Để mở đường xuất nông sản Việt sang Trung Quốc theo chính ngạch, cuối tuần qua, (12/5), Tập đoàn Lộc Trời (Việt Nam) đã ký thỏa thuận với công ty TNHH Phát triển Khoa học Viên Thị Hồ Nam (Trung Quốc) về việc hợp tác thành lập hai công ty liên doanh là công ty Liên doanh Giống (vốn điều lệ 3 triệu USD) và công ty Liên doanh Thương mại Nông sản (vốn điều lệ 7 triệu USD).
Con đường chính ngạch
Theo kỳ vọng, việc thỏa thuận hợp tác này sẽ mở cánh cửa lớn để xây dựng thương hiệu nông sản Việt Nam tại thị trường Trung Quốc, nhất là công ty liên doanh trong lĩnh vực thương mại nông sản, sẽ được thành lập tại Trung Quốc. Mục tiêu cụ thể của liên doanh là nhằm cung cấp gạo và các nông sản (cà phê, tiêu…) chất lượng, an toàn, giá hợp lý cho người tiêu dùng Trung Quốc.
Đây cũng là cơ hội để gia tăng sự thuận lợi trong việc thương mại lúa gạo Việt Nam sang Trung Quốc, một phương pháp tối ưu nhằm xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam tại Trung Quốc, cũng như góp phần hạn chế sự thao túng trong mua bán lúa gạo qua con đường không chính thức sang Trung Quốc.
Có thể thấy động thái hợp tác này là tín hiệu tích cực và cần thiết để thúc đẩy xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc theo chính ngạch trong bối cảnh nhiều mặt hàng nông sản Việt gặp nhiều rủi ro do xuất tiểu ngạch vào thị trường này.
Thực tế cho thấy Việt Nam đang là nước dẫn đầu về mức tăng trưởng xuất khẩu nông sản của khối ASEAN vào thị trường Trung Quốc. Đơn cử như mặt hàng cá tra, Trung Quốc hiện đã vượt qua Mỹ, trở thành nhà nhập khẩu cá tra lớn nhất của Việt Nam trong quý I/2017 với kim ngạch đạt 69,7 triệu USD, tăng 56,8% so với cùng kỳ, chiếm 19% tỷ trọng xuất khẩu của toàn ngành.
Trong 10 năm trở lại đây, kim ngạch xuất khẩu nông – lâm – thủy sản Việt sang Trung Quốc đã tăng liên tục và phụ thuộc tương đối lớn vào thị trường này. Tuy nhiên, do đa phần xuất khẩu tiểu ngạch, không có thương hiệu nên giá nông sản Việt khi đưa vào thị trường Trung Quốc còn thấp so với nhiều nước trong khu vực. Chưa kể những rủi ro từ việc xuất khẩu tiểu ngạch khó tránh khỏi như việc ùn ứ hàng (lợn, dưa hấu, chuối…) trong thời gian vừa qua.
Theo ước tính, xuất khẩu nông – lâm – thủy sản sang Trung Quốc chiếm tỷ trọng khoảng 20% trong tổng kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng này của cả nước. Tuy nhiên, do đối mặt nhiều thủ thuật từ phía thị trường Trung Quốc về giá cả, thương mại… nên xuất khẩu nông sản Việt đang phụ thuộc lớn vào thị trường Trung Quốc, gây khó khăn cho người nông dân cũng như doanh nghiệp (DN) khi các thương nhân Trung Quốc đột ngột dừng mua hoặc ép giá.
Vì vậy, giới chuyên gia khuyến nghị, tất cả hoạt động giao thương, buôn bán với Trung Quốc nên đi theo chính ngạch với mọi thứ phải rõ ràng, có hợp đồng để giảm thiểu rủi ro cho nông dân và DN. Đồng thời, cần hạn chế việc kinh doanh chênh lệch giá xuất không chính thức theo tiểu ngạch từ những thương lái Trung Quốc.
|
Việt Nam cần chủ động hơn trong chính sách thương mại biên mậu và từng bước chuyển từ buôn bán tiểu ngạch sang chính ngạch
Chuyển tiểu ngạch sang chính ngạch
Theo Ts. Nguyễn Trung Kiên (Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn), Việt Nam cần chủ động hơn trong chính sách thương mại biên mậu và từng bước chuyển từ buôn bán tiểu ngạch sang chính ngạch. Trong thương mại mậu biên, cần chủ động đưa ra các phản ứng phù hợp thúc đẩy thương mại nông sản hai nước.
Theo Ts. Kiên, cần quản lý việc thương nhân Trung Quốc sang vùng sản xuất để thu mua nông sản đúng pháp luật. Phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng giám sát, quản lý hoạt động mua bán nông sản khác của thương nhân Trung Quốc. Các địa phương cần phổ biến những quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động mua bán hàng hóa của thương nhân nước ngoài tại Việt Nam.
Để hạn chế việc hàng nông sản Việt Nam chỉ bán qua biên mậu, tiểu ngạch với giá thấp, cũng cần có nghiên cứu nhu cầu thị trường đô thị. Từ đó, Việt Nam có thể bán được nông sản với giá cao hơn. Đặc biệt, cần chú trọng đến việc liên kết tham gia vào chuỗi giá trị nông sản toàn cầu vốn đang rất cấp thiết.
Cũng theo Ts. Kiên, phát triển thương mại nông sản Việt Nam – Trung Quốc phải dựa trên những cam kết chung về thương mại hai nước đảm bảo tính hài hòa, minh bạch trong việc giao thương phù hợp với pháp luật hai nước, tận dụng tối đa ưu đãi theo WTO và Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN – Trung Quốc (ACFTA) để xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc.
Trở lại câu chuyện hợp tác của Tập đoàn Lộc Trời với phía đối tác Trung Quốc, có thể thấy việc phát triển thương mại nông sản với Trung Quốc dựa vào xây dựng quan hệ đối tác hoặc liên kết đầu tư dài hạn, xây dựng hệ thống phân phối chính hoặc liên kết đầu tư sản xuất tại Việt Nam, nhất là những mặt hàng có quy mô thương mại lớn (lúa gạo, cao su, v.v…) cũng là một hướng đi thích hợp.
Vấn đề cần thiết hiện nay là việc xuất khẩu hàng hóa cần minh bạch thông tin về nhu cầu thị trường, giá cả sản phẩm liên tục theo giờ (vào vụ cao điểm) và hằng ngày vào lúc bình thường để các DN và người sản xuất, chế biến có thông tin tham khảo chính thức.
Ngoài ra, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ DN xuất khẩu nông sản, xây dựng cơ sở hạ tầng trang thiết bị tại các khu kinh tế cửa khẩu như: Kho bảo quản ngoại quan ở gần các cửa khẩu, hệ thống hậu cần hỗ trợ, hệ thống sơ chế và phân loại nông sản tại Việt Nam, nâng cao năng lực thông quan tại các cửa khẩu quan trọng với Trung Quốc.
Thế Vinh
