Thời gian qua, việc nhiều doanh nghiệp phải tạm ngừng hoạt động, thu hẹp các hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhất là trong các ngành dệt may và da giày, dịch vụ du lịch… đã khiến nhiều người lao động bị mất việc làm.
Hơn 881 nghìn người hưởng trợ cấp thất nghiệp
Theo báo cáo của Cục Việc làm (Bộ LĐ-TB&XH), tính đến hết tháng 6/2020, số người nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp trên toàn quốc đã là 565.000 người (tăng 32% so với cùng kỳ năm 2019). Số tiền chi trả trợ cấp thất nghiệp gần 7.000 tỷ đồng, tăng gần 40% so với năm 2019. Con số này tiếp tục gia tăng.
 |
|
Bảo hiểm thất nghiệp được ví như phao cứu sinh hỗ trợ người lao động khi mất việc làm. |
Thống kê từ Bảo hiểm Xã hội (BHXH) Việt Nam cho thấy, số đối tượng hưởng trợ cấp thấp nghiệp trong những năm đầu thực hiện chính sách còn tương đối thấp, thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp ngắn, được phản ánh số chi các chế độ bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) so với số thu quỹ BHTN trong những năm đầu chỉ dao động khoảng dưới 30%. Tuy nhiên, trong những năm gần đây tỷ lệ này bắt đầu gia tăng, năm 2015 là 52% thì đến năm 2019 tỷ lệ này là 70%. Đặc biệt trong 10 tháng đầu năm 2020 tỷ lệ này là khoảng 90%.
Cụ thể, tính đến hết ngày 31/10/2020, toàn quốc đã giải quyết chế độ BHTN cho 881.895 người với số tiền chi trả 12.988 tỷ đồng, tăng 26,9% so với cùng kỳ 2019.
Không chỉ có số tiền trợ cấp thất nghiệp, người tham gia BHTN, khi mất việc làm được hưởng 4 chế độ gồm: Trợ cấp thất nghiệp; hỗ trợ tư vấn, giới thiệu việc làm; hỗ trợ học nghề; hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động. 10 tháng năm 2020, toàn quốc có 12.737 người được hỗ trợ học nghề.
Có thể thấy, trong bối cảnh hiện nay, BHTN đã thật sự trở thành “chỗ dựa” của cả triệu người lao động, giúp họ có nguồn tài chính vượt qua giai đoạn khó khăn, duy trì cuộc sống. BHTN còn giúp người sử dụng lao động không bị áp lực về tài chính, vì không phải chi trả trợ cấp thôi việc, mất việc cho người lao động và giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước, vì không phải cấp một khoản kinh phí cũng như thời gian để xây dựng chính sách, trình tự, thủ tục để tổ chức thực hiện hỗ trợ cho đối tượng này.
Mở rộng đối tượng tham gia
Đặc biệt, ông Đỗ Ngọc Thọ, Trưởng Ban Thực hiện chính sách BHXH (BHXH Việt Nam), cho biết trong thời gian qua, Quỹ BHTN luôn quản lý, vận hành tốt, theo đúng quy định và có kết dư, tính đến hết năm 2019 ước quỹ kết dư 84.000 tỷ đồng. Các khoản sinh lời từ hoạt động đầu tư hàng năm được phân bổ vào các quỹ theo quy định.
Lợi ích từ việc tham gia BHTN là rất lớn, tuy vậy số người tham gia chính sách an sinh xã hội này vẫn còn khiêm tốn. Trong đại dịch COVID-19 hiện nay, báo cáo của Tổng cục Thống kê từng đưa ra con số 31,8 triệu người bị ảnh hưởng việc làm từ đại dịch ở Việt Nam. Đó là những người cần đến sự hỗ trợ của chính sách BHTN. Tuy nhiên, dù có sự tăng trưởng nhanh qua các năm nhưng tính đến tháng 10 năm 2020, toàn quốc số người tham gia BHTN mới có 13,03 triệu người. Con số này còn thấp so với lực lượng lao động trong độ tuổi ở nước ta, do đó cần phải tiếp tục thực hiện các giải pháp để tăng diện bao phủ, để BHTN có thể hỗ trợ được thêm nhiều người lao động hơn nữa.
Đơn cử, ngành du lịch đang chịu sự tác động rất lớn của đại dịch COVID-19, ước tính du lịch Việt Nam thất thu tới 23 tỷ USD, ảnh hưởng đến việc làm của khoảng 870.000 lao động. Tuy nhiên, lao động trong lĩnh vực này, hiện chủ yếu theo hình thức hợp đồng đại lý, không thuộc đối tượng tham gia BHTN nên không đủ điều kiện nhận được sự hỗ trợ từ chính sách. Đó là “khoảng trống” cần được “lấp đầy” trong tương lai của chính sách BHTN, nhất là với những ngành nghề người lao động dễ bị tổn thưởng do dịch bệnh, thiên tai.
Theo ông Thọ, việc tăng diện bao phủ cũng giúp Quỹ BHTN thêm nguồn lực để chia sẻ, hỗ trợ tốt hơn cho người lao động. Nhìn vào những con số người hưởng, số chi BHTN trong 10 tháng năm 2020, dễ dàng nhận thấy nguồn lực quỹ BHTN tưởng dồi dào nhưng đứng trước những biến động lớn của thị trường lao động cũng đối mặt không ít thách thức. Với tình hình dịch bệnh COVID-19 còn diễn biến phức tạp và ảnh hưởng đến kinh tế - xã hội còn lâu dài, số người hưởng BHTN vẫn còn tăng cho thấy những nguy cơ về mất cấn đối thu chi quỹ BHTN trong ngắn và trung hạn.
Trước tình hình này, BHXH Việt Nam đã đề xuất sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chính sách về hỗ trợ học nghề, tư vấn giới thiệu việc làm cho người lao động. Mở rộng điều kiện hỗ trợ để người sử dụng lao động dễ tiếp cận hơn với chế độ hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động. Bổ sung thêm các khoản hỗ trợ khác ngoài hỗ trợ học nghề. Đổi mới, nâng cao chất lượng của các trung tâm dạy nghề, tư vấn giới thiệu việc làm; gắn công tác dạy nghề, tư vấn giới thiệu việc làm với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp, thị trường lao động.
"Khi 4 chế độ BHTN (trợ cấp thất ghiệp; hỗ trợ học nghề; tư vấn giới thiệu việc làm; hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động) được thực hiện đầy đủ sẽ mang lại những lợi ích lớn hơn nữa cho người lao động, người sử dụng lao động và chắc chắn quỹ BHTN sẽ không còn kết dư như hiện nay", ông Thọ nhìn nhận.
Thy Lê
