'Mở khóa' chất lượng nguồn nhân lực khu vực HTX

Nhân lực là chìa khóa quyết định thành công của tất cả các lĩnh vực kinh tế, xã hội. Với vai trò là “bệ đỡ kinh tế hộ”, khu vực kinh tế tập thể (KTTT), HTX cũng đang dành nhiều sự quan tâm nhằm phát triển lực lượng lao động trình độ cao, hướng tới sự phát triển bền vững.

.............................

Trước đòi hỏi từ thực tế, đặc biệt trong bối cảnh Covid-19 đang gây ra biến động lớn, Diễn đàn “Nâng cao kỹ năng lao động trong khu vực HTX” vừa được tổ chức, đưa ra nhiều giải pháp giúp các HTX nâng cao trình độ nhân lực, gia tăng hàm lượng kỹ thuật trong sản xuất, xây dựng thương hiệu, thích ứng với toàn cầu hóa.

Cách mạng công nghiệp 4.0 đang thúc đẩy mạnh mẽ quá trình chuyển đổi nền kinh tế từ dựa vào tài nguyên là chính sang nền kinh tế dựa trên tri thức.

Để tận dụng những cơ hội của quá trình hội nhập, không ít HTX trên cả nước đang chủ động tạo nên sự thay đổi về cơ cấu lao động, đặc biệt là phát triển nguồn nhân lực số, có trình độ kỹ thuật cao.

Ông Nguyễn Văn Thịnh, Phó Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, cho hay toàn quốc hiện có trên 119 nghìn tổ hợp tác, 26.400 HTX, 100 liên hiệp HTX, thu hút hơn 8,1 triệu thành viên, người lao động, tác động trực tiếp đến đời sống, thu nhập và sức mua của trên 30 triệu người.

Trong xu thế hội nhập, nhiều HTX, Liên hiệp HTX đã chủ động liên kết với các doanh nghiệp uy tín như Tập đoàn TH True Milk, công ty chế biến gỗ Bảo Châu, công ty Đồng Giao… qua đó hình thành chuỗi giá trị trong sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm nông, lâm sản.

“Việc nâng cao kỹ năng lao động và phát triển nguồn nhân lực là một trong 3 đột phá chiến lược của khu vực KTTT, HTX, quyết định đến sự phát triển nhanh, bền vững và hiệu quả của khu vực trong thời kỳ mới. Vì vậy, công tác tham mưu, hỗ trợ đào tạo sẽ tiếp tục được quan tâm, đẩy mạnh”, Phó Chủ tịch Nguyễn Văn Thịnh nhấn mạnh.

Thực tế cho thấy, trong gần một thập kỷ qua, KTTT, HTX đang cho thấy sự phát triển cả về số lượng và chất lượng, trình độ nhân lực liên tục được nâng lên, nhiều mô hình hoạt động hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới, tạo việc làm, xoá đói giảm nghèo…

Ông Chang Hee Lee, Giám đốc ILO tại Việt Nam, nhận định các HTX tại Việt Nam đang dần xóa bỏ định kiến, có tác động tích cực hơn vào nền kinh tế thị trường.

Đặc biệt, theo ông Lee, việc các HTX chú trọng ứng dụng công nghệ số đang giúp nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh. Đơn cử, đối với HTX nông nghiệp, công nghệ số đang được áp dụng trong các khâu tưới tự động, truy suất nguồn gốc, phun thuốc bảo vệ thực vật bằng Flycam…

“Một trong những lý do giúp HTX dần làm chủ được công nghệ là trình độ nguồn nhân lực đang được nâng cao. Vì vậy, trong thời gian tới, các đơn vị quản lý tại Việt Nam cần tiếp tục đẩy mạnh các chương trình hỗ trợ, giúp các HTX nâng cao trình độ lao động, qua đó tiếp cận với kỹ thuật mới, hướng tới sự phát triển bền vững”, ông Chang Hee Lee nói.

Quá trình chuyển đổi số trong khu vực HTX đã và đang có những chuyển biến tích cực, tuy nhiên cần nhìn nhận thẳng thắn rằng quá trình này diễn ra còn chậm, việc ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất ở các HTX vẫn chiếm tỉ lệ thấp.

Một cuộc khảo sát của Liên minh HTX Việt Nam từ đầu năm 2019 đến tháng 3/2020 với gần 350 HTX cho thấy, chỉ có khoảng 21% HTX, (tương đương với 74 HTX) sử dụng máy tính.

