Xóa bỏ rào cản để M&A tăng tốc

Trong những năm qua, hoạt động M&A tại Việt Nam đã không ngừng gia tăng. Nếu như năm 2009, tổng giá trị các thương vụ M&A tại Việt Nam mới bắt đầu chạm mốc trên 1 tỷ USD thì năm 2015, tổng giá trị các thương vụ M&A đã đạt mốc kỷ lục 5,2 tỷ USD.

Nở rộ thương vụ tỷ đô

Riêng 6 tháng đầu năm nay, giá trị các thương vụ M&A tại Việt Nam đã vượt con số 3 tỷ USD. Hoạt động M&A diễn ra sôi động trong các lĩnh vực bán lẻ, hàng tiêu dùng, bất động sản…

Đi đầu trong thời gian gần đây, rất nhiều thương vụ mua lại hoặc phát hành riêng lẻ từ các nhà đầu tư Thái Lan: Central Group mua lại BigC Việt Nam; Vingroup mua lại hệ thống siêu thị Maximark tuy không được tiết lộ giá trị nhưng theo giới chuyên môn, đây cũng là một thương vụ có giá trị lớn.

Đáng nói, những thương vụ này không chỉ xác lập kỷ lục về giá trị, quy mô, có tác động lan tỏa, mà còn là những thương vụ lớn trong lĩnh vực bán lẻ và hàng tiêu dùng, khi hai ngành hàng này chiếm tới 38,46% tổng giá trị thương vụ M&A.

Đặc biệt, chỉ riêng thương vụ đình đám giữa Central Group mua lại BigC và Tập đoàn Singha Asia trở thành nhà đầu tư chiến lược của Tập đoàn Masan đã chiếm 24,8% giá trị M&A năm 2015 và nửa đầu 2016.

Số liệu thống kê mới nhất cho thấy, chỉ tính riêng 7 tháng đầu năm 2016, giá trị các thương vụ M&A tăng hơn 28% so với cùng kỳ năm 2015. Dự báo 2016 sẽ là năm sôi động cho các giao dịch mới trên thị trường M&A, với quy mô có thể đạt 6 tỷ USD.

Theo các chuyên gia kinh tế, kinh tế Việt Nam đang bước sang chu kỳ phát triển mới trong không gian kinh tế mới, với những thuận lợi được cho là cơ hội vàng, cùng với những động thái mạnh mẽ của Chính phủ về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, thúc đẩy kinh tế tư nhân, cải cách một số luật liên quan đến đầu tư, kinh doanh.

Điều này sẽ khiến niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài càng tăng. Đặc biệt là việc ký kết các thỏa thuận thương mại thế hệ mới được xem là sự đảm bảo của Chính phủ về môi trường đầu tư, kinh doanh ổn định tại Việt Nam.

Tuy nhiên, để thâm nhập nhanh vào thị trường, doanh nghiệp nước ngoài đang có xu hướng đưa vốn vào những doanh nghiệp thực sự có năng lực cạnh tranh, có triển vọng tại Việt Nam thông qua các thương vụ M&A mà các nhà đầu tư Thái Lan, Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ… áp dụng có thể xem là thí dụ điển hình.

Hóa giải trở ngại để M&A tăng tốc

Thực tế, thời gian qua, không chỉ có những thương vụ M&A ở lĩnh vực bán lẻ, nhiều nhà đầu tư đã tìm đến các doanh nghiệp bất động sản, hoá chất, dược phẩm, hàng không…

Các nhà đầu tư Singapore tập trung trong lĩnh vực bất động sản với các thương vụ mua lại của ba ông lớn Keppel Land, Mapletree và Capital Land. Các nhà đầu tư Nhật Bản đầu tư chiến lược vào hai doanh nghiệp nhà nước lớn là Vietnam Airline và Petrolimex.

Tại buổi họp báo Diễn đàn M&A Việt Nam 2016 lần thứ 8, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đặng Huy Đông cho biết, nhìn lại các thương vụ M&A thuộc danh mục 50 do Diễn đàn M&A Vietnam công bố thời gian qua có thể thấy các thương vụ giữa các doanh nghiệp nội chiếm đa số với trên 60%.

Tuy nhiên, giá trị các thương vụ này chủ yếu là thương vụ quy mô vừa và nhỏ quanh mức 5 triệu USD. Các nhà đầu tư nước ngoài chiếm đa số trong danh sách các thương vụ có giá trị lớn từ 30 triệu đến trên 100 triệu USD với tư cách là bên mua.

Đáng chú ý, đã xuất hiện những thương vụ chuyển nhượng những công ty hoặc hệ thống có tài sản lớn, quy mô trên 1 tỷ USD tại thị trường Việt Nam.

Hóa giải trở ngại để M&A tăng tốc

Tại buổi họp báo, Thứ trưởng Đặng Huy Đông cho biết, việc huy động các nguồn lực cho đầu tư phát triển kinh tế – xã hội; tận dụng các cơ hội được mở ra từ hội nhập quốc tế, thực hiện tái cấu trúc nền kinh tế nhằm đảm bảo phát triển nhanh và bền vững đang trở thành nhiệm vụ hết sức quan trọng và bức thiết đối với Chính phủ, chính quyền địa phương và cộng đồng DN.

Phát triển các thương vụ M&A sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế. “Đảm bảo cho thị trường M&A phát triển thuận lợi và hạn chế được những tác động tiêu cực, bất lợi từ các thương vụ M&A như: xu hướng thâu tóm, triệt tiêu thương hiệu nội, trốn thuế trong quá trình chuyển nhượng, mua bán DN. Đây cũng là cầu nối giữa nhà đầu tư trong nước và đầu tư quốc tế, tạo tiền đề cho những thương vụ mới”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Song để M&A thực sự là kênh huy động vốn hiệu quả, các chuyên gia cho rằng các nhà quản lý nhà nước và bản thân doanh nghiệp phải xác định rằng, ngoài việc phải tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, việc đưa ra các cam kết là chưa đủ, mà khả năng thực thi cam kết mới là nhân tố tác động tích cực đến dòng vốn này.

Qua các thương vụ M&A đang đặt ra một loạt vấn đề cần được hóa giải. Chẳng hạn, Bộ Tài chính đã gỡ rào cản về tỷ lệ vốn nhà đầu tư nước ngoài được mua thông qua quyết định nới room, nhưng quy định này còn vướng khi áp dụng cụ thể tại một số doanh nghiệp vì cam kết hội nhập.

Hay các quy định pháp lý liên quan đến thuế chuyển nhượng cần được thực thi thế nào trước khi diễn ra thương vụ M&A để tránh thất thoát cho Nhà nước.

Đặc biệt, M&A còn bị rào cản về tâm lý bởi một doanh nghiệp Việt Nam hôm nay được yêu mến, nhưng ngày mai có thể bị tẩy chay nếu bán cho nước ngoài…

Các diễn giả tại cuộc họp báo nhận định, trong bối cảnh hiện nay, việc xóa bỏ các rào cản để thúc đẩy thị trường M&A phát triển lành mạnh, trở thành một kênh huy động vốn hữu hiệu và yếu tố thúc đẩy tái cấu trúc hiệu quả nền kinh tế, tái cấu trúc doanh nghiệp là một trong những giải pháp quan trọng nhằm đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội.

Thanh Hoa