Hiện nay, sản xuất nông nghiệp đang chịu tác động bất lợi do biến đổi khí hậu, thiên tai dịch bệnh. Bên cạnh đó một số nông sản chủ lực xuống thấp, đặc biệt là cây cao su trên địa bàn huyện Sa Thầy cũng bị mất giá làm ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình phát triển kinh tế của đồng bào DTTS địa phương.
Thâm canh, đa canh cây trồng
Trước khó khăn đó, huyện Sa Thầy đã triển khai nhiều giải pháp trọng tâm, trong đó tập trung khai thác tiềm năng lợi thế về đất đai đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi trên địa bàn gắn với phát động các phong trào thi đua yêu nước nhằm khơi dậy, phát huy nội lực trong nhân dân.
Từ các chương trình, dự án đầu tư của Nhà nước, huyện đã định hướng nhân dân thực hiện thâm canh, đa canh cây trồng nhằm nâng cao giá trị trên cùng một diện tích. Thông qua các chương trình khuyến nông – khuyến lâm, huyện đã xây dựng nhiều mô hình cây con giống mới như trồng mắc ca, sa nhân tím, cây ăn quả… bước đầu cho tín hiệu tích cực.
Người dân xã Yaly (huyện Sa Thầy) chủ yếu là đồng bào DTTS, nên các cấp ngành tập trung vận động nhân dân thực hiện thâm canh, đưa các mô hình sản xuất vào để người dân thực hiện. Các mô hình trồng cây xen canh cà phê và cây ăn quả tại xã cũng đang mang lại những giá trị không nhỏ cho người dân.
Ông A Tút (làng Tum, xã Yaly) đang phát triển gần 2 ha cao su, 1 ha cà phê trồng xen cây ăn quả. Nhờ áp dụng đúng kỹ thuật nên cây trồng phát triển tốt, thu nhập trung bình hàng năm từ 80-150 triệu đồng. Hiện gia đình ông không chỉ thoát nghèo mà còn giúp nhiều hộ dân khác về các kỹ thuật sản xuất sau khi được tham gia các lớp tập huấn.
Cà phê là một trong những cây trồng chủ lực ở Sa Thầy. |
Theo thống kê, đến năm 2020, huyện đã hỗ trợ đồng bào DTTS ở các xã phát triển gần 12.000 ha cao su, hơn 2.800 ha cà phê, 500 ha cây ăn quả. Ngoài ra còn có 7 xã, phường đã hoàn thành việc đưa vào trồng cây mắc ca như: Đoàn Kết, Đăk Năng, Hòa Bình, Đăk Rơ Wa, Chư Hreng, Trường Chinh, Ngok Bay. Theo kế hoạch, năm tới phường Thắng Lợi và xã Ia Chim cũng sẽ mở rộng diện tích trồng thử nghiệm cây mắc ca vì đây là loại cây tiềm năng và phù hợp với điều kiện tự nhiên của địa phương.
Ngoài ra, toàn huyện cũng triển khai trồng được 30ha cây đinh lăng, tập trung chủ yếu xã Hơ Moong; 35ha sa nhân tím trồng dưới tán rừng tại xã Sa Sơn. Một số hộ dân trên địa bàn huyện cũng đã tự phát triển được khoảng 10ha nghệ để bán thô kết hợp chế biến.
Các hộ còn phát triển chăn nuôi và đã hình thành một số điểm chăn nuôi bán công nghiệp theo hướng gia trại, trang trại. Đặc biệt, huyện chú trọng các giải pháp nâng cao hiệu quả khai thác, đánh bắt, nuôi thủy sản trên lòng hồ thủy điện Yaly và Pleikrông. Hiện, 310 hộ đồng bào DTTS trong huyện đã có thu nhập ổn định từ việc đánh bắt, nuôi thủy sản, sản lượng hàng năm đạt hơn 740 tấn.
Chú trọng chế biến
Nhờ đa dạng các loại cây trồng, vật nuôi, huyện Sa Thầy đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo đồng bào DTTS đẩy mạnh phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, tập trung ứng dụng khoa học công nghệ để nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm nông sản.
Khi xây dựng được các vùng nguyên liệu đa dạng và rộng lớn, huyện đẩy mạnh phát triển ngành chế biến, kết nối tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị.
Để làm được điều này, ngoài thực hiện các chính sách kêu gọi thu hút đầu tư, nhất là đầu tư xây dựng các nhà máy chế biến nông sản trên địa bàn, huyện còn chú trọng đến vai trò của mô hình kinh tế tập thể trong chuỗi giá trị hàng hóa. Đến nay huyện có 62 doanh nghiệp, 5 HTX và gần 270 cơ sở sản xuất cá thể về lĩnh vực nông sản, tiểu thủ công nghiệp.
Tiêu biểu như HTX Đoàn Kết (xã Mô Rai) chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực trồng, khai thác mủ cao su. Nhưng đến năm 2014, nắm bắt xu hướng của thị trường, HTX quyết định chuyển hướng sang sản xuất trái cây sạch.
Đến nay, HTX đã có hơn 15ha cây ăn quả, bao gồm cam, bưởi, quýt, ổi, na Thái, sầu riêng, dưa lê, dưa lưới... Ngoài sản xuất hàng thô, HTX còn chú trọng sơ chế và đầu tư máy móc vào sấy khô một số cây ăn quả để cung cấp ra thị trường nhằm nâng cao giá trị sản phẩm. Hoạt động của HTX không chỉ tạo việc làm cho thành viên mà còn giúp gần 10 lao động là người DTTS ở địa phương có việc làm và thu nhập ổn định.
HTX Đoàn Kết (xã Mô Rai) đang phát triển trồng cây ăn quả hữu cơ. |
Ngoài phát triển HTX, huyện còn chú trọng phát triển cơ sở hạ tầng, xây dựng và nâng cấp các chợ để người dân có nơi giao thương, buôn bán nông sản. Đến nay, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội của huyện được đầu tư mạnh mẽ, diện mạo từ trung tâm huyện đến vùng nông thôn, vùng đồng bào DTTS đều khang trang, khởi sắc. Đây cũng là điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp, HTX phát triển.
Theo đánh giá của UBND tỉnh Kon Tum, những thành quả đạt được trong thời gian qua ở huyện Sa Thầy về công tác dân tộc chính là kết tinh của ý chí, nghị lực, sự đoàn kết, chung sức, đồng lòng của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân trên địa bàn. Cán bộ, nhân dân các dân tộc huyện Sa Thầy tiếp tục phát huy truyền thống của quê hương cách mạng anh hùng, vững bước đi lên trên con đường đổi mới.
Đặc biệt, huyện đã giúp đồng bào DTTS tập trung khai thác tiềm năng lợi thế về đất đai, đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi gắn với phát động các phong trào thi đua yêu nước nhằm khơi dậy, phát huy nội lực trong nhân dân.
Nhờ quan tâm đến chính sách dân tộc, đến cuối năm 2020, toàn huyện có 12 trường đạt chuẩn quốc gia; 7 trạm y tế xã đạt Bộ tiêu chí quốc gia về y tế cấp xã; 2 xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới. Đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào DTTS được nâng lên, thu nhập bình quân đầu người đạt trên 35 triệu đồng/năm, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 16,6%...
Vĩnh Bảo
Bài 2: Công nghệ cao song hành nghề truyền thống