Theo số liệu mới công bố của Tổng cục Hải quan, trong sáu tháng đầu năm 2017, Mỹ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch gần 19,7 tỷ USD, tăng 10% so với cùng kỳ năm 2016, trong đó nổi bật nhất là nhóm hàng dệt may, chiếm 48,9% trị giá hàng dệt may xuất khẩu của cả nước, với kim ngạch 5,75 tỷ USD, tăng 6,2% so với cùng kỳ năm trước.
Ngoài ra, phải kể đến các nhóm hàng: điện thoại và các loại linh kiện (đạt 2,05 tỷ USD, giảm 1,1%); máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện (đạt 1,35 tỷ USD, tăng 0,2%); máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng khác (đạt 1,22 tỷ USD, tăng 22,7%); gỗ và sản phẩm gỗ (đạt 1,51 tỷ USD, tăng 18,7%); hàng nông sản (1,04 tỷ USD, tăng 15,3%).
Liên tiếp kiện phá giá
Qua các con số thống kê này cho thấy, đa phần nhóm hàng chủ lực xuất sang thị trường Mỹ có mức tăng trưởng tốt, chỉ có nhóm hàng điện thoại, điện tử vốn là thế mạnh của các DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là đứng yên hoặc sụt giảm.
Bên cạnh những con số lạc quan trong sáu tháng qua với thị trường Mỹ, vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề mà các nhà xuất khẩu Việt Nam luôn canh cánh, trong đó có vấn đề phải đối mặt với chính sách bảo hộ thương mại của Mỹ khi họ khởi xướng điều tra áp dụng biện pháp tự vệ đối với một số mặt hàng quan trọng từ Việt Nam.
Đơn cử như mới đây, Ủy ban Thương mại Quốc tế Mỹ (ITC) đã khởi xướng điều tra áp dụng biện pháp tự vệ toàn cầu với máy giặt nhập khẩu vào thị trường Mỹ. Thực chất của vụ việc này là nhắm vào hai nhà sản xuất sản phẩm máy giặt lớn của Samsung và LG tại Việt Nam, xuất phát từ cáo buộc của phía nguyên đơn là Tập đoàn Whirlpool (Mỹ), do thị phần máy giặt của Whirlpool tại Mỹ quý I năm nay giảm còn 17,3% và bị Samsung giành mất vị trí quán quân, trong khi LG giữ vị trí thứ ba.
|
Mặt hàng máy giặt Samsung vừa bị kiện bán phá giá tại Mỹ
Theo lời của ông Nguyễn Phương Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương), hai nhà sản xuất Samsung, LG đều có nhà máy sản xuất máy giặt tại Việt Nam nên Việt Nam được coi là một bên có liên quan của vụ việc.
Hồi tháng 6/2017, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) cũng đã chính thức khởi xướng điều tra chống bán phá giá với sợi polyester nhập khẩu từ Việt Nam. Theo số liệu trong thông báo khởi xướng, năm 2016, Việt Nam xuất khẩu khoảng 13.000 tấn sản phẩm bị điều tra sang thị trường Mỹ (trị giá khoảng 12,4 triệu USD), đứng thứ ba chỉ sau Trung Quốc và Ấn Độ.
Nguyên đơn cáo buộc rằng sản phẩm sợi polyester bị điều tra được xuất khẩu sang Mỹ với giá thấp hơn giá thông thường và việc bán phá giá đã gây ra thiệt hại đáng kể cho ngành sản xuất Hoa Kỳ qua việc kìm giá, ép giá, suy giảm lợi nhuận, sụt giảm khối lượng bán hàng, suy giảm thị phần, suy giảm số lượng việc làm và làm giảm công suất sử dụng.
Còn trong tháng 4/2017, DOC đã nhận đơn kiện yêu cầu điều tra chống bán phá giá với tủ đựng dụng cụ nhập khẩu từ Việt Nam. Nguyên đơn trong vụ kiện lần này là Tập đoàn Waterloo Industries (Mỹ), cáo buộc rằng sản phẩm bị điều tra được xuất khẩu sang Mỹ với giá thấp hơn giá thông thường và việc bán phá giá đã gây ra thiệt hại đáng kể cho ngành sản xuất.
Còn “căng” dài dài?
Riêng với nhóm hàng nông thủy sản xuất sang Mỹ, con cá tra và con tôm luôn phải chịu cảnh “trầy vi tróc vảy” vì những vụ kiện đòi áp thuế chống bán phá giá, nhất là khi các biện pháp bảo hộ mậu dịch ở Mỹ đang có xu hướng gia tăng.
Điển hình, vào tháng 5/2017, DOC và ITC quyết định tiếp tục áp thuế chống bán phá giá đối với tôm Việt Nam thêm 5 năm nữa. Còn cá tra bị áp thuế chống bán phá giá mới và sẽ chịu sự kiểm soát gắt gao hơn nữa từ phía các cơ quan quản lý của Mỹ vào tháng Chín này.
Hồi năm ngoái, trong khoảng 100 vụ việc phòng vệ thương mại của nước ngoài tiến hành điều tra và áp dụng liên quan đến hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, phía Mỹ chiếm nhiều nhất, đến 19 vụ. Điều này được cho là vì Mỹ muốn cân bằng lại xuất nhập khẩu, nhất là khi năm 2016 kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đã đạt con số 38,46 tỷ USD.
Vấn đề nằm ở chỗ, các vụ kiện chống bán phá giá của Mỹ đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến kim ngạch xuất khẩu chung của Việt Nam, đến các DN xuất khẩu (gồm cả DN nội địa và DN FDI), đến các nhà cung cấp, đến môi trường đầu tư và người lao động…
Chẳng hạn, trong vụ kiện chống bán phá giá máy giặt mà phía Mỹ nhắm vào nhà máy của Samsung và LG tại Việt Nam, giới chuyên gia đang quan ngại sẽ ảnh hưởng lớn đến kim ngạch xuất khẩu trong năm nay khi Samsung đang có sức ảnh hưởng lớn tới nền kinh tế Việt Nam.
Không chỉ có vậy, nhiều nhà máy sản xuất máy giặt của các DN FDI tại Việt Nam để hướng vào thị trường Mỹ có thể sẽ đối mặt với khó khăn từ vụ kiện này. Tới lúc đó, vì chịu ảnh hưởng có tính dây chuyền sẽ là hàng nghìn người lao động đứng trước nguy cơ mất việc làm nếu như các DN này cắt giảm xuất khẩu, cắt giảm lao động.
Ngay như Samsung, vốn đang có khoảng 1.400 lao động Việt, có kế hoạch sản xuất dự kiến 1 triệu máy giặt để xuất sang Mỹ trong năm nay, cũng sẽ đối mặt với nhiều bất trắc từ vụ kiện này.
Có thể thấy, với bản chất bảo hộ thương mại nội địa, Mỹ sẽ luôn có xu hướng sử dụng hoặc lạm dụng các biện pháp chống bán phá giá. Điều này dễ dàng đẩy DN xuất khẩu Việt Nam (gồm DN nội địa và DN FDI) vào thế khó khăn hơn và còn phải gặp dài dài trong thời gian tới.
Thế Vinh
