trước đó, sau khi trải qua một tuần “đỏ lửa” (5-9/7) với mức giảm hơn 73 điểm, danh mục cổ phiếu của không ít nhà đầu tư bị chuyển từ xanh sang đỏ, lãi sang lỗ, nhiều nhà đầu tư đã chủ động bán cắt lỗ.
Nhiều cổ phiếu nhóm "bằng - chứng - thép" (bank - ngân hàng, chứng khoán, thép) từng dậy sóng, trong hơn một tuần qua cũng bị giảm mạnh trước áp lực bán đè nặng, dòng tiền ồ ạt rút ra khỏi những mã cổ phiếu này.
Sự ngộ nhận của F0
Phiên giao dịch ngày 12/7 kết thúc với mức giảm hơn 50 điểm của Vn-Index. Dạo qua các diễn đàn lớn về chứng khoán có thể thấy “đau đớn, xót xa” là những tính từ mà hầu hết các thành viên sử dụng cho những gì đang diễn ra với tài khoản của mình.
Các nhà đầu tư, chủ yếu là các nhà đầu tư mới (nhà đầu tư F0) đồng loạt chia sẻ những con số âm vài trăm triệu đến hàng tỷ đồng chỉ trong ít ngày. “Nhìn tài khoản bốc hơi mà ước mình chưa từng biết đến thị trường chứng khoán”, nhà đầu tư V.Q than thở.
 |
|
Một trong những sai lầm để đời mà các F0 mắc phải chính là lạm dụng margin. |
Sở dĩ các nhà đầu tư phải thốt lên những lời như vậy là bởi trong suốt hơn một năm qua, đồng nhịp với đà tăng của thị trường chứng khoán thế giới, thị trường chứng khoán Việt Nam cũng ghi nhận mức tăng vượt mọi dự báo với những kỷ lục về điểm số, thanh khoản, số tài khoản mở mới trong nửa đầu năm 2021 bất chấp mọi cảnh báo rủi ro về một nguy cơ “bong bóng” tài sản.
Đáng chú ý là kỷ lục về số lượng tài khoản đầu tư cá nhân trong nước mới, lên tới gần 620.000 tài khoản trong 6 tháng đầu năm, gấp 1,6 lần cả năm 2020 (riêng tháng 6 lên tới 140.000 tài khoản).
Nhóm các nhà đầu tư F0 lâu nay vẫn được ca tụng là đủ khả năng “cân tất” thị trường trước áp lực bán ròng kéo dài của khối ngoại, hay “F0 nhiều tiền cướp hàng của cá mập”. Đặc biệt, khi tâm lý sợ bỏ lỡ cơ hội (FOMO) tăng cao, các nhà đầu tư này càng tích cực “đổ” thêm tiền và sử dụng đòn bẩy tài chính mà cụ thể ở đây là margin.
"Cơn say chứng khoán" khiến họ không còn quan tâm đến việc giá cổ phiếu của nhiều nhóm ngành đã tăng mạnh, cao hơn nhiều tốc độ tăng chung và vượt quá giá trị kỳ vọng của ngành, doanh nghiệp (có 8 ngành nghề có giá cổ phiếu tăng từ 25-67% từ đầu năm đến nay).
Do vậy, khi thị trường lao dốc, các cổ phiếu đồng loạt giảm mạnh, các lệnh gọi ký quỹ (margin calls) hay lệnh bán cưỡng bức (force sell) chất đống khiến các nhà đầu tư không kịp trở tay.
Một nhà đầu tư đã có kinh nghiệm “chinh chiến” trên thị trường chứng khoán hơn 10 năm chia sẻ: “Có thể ví giai đoạn vừa qua của thị trường chứng khoán là tuần trăng mật của các nhà đầu tư mới, được thị trường đãi một bữa tiệc no nê và thịnh soạn khiến họ ngộ nhận mình giỏi giang và vĩ đại. Nhưng tuần trăng mật nào cũng phải qua đi...”.
Định lại "cuộc chơi"
Dù thị trường có thể đang bước vào nhịp điều chỉnh cần phải có khiến nhiều nhà đầu tư hoang mang, nhưng có một thực tế là cơ hội trên thị trường chứng khoán luôn luôn hiện hữu, chỉ là việc lựa chọn cổ phiếu sẽ trở nên khó khăn hơn trong giai đoạn tới.
Theo nhận định của chuyên gia Nguyễn Hồng Điệp, thị trường chứng khoán Việt Nam đang đối diện với những rủi ro về mặt định giá, tiền không còn “rẻ”, nền kinh tế ngấm đòn dịch bệnh và lượng cổ phiếu phát hành thêm đột biến nhưng đã trưởng thành hơn, có sự khác biệt lớn so với năm 2007 và 2018.
“Cá nhân tôi vẫn tin tưởng vào xu hướng không thể đảo ngược của thị trường chứng khoán trong chu kỳ 2020-2023. Trong một big trend, điều chỉnh kể cả có kéo dài hàng tháng vẫn được coi là cơ hội lớn để tích lũy và gia tăng tài sản tốt”, ông Điệp nói.
Tuy nhiên, “cú sốc” dẫn đến thiệt hại nặng nề như hiện nay có thể khiến nhiều F0 rời bỏ thị trường, các F0 còn bám trụ phải nhìn nhận lại chiến lược đầu tư.
Một trong những sai lầm để đời mà các F0 mắc phải chính là lạm dụng margin, sử dụng tối đa hạn mức cho phép của đòn bẩy này để nhắm tới mức lợi nhuận cao khi cổ phiếu đang trên đà tăng giá với kỳ vọng giá sẽ còn tăng hơn nữa.
Margin thực chất là “con dao hai lưỡi” khi một mặt có thể giúp thị trường tăng trưởng nhanh, nhân số lãi của nhà đầu tư lên bằng lần, nhưng mặt khác có thể làm trầm trọng thêm rủi ro khi thị trường điều chỉnh.
Trong khi đó, margin hiện đang nằm trong tay ai? Lâu nay, các nhà đầu tư có kinh nghiệm vẫn chia sẻ với nhau về những khái niệm như “nhà cái", “đội lái”, “cá mập”… để ám chỉ những nhà tạo lập, chi phối đà tăng - giảm của các mã cổ phiếu cũng như thị trường chung, và margin chính là một công cụ được sinh ra để “úp bô” các nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Nhìn chung, khó có thể đưa ra câu trả lời cho việc “quy tắc ngầm” này có thật sự tồn tại hay không, nhưng có một điều chắc chắn mà các F0 cần phải ghi nhớ, đó là không nên liều lĩnh và quá lạc quan vào đà tăng trưởng của thị trường.
“Thay vì tự trải nghiệm những bài học tốn kém lên đàng hàng trăm triệu, thậm chí bạc tỷ, các nhà đầu tư mới cần thận trọng tìm hiểu, nghiên cứu thị trường, biết cách quản trị rủi ro, có phương pháp đầu tư chuẩn mực, thì mới có thể nhìn thấy quả ngọt ở cuối con đường”, chuyên gia Nguyễn Hồng Điệp khuyến nghị.
Minh Khuê
