Năm tháng đầu năm 2017, xuất khẩu rau quả của Việt Nam tiếp tục tăng mạnh, đạt kim ngạch hơn 1,3 tỷ USD, tăng trưởng ở mức 138%. Tính ra, bình quân mỗi ngày mặt hàng rau quả mang về khoảng 8,2 triệu USD, tương đương số tiền gần 190 tỷ đồng.
Với kết quả trên, mặt hàng rau quả tiếp tục duy trì vị thế thứ ba trong số các mặt hàng nông, thủy sản xuất khẩu của Việt Nam (sau thủy sản và cà phê). Tuy nhiên, bên cạnh đó, lượng nhập khẩu rau quả trong năm tháng vừa qua cũng tăng rất cao, ước đạt 469,833 triệu USD, tăng 147% so với cùng kỳ năm 2016. Như vậy, trong năm tháng đầu năm 2017, xuất siêu rau quả ước đạt 895,465 triệu USD.
Chinh phục thị trường mới
Năm 2016, xuất khẩu rau quả của Việt Nam đạt hơn 2,4 tỷ USD (tăng 133% so với năm 2015), nhưng rau quả nhập khẩu cũng rất lớn, đạt 924 triệu USD (tăng 28,6% so với năm 2015). Tính ra, xuất siêu rau hoa quả năm 2016 hơn 1,5 tỷ USD.
Có thể thấy, những năm gần đây, xuất khẩu rau quả Việt Nam đã tăng trưởng mạnh với tỷ lệ trung bình 26,5%/năm, từ 439 triệu USD trong năm 2009 đến gần 2 tỷ USD vào năm 2015 và được kỳ vọng tăng trưởng hơn nữa do nhu cầu tiêu thụ nội địa và xuất khẩu tăng cao trong thời gian tới.
Ngày 29/5, tại Tp.HCM, trao đổi với các doanh nghiệp (DN) trong ngành rau quả nhân buổi giới thiệu triển lãm thương mại quốc tế lần đầu tiên về chuyên ngành sản xuất và chế biến rau quả – Hotex Vietnam 2018 (dự kiến diễn ra tại Tp.HCM từ ngày 14 – 16/3/2018), Ts. Nguyễn Hữu Đạt – ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội Rau quả Việt Nam, nhấn mạnh: Sức tăng trưởng mạnh của xuất khẩu rau quả hiện nay cũng là thách thức lớn để các DN ngành này phải có sự cải thiện tốt hơn nữa nhằm tiếp tục chinh phục những thị trường mới, tránh chuyện rớt giá và làm sao tăng lượng, tăng giá trị xuất khẩu.
Ts. Đạt cho biết, trong mười thị trường xuất khẩu rau quả lớn nhất của Việt Nam, lần lượt ba nước hàng đầu là Trung Quốc, Hàn Quốc và Hoa Kỳ với tỷ lệ xuất khẩu trái cây cho thấy có sự khác nhau giữa thị trường bình thường, truyền thống và thị trường khó tính.
Về nhập khẩu, tăng trưởng đột biến lớn nhất đến từ ba quốc gia là Thái Lan, Trung Quốc và Hoa Kỳ. Thái Lan hiện dẫn đầu, năm tháng qua nhập khẩu từ thị trường này đạt 158 triệu USD, chiếm 50% thị phần nhập khẩu; Trung Quốc ở vị trí thứ hai với 59 triệu USD, chiếm 18% thị phần nhập; Hoa Kỳ đứng vị trí thứ ba, đạt 21 triệu USD.
Liên quan đến thị trường xuất khẩu, theo quan sát của Ts. Đạt, hiện mặt hàng rau quả Việt Nam đã có mặt ở nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới tại châu Á, châu Âu, châu Mỹ, trong đó có nhiều thị trường nổi tiếng đòi hỏi cao về chất lượng như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Australia, Hàn Quốc hoặc các nước như Đức, Hà Lan… Song phải thừa nhận rằng thị trường lớn nhất của xuất khẩu rau quả Việt Nam vẫn là Trung Quốc.
|
Năm tháng đầu năm 2017, xuất khẩu rau quả của Việt Nam đạt kim ngạch hơn 1,3 tỷ USD
Tăng lượng phải tăng giá trị
Việc phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc cùng những hệ lụy xấu thời gian qua đã được nhắc đến nhiều. Theo giới chuyên gia, thách thức, khó khăn và đồng thời là sức ép theo chiều hướng phát triển đi lên đối với ngành rau quả Việt Nam là phải có sự cải thiện tốt hơn nữa về chất luợng sản phẩm, nghĩa là phải đồng nhất, ổn định, tốt, có quanh năm và đạt chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm.
“Đây cũng là mấu chốt của vấn đề, cái khó phải vượt qua. Giải được đáp án này, làm được những điều này, tự nhiên ngành rau quả Việt Nam sẽ có tên tuổi, có thương hiệu và chắc chắn sẽ phát triển bền vững”, ông Jan Hoogewoning, chuyên gia ngành rau quả Đông Nam Á lưu ý.
Một loạt câu hỏi đã được vị chuyên gia này đặt ra cho ngành rau quả Việt Nam trong tương lai. Đó là: Làm thế nào để tăng năng suất? Làm thế nào để nâng cao chất lượng tổng thể sản phẩm? Làm thế nào để cải thiện chuỗi cung ứng, để chinh phục thị trường mới, để đầu tư đúng cách?
Thực tế gần đây, xuất khẩu rau, hoa quả của Việt Nam đã có những bài học vượt khó như: thanh long, chôm chôm, nhãn khi xuất thành công sang thị trường Hoa Kỳ.
Bên cạnh đó, phải thừa nhận rằng thời gian qua, sự tăng trưởng ngoạn mục của nhập khẩu hoa quả của một số nước vào Việt Nam nhờ khả năng: Ngoài việc tạo được thương hiệu và hàng có chất lượng, những nước này đều tham gia vào hệ thống phân phối hàng hóa tại Việt Nam. Đây là một bài học về cách tăng lượng và tăng giá trị xuất khẩu rau quả cho Việt Nam thời gian tới.
Theo Ts. Đạt, DN xuất khẩu rau quả của Việt Nam cần cố gắng tăng lượng xuất khẩu tại thị trường khó tính, chủ động liên kết thực hiện các chương trình quảng bá, đồng thời các DN cũng nên tham gia và thâm nhập từng bước vào khâu phân phối tại chính thị trường nhập khẩu để bảo vệ và tăng khả năng cạnh tranh cho hàng hóa của mình xuất khẩu sang đây.
Ngoài ra, các DN cũng cần chủ động hợp tác với nhà sản xuất (là các nông dân) để hỗ trợ họ tham gia hợp tác hóa nhằm sản xuất cây ăn quả ở quy mô lớn hơn, tiền đề cho nguyên liệu sản xuất ra đồng nhất hơn.
Điều quan trọng là các DN cần tự cải thiện để có thể tăng thêm giá trị hợp đồng xuất khẩu đi các thị trường bình thường, cũng như cải thiện giá cả cạnh tranh (tăng khả năng cạnh tranh) khi xuất khẩu rau quả sang cả thị trường khó tính và bình thường. Do đó, điều hết sức lưu ý là các DN xuất khẩu nên loại bỏ những rủi ro gây ra vì vấn đề chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm.
Thế Vinh
