Vài năm trở lại đây, các sản phẩm lanh của huyện Quản Bạ đã dần được thị trường đón nhận và vươn ra thị trường thế giới như Pháp, Malaysia... Từ những cây lanh thô ráp, người phụ nữ Mông đã khéo léo may thành vỏ chăn, gối, khăn trải bàn, khăn trang trí, túi xách… được dùng ở nhiều nhà hàng, khách sạn, khu nghỉ dưỡng sang trọng và lịch sự.
Tạo việc làm, nâng thu nhập
Để gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa và thương mại của nghề dệt lanh, huyện Quản Bạ đã đưa dệt lanh vào Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) và có được những thành công nhất định.
![]() |
Nghề dệt lanh truyền thống đang được phát triển, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho nhiều lao động. |
Trong quá trình bảo tồn và phát huy nghề dệt lanh đã xuất hiện điểm sáng là HTX Lanh Cán Tỷ. Đứng trước nhiều khó khăn, thách thức của cơ chế thị trường, song với sự đồng hành của địa phương, sự đoàn kết của các thành viên, HTX đang hoạt động hiệu quả, góp phần gìn giữ nghề dệt truyền thống.
Chị Giàng Thị Say, Giám đốc HTX Lanh Cán Tỷ cho biết, HTX hiện có 28 thành viên, đã hoạt động hơn 14 năm nay. Qua đó, tạo việc làm cho nhiều chị em phụ nữ dân tộc thiểu số trong xã và phụ nữ đi xuất khẩu lao động ở Trung Quốc về.
"Tùy từng công đoạn và độ khéo tay mà người lao động sẽ được trả tiền công tương xứng, trung bình 3 - 5 triệu đồng/tháng. Sản phẩm của HTX đã có mặt ở hầu hết các lễ hội, hội chợ thương mại và dành được sự quan tâm đặc biệt của du khách và người tiêu dùng”, Giám đốc Giàng Thị Say kể.
Đặc biệt, không chỉ phát triển các sản phẩm lanh, HTX Lanh Cán Tỷ còn tìm cách bảo tồn thông qua việc dạy cho thế hệ trẻ nghề dệt lanh truyền thống của dân tộc.
Em Giàng Thị Mơ, dân tộc Mông, 17 tuổi ở thôn Hợp Tiến, xã Lùng Tám, chia sẻ: “Em học dệt vải lanh từ khi học lớp 6. Mỗi năm, cứ đến dịp hè là em lại tham gia học lớp dệt vải lanh và làm sản phẩm lanh. Đến nay, em đã có thể tự làm tất cả các khâu để làm ra sản phẩm lanh và giúp mẹ làm việc mỗi khi có thời gian rảnh”.
Thời gian qua, với mong muốn nâng cao tay nghề cũng như đáp ứng nhu cầu khách hàng, HTX Lanh Cán Tỷ thường xuyên tổ chức cho các thành viên đi học hỏi thêm về các mẫu sản phẩm của dân tộc Mông ở địa phương khác, hiện đại hóa các họa tiết mà vẫn mang đậm nét văn hóa dân tộc và nâng cấp máy móc ngày một hiện đại hơn, đồng thời mở rộng quy mô sản xuất và kết nối thêm nhiều thị trường tiêu thụ.
Tương tự, trải qua nhiều thăng trầm của làng nghề, đến nay HTX rượu Thanh Vân, xã Thanh Vân đang dần khẳng định thương hiệu, giá trị, giải quyết việc làm cho nhiều lao động địa phương.
Với mục tiêu sản xuất rượu ngô từ men lá truyền thống của địa phương, tạo tiền đề thúc đẩy kinh tế gia đình phát triển, góp phần xóa đói giảm nghèo, HTX rượu Thanh Vân được kiện toàn lại vào giữa năm 2017. HTX được đầu tư dây chuyền chưng cất rượu của Đức và máy khử Aldehyde hiện đại.
Quy trình sản xuất rượu của HTX được quản lý khép kín từ khâu sản xuất men lá và ngô cho các hộ thành viên nấu. Sau khi có rượu thành phẩm, HTX kiểm tra và thu mua lại, ủ trong kho khoảng 15 ngày. Sau thời gian ủ, rượu được chuyển sang dây chuyền chưng cất và khử Aldehyde, kiểm tra nồng độ cồn và đóng chai.
Bảo tồn và phát triển nghề
Đến nay, HTX rượu Thanh Vân có hai sản phẩm chính là rượu 25 độ và rượu 29 độ, có giá bán 46.000 đồng/chai, đã được chứng nhận bảo đảm về chất lượng tại các cơ quan chức năng và các hội chợ thương mại. Bên cạnh đó, HTX còn nghiên cứu sản xuất thêm một số loại rượu thuốc của dân tộc Bố Y, có giá 300.000 đồng/chai.
![]() |
Việc bảo tồn các nghề truyền thống sẽ tiếp tục được huyện Quản Bạ thúc đẩy với nhiều giải pháp đồng bộ. |
Nhờ bảo đảm uy tín về chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm, thị trường tiêu thụ rượu ngô Thanh Vân đã được mở rộng đến các tỉnh Thái Nguyên, Hải Phòng, Quảng Ninh, Hà Nội, TP.HCM… HTX hiện đã có 8 đại lý bán hàng ở các tỉnh, thành phố.
Cả HTX hiện có 40 thành viên là các hộ ở thôn Mã Hồng, Lùng Càng, Lùng Cúng cùng đóng góp cổ phần và tham gia nấu rượu bán cho HTX. Có 10 công nhân làm việc tại nhà máy. Thu nhập bình quân của công nhân làm việc tại nhà máy khoảng 4,5 triệu đồng/người/tháng. Việc xây dựng và phát triển HTX đã giúp người dân ở đây kết nối với thị trường tiêu thụ đem lại nguồn thu nhập ổn định.
Bên cạnh phát triển nghề dệt lanh, nghề làm rượu, huyện Quản Bạ còn có nhiều làng nghề và nghề truyền thống đang được khôi phục, phát triển mạnh. Theo thống kê, toàn huyện hiện có trên 1.232 cơ sở sản xuất kinh doanh ở khu vực nông thôn, trong đó có 12 doanh nghiệp, 42 HTX, 103 tổ hợp tác…
Ông Vàng Vần Chính, Chủ tịch UBND xã Thái An chia sẻ về nghề đan quẩy tấu ở xã: “Thôn Lùng Hẩu có 90 hộ làm nghề đan quẩy tấu. Để phát triển nghề đan truyền thống, chúng tôi đã thành lập HTX, tổ chức các lớp học nghề".
Đặc biệt, ông Chính cho biết, xã còn mời nghệ nhân từ Bắc Ninh lên dạy cách đan đồ thủ công mỹ nghệ để đa dạng hóa sản phẩm. Chủ động nguồn nguyên liệu cho làng nghề, xã chỉ đạo bảo vệ, chăm sóc diện tích rừng trúc đã trưởng thành, đồng thời trồng thêm trúc mới.
Có thể thấy, trong những năm qua, huyện Quản Bạ đã chú trọng công tác phát triển làng nghề, nghề nông thôn và đạt được nhiều kết quả tích cực.
Các làng nghề truyền thống phát triển tương đối đa dạng, ổn định, có thị trường tiêu thụ tốt, thu hút nhân lực, tạo việc làm tại chỗ cho nhiều lao động phương gắn các phong tục tập quán, phát triển kinh tế nông nghiệp nông thôn, góp phần xây dựng nông thôn mới và đặc biệt là bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.
Hưng Nguyên
Bài cuối: Đánh thức tiềm năng cây dược liệu