Tại tỉnh Đắk Nông, số liệu tổng hợp của cơ quan chức năng cho thấy, tổng số lao động làm việc trong các HTX ở Đắk Nông là hơn 14.000 người, nhưng chỉ khoảng 300 người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH).
Lao động trong HTX chủ yếu làm tự do, theo thời vụ
Ông Trần Văn Phú, Giám đốc HTX Nông nghiệp thương mại công bằng Đắk Ka (Đắk R’lấp, Đắk Nông) cho biết, HTX có 9 thành viên, nhưng chỉ có 3 người tham gia BHXH (giám đốc, kiểm soát viên, Phó chủ tịch HĐQT).
 |
|
Năm 2023, HTX Nam Hà phấn đấu sẽ có lao động tham gia BHXH. |
Đến mùa vụ, có lúc HTX phải thuê vài chục lao động. Thế nhưng, mỗi người làm chỉ vài chục ngày, không ký kết hợp đồng lao động, nên họ không tham gia đóng BHXH.
Hay như HTX Nông lâm nghiệp Nam Hà (Cư Jút) thành lập từ năm 2004, với nhiều lao động làm việc tại đây, nhưng đến nay vẫn chưa ai được tham gia BHXH.
Cụ thể, HTX hiện có 9 thành viên và gần 100 thành viên liên kết, nhưng tất cả đều chưa tham gia BHXH. Ông Trần Đình Lượng, Giám đốc HTX cho biết, nguyên nhân chủ yếu là do lao động chưa quan tâm đến BHXH.
Nhiều năm trước, HTX hoạt động cầm chừng, hiệu quả kinh tế chưa cao, nên người lao động chỉ quan tâm đến thu nhập hàng ngày chứ không nghĩ tới tham gia bảo hiểm.
Ông Trần Đình Lượng, Giám đốc HTX Nam Hà cho biết, gần đây, hoạt động sản xuất, kinh doanh của HTX phát triển, lợi nhuận tăng, nên HTX bắt đầu quan tâm chính sách BHXH cho những lao động có ký hợp đồng.
"Hiện nay, các bạn trẻ làm việc ở HTX rất quan tâm đến quyền lợi của mình cả hiện tại và lương hưu. Do đó, năm nay, HTX phấn đấu đóng BHXH cho 2 người là 1 kỹ thuật và 1 kế toán", ông Lượng cho biết.
Theo Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Đắk Nông Nguyễn Khải, chính sách BHXH đối với người làm việc trong các HTX rất phù hợp với quá trình phát triển của kinh tế hợp tác. BHXH bảo vệ người lao động và thân nhân của họ trước các rủi ro trong quá trình sản xuất, tạo điều kiện cho người làm việc trong HTX có lương hưu khi hết tuổi lao động.
Mới có khoảng 40.000 lao động được đóng BHXH
Cũng theo ông Khải, hiện nay, một số HTX trên địa bàn tỉnh sản xuất, kinh doanh phát triển, nên rất quan tâm đến việc thực hiện các chế độ, chính sách đối với thành viên, người lao động, trong đó có BHXH.
 |
|
Lao động làm việc tại các HTX đang chiếm số lượng khá lớn, là nguồn quan trọng để phát triển số người tham gia BHXH. |
Tuy vậy, trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều HTX chưa quan tâm, chưa thực hiện tốt các bảo hiểm cho thành viên chứ chưa nói đến người lao động. Nguyên nhân của thực tế này là do nguồn thu của các HTX chưa có, hoặc có nhưng chưa cao, nên không đủ trang trải các vấn đề phát sinh, kể cả BHXH.
Lao động trong các HTX ít tham gia BHXH cũng là tình trạng chung của cả nước. Theo Bộ KH&ĐT, năm 2022, cả nước có khoảng 29.000 HTX hoạt động, thu hút gần 6 triệu thành viên tham gia, trong đó có 970.000 người lao động làm việc trong khu vực HTX. Tuy nhiên, theo báo cáo của cơ quan BHXH thì hiện nay mới có gần 7.000 HTX đăng ký tham gia BHXH bắt buộc cho khoảng 40.000 người lao động.
Bộ LĐ-TB&XH cho rằng, lao động làm việc tại các HTX đang chiếm số lượng khá lớn. Đây là nguồn quan trọng để phát triển số người tham gia BHXH. Thế nhưng, việc khai thác nguồn này còn rất khó khăn.
Theo Bộ LĐ-TB&XH, qua tổng kết thi hành Luật BHXH, pháp luật BHXH bắt buộc còn bỏ sót một số nhóm đối tượng có nhu cầu, nguyện vọng và có khả năng, nhưng chưa được luật hóa để tham gia BHXH bắt buộc như: chủ hộ kinh doanh cá thể; người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành HTX không hưởng tiền lương; người lao động làm việc theo chế độ linh hoạt.
Vì vậy, trong lần sửa đổi luật BHXH này, Bộ LĐ-TB&XH đề xuất bổ sung đối tượng thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc đối với các đối tượng trên.
Tạo điều kiện tham gia BHXH tự nguyện
Đánh giá tác động của đề xuất này, cơ quan soạn thảo cho rằng, việc mở rộng các đối tượng trên tham gia BHXH bắt buộc không có tác động về kinh tế đối với Nhà nước; ngược lại, sẽ giúp Nhà nước giảm áp lực trong việc đảm bảo an sinh xã hội cho những người lao động này khi họ đến tuổi nghỉ hưu hoặc đến tuổi hưởng trợ giúp xã hội.
Theo đó, Bộ LĐ-TB&XH cũng đề nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật BHXH phù hợp với nhóm đối tượng tại các HTX; Rà soát, nghiên cứu mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với người quản lý, điều hành HTX không hưởng tiền lương khi sửa đổi Luật BHXH; Nghiên cứu, điều chỉnh chính sách phù hợp, tăng tính hấp dẫn để thu hút sự tham gia của người lao động trong khu vực HTX gắn với đặc thù của khu vực này.
Nghị quyết 20-NQ/TW năm 2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới cũng định hướng: Thực hiện BHXH bắt buộc đối với người lao động và thành viên của các tổ chức kinh tế tập thể làm việc theo hợp đồng, hưởng tiền lương, tiền công theo quy định của pháp luật; Các thành viên khác không tham gia BHXH bắt buộc thì tạo điều kiện để tham gia BHXH tự nguyện…
Có thể thấy, chính sách BHXH đối với lao động và cán bộ quản lý tại HTX đang được hoàn thiện. Bên cạnh dó, Luật BHXH đã quy định chính sách hỗ trợ tiền bảo hiểm cho người tham gia BHXH tự nguyện. Trong đó, thành viên, người lao động trong HTX không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc thì thuộc đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, đối tượng này được hưởng chính sách hỗ trợ tiền bảo hiểm...
Bên cạnh những giải pháp về chính sách hỗ trợ, việc đẩy mạnh tuyên truyền đối với cán bộ quản lý HTX, người lao động trong khu vực này về ý nghĩa của việc đóng BHXH rất quan trọng. Theo đó, để các HTX có nhiều người tham gia BHXH, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Đắk Nông cho biết, khi người lao động được tuyên truyền, hiểu rõ về chính sách BHXH thì họ sẽ tham gia.
Thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh Đắk Nông sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền về vấn đề này. Cùng với đó, các HTX phải quan tâm thực hiện các chế độ, chính sách đối với người lao động. Các HTX phải đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh, tạo ra nguồn thu mới ổn định, bảo đảm trang trải được các chi phí phát sinh, trong đó có cả việc đóng BHXH cho người lao động.
Tâm An