Cũng chỉ có 19% số HTX sử dụng các trang mạng xã hội như Facebook, Zalo... để quảng bá sản phẩm, xúc tiến thương mại.

Đây rõ ràng là một con số thấp trong bối cảnh cạnh tranh thương mại điện tử toàn cầu đang diễn ra gay gắt hiện nay, khi cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã gõ cửa tất cả các quốc gia, tất cả các lĩnh vực trên thế giới.

Theo PGs.Ts Nguyễn Thị Minh Nhàn (Đại học Thương Mại), để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong khu vực HTX, đòi hỏi phải thực hiện tam giác phát triển, đào tạo.

Đầu tiên là vai trò then chốt, dẫn dắt của Nhà nước về cơ chế, chính sách, môi trường cho sự phát triển công nghệ số.
Thứ hai là nhân tố trung tâm của HTX trong hoạt động đầu tư, chuyển đổi và thích ứng với công nghệ số ở mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.
Thứ ba là các cơ sở đào tạo và bản thân mỗi một nguồn nhân lực cần thường xuyên chủ động, hòa nhập, có năng lực làm chủ các công nghệ số và nhanh chóng thích ứng với sự thay đổi của công nghệ.

Bên cạnh đó, ông Đỗ Năng Khánh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (Bộ LĐ-TB&XH), cho rằng cần tăng cường hợp tác quốc tế về đào tạo nguồn nhân lực cho khu vực KTTT, HTX.

Theo đó, Việt Nam cần lựa chọn các đối tác chiến lược ở những nước thành công trong phát triển nguồn nhân lực HTX trong khu vực ASEAN và châu Á như Hàn Quốc, Nhật Bản, Malaysia, khu vực EU như Đức, Anh… và khu vực Bắc Mỹ.

Ngoài ra, cũng cần thêm cơ chế khuyến khích các cơ sở đào tạo trong nước mở rộng hợp tác, liên kết với đơn vị nước ngoài, xây dựng hành lang pháp lý thuận lợi để thu hút các nhà đầu tư, các HTX, doanh nghiệp nước ngoài phát triển cơ sở đào tạo nhân lực trình độ cao cho khu vực HTX tại Việt Nam.

Ở góc nhìn của địa phương, ông Nguyễn Văn Dũng, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Thái Nguyên, chia sẻ lực lượng lao động làm việc trong khu vực HTX tương đối đông, nhưng tỷ lệ lao động được đào tạo kỹ năng nghề còn rất thấp.

Điều này khiến cho lao động trong khu vực HTX có thu nhập thấp hơn so với lao động trong một số khu vực khác, đồng thời hiệu quả hoạt động của các HTX chưa như mong đợi.

Để giải quyết vấn đề này, các HTX cần có nghiên cứu sâu hơn về lao động việc làm, từng bước chính thức hóa lực lượng lao động trong khu vực HTX. Các kỹ năng về giao tiếp, kỹ năng mềm, tư duy phản biện, tính sáng tạo, tự chủ, kỹ năng nghề cũng cần phải được chú trọng.

Dù đang phải đối mặt với không ít thách thức, tuy nhiên những kết quả thực tế chứng minh khu vực KTTT, HTX đang ngày càng thể hiện rõ vai trò của mình trong việc góp phần tạo việc làm, thúc đẩy nền kinh tế quốc dân và đang được xã hội đón nhận.

Với nền tảng đang có, khu vực KTTT, HTX đặt mục tiêu đến năm 2025, có 100% cán bộ chủ chốt HTX được đào tạo bồi dưỡng nâng cao trình độ. 40% thành viên, người lao động trong các HTX tham gia các khóa đào tạo, được cấp chứng chỉ trong vòng 5 năm tới, và đạt 60% vào năm 2030.

Rõ ràng, trong bối cảnh hội nhập, máy móc hiện đại, robot đe dọa cướp đi hàng triệu việc làm, việc nâng cao trình độ giúp người lao động làm chủ công nghệ sẽ quyết định thành công cho các HTX.

Tuy nhiên, để giảm thiểu rủi ro từ thị trường, tận dụng những cơ hội, cần sự vào cuộc của cả hệ thống, các cơ quan quản lý, và đặc biệt là sự chủ động phát huy nội lực của các đơn vị KTTT, HTX.

........................................

Hiến Nguyễn