Hiện toàn tỉnh Yên Bái có trên 560 hợp tác xã (HTX) và gần 2.600 doanh nghiệp (DN). Cơ bản, nhiều HTX, DN đã thực hiện và chấp hành các quy định của pháp luật lao động như thực hiện giao kết, ký kết hợp đồng lao động với người lao động, tham gia các chế độ bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) cho người lao động theo quy định.
Số người tham gia còn khiêm tốn
Theo thống kê, hiện nay tổng số lao động trong các DN là trên 42.000 người và 28.000 thành viên trong các HTX. Trong đó, số lao động trong DN có ký kết hợp đồng lao động không xác định thời hạn là trên 25.200 người; số lao động hợp đồng xác định thời hạn từ đủ 12 -36 tháng là trên 12.600 người; số lao động hợp đồng dưới 12 tháng là trên 4.200 người.
 |
|
Việc tham gia BHXH sẽ giúp người lao động trong khu vực HTX, DN nhận được hỗ trợ khi đơn vị sử dụng lao động phải ngừng hoạt động hoặc giải thể. |
Đến thời điểm hiện tại, toàn tỉnh có 136 HTX và 1.127 DN tham gia BHXH cho 22.346 lao động. Điều này cho thấy, số người lao động trong khu vực HTX, DN tham gia đóng BHXH vẫn còn khiêm tốn. Việc này có thể ảnh hưởng tới quyền lợi của người lao động trong bối cảnh đại dịch COVID-19 tác động tiêu cực tới tình hình hoạt động của HTX, DN.
Theo ông Đoàn Hữu Phung, Giám đốc Sở KH&ĐT tỉnh Yên Bái, trong 8 tháng năm 2021, tỉnh đã thành lập mới 209 DN, nâng tổng số DN trong tỉnh lên gần 2.600, với tổng vốn đăng ký khoảng 29.000 tỷ đồng. Tính đến ngày 15/8, có 63 HTX thành lập mới, nâng tổng số HTX hiện có lên 564. Thu nhập bình quân của người lao động từ 5,4 - 6,7 triệu đồng/tháng.
Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch COVID-19 đã có 41 HTX, 418 DN phải tạm ngừng hoạt động, 2 HTX và 28 DN giải thể. Số lao động bị mất việc được giải quyết hưởng trợ cấp thất nghiệp đến tháng 8/2021 là gần 2.400 người với tổng số tiền chi trả trên 31 tỷ đồng.
Mặt khác, theo quy định tại Quyết định số 23/2021/QĐ-TTg ngày 7/7/2021 của Thủ tướng Chính phủ, người lao động làm việc trong HTX, DN phải tạm dừng hoạt động theo yêu cầu của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để phòng, chống dịch COVID-19 được hỗ trợ khi đủ các điều kiện tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động, nghỉ việc không hưởng lương trong thời hạn của hợp đồng lao động, từ 15 ngày liên tục trở lên. Tính từ ngày 1/5/2021 đến hết ngày 31/12/2021 và thời điểm bắt đầu tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động, nghỉ việc không hưởng lương từ ngày 1/5/2021 đến ngày 31/12/2021. Đồng thời, người lao động đang tham gia BHXH bắt buộc tại tháng liền kề trước thời điểm người lao động tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động, nghỉ việc không hưởng lương.
Như vậy, rõ ràng nếu người lao động làm việc trong HTX, DN không được đóng BHXH thì sẽ thiệt thòi rất lớn, nhất là trong trường hợp dịch bệnh diễn biến phức tạp khiến đơn vị sử dụng lao động phải đóng cửa.
Người lao động cần nhận thức rõ quyền và lợi ích
Nguyên nhân dẫn đến diện bao phủ BHXH, BHYT, BHTN khu vực HTX, DN còn khiêm tốn là do trên địa bàn tỉnh Yên Bái còn nhiều HTX, DN hoạt động chưa hiệu quả, chưa hướng đến liên kết trong sản xuất để tạo ra chuỗi giá trị bền vững. Thậm chí, không ít đơn vị đã ngừng hoạt động hoặc hoạt động cầm chừng do đó không đủ nguồn kinh phí để đóng BHXH, BHYT cho những cán bộ quản lý và người lao động.
Trong khi đó, nhiều lao động chưa thực sự quan tâm đến việc tham gia BHXH để thụ hưởng quyền lợi lâu dài. Mặc dù theo quy định của Luật BHXH, lao động làm việc tại các đơn vị, DN, HTX, tổ hợp tác, hộ kinh doanh cá thể có hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên hoặc cán bộ quản lý HTX phải tham gia BHXH bắt buộc. Hiện nay, tại nhiều DN, HTX sử dụng lao động thời vụ, trả tiền công nhật, không ký hợp đồng lao động nên không tham gia BHXH, BHYT, BHTN.
Tất nhiên, thời gian qua, ở Yên Bái cũng có HTX, DN đã đi đầu, luôn quan tâm tới quyền lợi người lao động. Đơn cử, ông Nguyễn Văn Thắng, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc HTX 6/12 xã Đào Thịnh, huyện Trấn Yên cho biết: "Để tạo sự đồng thuận giữa Hội đồng quản trị HTX với người lao động trong việc tham gia BHXH, lãnh đạo HTX đã phối hợp với Liên minh HTX tỉnh thường xuyên tuyên truyền, vận động, hướng dẫn người lao động tham gia BHXH với mức đóng phù hợp.
"Vì vậy, số lao động làm việc trong HTX tham gia bảo hiểm ngày càng tăng. Người lao động cũng đã hiểu rõ những quyền lợi của mình khi tham gia bảo hiểm, tạo sự gắn kết giữa người lao động với HTX. Đến nay, HTX đã tạo việc làm với thu nhập ổn định cho nhiều lao động tại địa phương”, ông Thắng cho biết.
Để khắc phục tình trạng này, thời gian qua, BHXH tỉnh Yên Bái đã phối hợp với Liên minh HTX tổ chức các buổi tuyên truyền về chính sách BHXH tự nguyện cho các thành viên HTX. Đặc biệt là chính sách hỗ trợ của Nhà nước từ ngày 1/1/2018 đối với từng nhóm đối tượng để thành viên lựa chọn phương thức đóng và mức đóng khi tham gia.
Để mở rộng diện bao phủ BHXH, BHYT, BHTN trong khu vực HTX, thời gian tới Liên minh HTX tiếp tục tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền chính sách pháp luật BHXH, BHYT, BHTN, trình tự, thủ tục tham gia và thụ hưởng chế độ để người lao động thấy rõ lợi ích, trách nhiệm của việc tham gia và quyền được hưởng chính sách BHXH.
Mặt khác, BHXH tỉnh Yên Bái khẳng định sẽ tích cực phối hợp với cơ quan, ban ngành thường xuyên phổ biến chế độ chính sách mới về BHXH, BHXH tự nguyện để nâng cao nhận thức, kiến thức về chính sách BHXH, BHYT, BHTN đối với các tầng lớp nhân dân. Từ đó, kịp thời truyền tải chính sách mới liên quan đến người lao động, giúp người lao động và nhân dân các dân tộc thấy rõ quyền và lợi ích khi tham gia BHXH, BHXH tự nguyện và chủ động, tự giác tham gia.
Nhật Linh
