Theo UBND tỉnh Quảng Ninh, ở các xã có người dân tộc thiểu số của tỉnh đều đã nắm bắt được thế mạnh của mô hình HTX, nên việc tham gia mô hình này không còn xa lạ với đồng bào.
Sản xuất theo chuỗi giá trị
Ở xã Húc Động (huyện Bình Liêu) đã xuất hiện không ít hộ triệu phú là người đồng bào dân tộc thiểu số nhờ tham gia HTX Nông lâm và Dịch vụ Húc Động.
Người dân xã Húc Động chủ yếu là đồng bào Sán Chỉ vốn có nghề trồng dong và làm miến. Tuy nhiên, thay vì chế biến miến dong theo cách truyền thống, máy móc thô sơ, thì khi HTX Húc Động đi vào hoạt động đã chú trọng đầu tư máy móc hiện đại để nâng cao chất lượng sản phẩm.
HTX đứng ra thu mua củ dong của bà con để phục vụ chế biến. Lượng củ dong thu mua lên đến 1.000-1300 tấn/năm. Mỗi năm, HTX cung cấp ra thị trường 90 - 100 tấn miến dong thành phẩm, lợi nhuận hơn 500 triệu đồng. HTX đã tạo việc làm cho gần 10 người dân là đồng bào dân tộc Sán Chỉ, với mức thu nhập 6-9 triệu đồng/người/tháng.
Bánh tráng được phơi khô, sau đó cắt thành sợi thành phẩm miến dong Bình Liêu. |
Anh Trần A Chiu, Giám đốc HTX, cho biết từ khi thành lập HTX đến nay, sản phẩm miến dong có chất lượng tốt, mẫu mã bắt mắt hơn. Người dân cũng không phải lo mang củ dong đi chợ bán.
Cũng là mô hình sản xuất hiệu quả trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, HTX Dược liệu trà hoa vàng Ba Chẽ đang là nơi tạo việc làm và thu nhập cho hàng chục hộ gia đình người Dao, Sán Dìu, Tày nhờ thực hiện trồng và đầu tư máy móc chế biến trà hoa vàng.
Theo Ban giám đốc HTX, để có nguyên liệu ổn định, HTX đã phải liên kết với các hộ đồng bào ở các xã Đồn Đạc, Thanh Sơn, Đạp Thanh… trồng cây trà hoa vàng theo hướng hữu cơ.
Trong quá trình sản xuất, HTX hướng dẫn người dân trồng theo quy trình sạch và bán sản phẩm thu hoạch ngay trong ngày để có hoa, lá tươi phục vụ chế biến trên dây chuyền hiện đại.
HTX Dược liệu trà hoa vàng Ba Chẽ bước đầu cho ra mắt các sản phẩm từ trà hoa vàng như: Hoa, lá khô, bột matcha trà hoa vàng, bánh trà hoa vàng, nước uống từ trà hoa vàng... Những sản phẩm này bước đầu được người tiêu dùng đón nhận, đã có một số doanh nghiệp tại Hạ Long, Hà Nội biết đến và đặt vấn đề hợp tác, phân phối sản phẩm…
Mô hình sản xuất của HTX không chỉ giúp các hộ đồng bào dân tộc thiểu số trong huyện làm quen với quy trình sản xuất khoa học, mà còn tạo việc làm cho nhiều lao động địa phương với mức lương từ 5-6 triệu đồng/người/tháng.
Anh Chíu Sinh Phạn, người dân tộc Dao ở xã Đồn Đạc, cho biết từ lúc bắt đầu trồng cây trà hoa vàng thì thu nhập so với các loại cây khác khá hơn rất nhiều.
Không chỉ có HTX Húc Động, HTX Ba Chẽ, Quảng Ninh còn có rất nhiều HTX do người dân tộc thiểu số làm quản lý hoặc tạo việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số. Tiêu biểu như HTX Dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Trường Sơn (huyện Đầm Hà) đang phát triển sản phẩm củ cải Đầm Hà, Tổ hợp tác nuôi ong lấy mật Ba Chẽ đang nuôi ong VietGAP, HTX na dai Đông Triều đang sản xuất na an toàn…
Đặc biệt, để tạo điều kiện cho các sản phẩm của HTX vùng đồng bào dân tộc thiểu số vươn ra thị trường, gần đây, Quảng Ninh còn thành lập HTX Tiêu thụ nông sản đồng bào dân tộc (TP Hạ Long).
HTX này ra đời góp phần tăng cường kết nối cung-cầu, tạo thành chuỗi giá trị tiêu thụ sản phẩm cho nông dân, HTX, nhất là khu vực miền núi, vùng dân tộc thiểu số. Đồng thời, hoạt động của HTX còn mang đến những nông sản, thực phẩm an toàn, chất lượng cho người tiêu dùng.
Thu hẹp khoảng cách vùng miền
Có thể thấy, tại nhiều địa phương vùng dân tộc thiểu số và miền núi ở Quảng Ninh, HTX đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người dân phát triển vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn, mang lại hiệu quả kinh tế cao, tìm đầu ra cho sản phẩm ổn định, từng bước xóa đói giảm nghèo bền vững.
Theo đánh giá của UBND tỉnh Quảng Ninh, đến nay, 90% HTX vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã phát triển mạnh các vùng sản xuất hàng hóa tập trung gắn với bảo quản, chế biến và tiêu thụ theo chuỗi giá trị trên cơ sở phát huy lợi thế sản phẩm của địa phương. Đồng thời, các HTX đẩy mạnh áp dụng khoa học công nghệ, tiến bộ kỹ thuật mới vào sản xuất, nhằm tăng năng suất, chất lượng, giá trị, tăng khả năng cạnh tranh, nâng cao thu nhập.
Trồng trà hoa vàng phục vụ chế biến là cách thoát nghèo của không ít đồng bào dân tộc thiểu số ở huyện Ba Chẽ. |
Phát triển HTX là một trong những chủ trương của tỉnh Quảng Ninh nhằm nâng cao đời sống vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Hướng đi này được đánh giá là có tính khả thi cao vì đảm bảo sự kết nối giữa người dân với nhau. Đặc biệt, những địa phương có đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống đều giàu tiềm năng thế mạnh về nông nghiệp, du lịch. Đây cũng là định hướng phát triển kinh tế của toàn tỉnh.
Với xuất phát điểm thấp, hầu hết đều nằm ở vùng sâu, xa, điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn, việc đầu tư khai thác các giá trị có sẵn theo mô hình HTX sẽ giúp đồng bào dân tộc thiểu số ở Quảng Ninh dần làm quen với quy trình kỹ thuật hiện đại. Cùng với cơ chế chính sách phù hợp của địa phương, các HTX đã từng bước bứt phá trong sản xuất, từ đó tạo thêm nhiều việc làm, thu nhập cho đồng bào dân tộc thiểu số.
Hoạt động hiệu quả của các HTX vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã góp phần không nhỏ trong việc thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, chênh lệch vùng miền trong tỉnh Quảng Ninh hiện nay.
Tùng Lâm
Bài cuối: Mở lối để HTX thích ứng thị trường