“Bộ Công Thương nên chỉ đạo Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba) dừng kế hoạch sản xuất thuốc Jet và Hero tại Việt Nam để tránh STTC kiện Vinataba ra tòa quốc tế, ảnh hưởng đến uy tín Việt Nam”. Đề nghị mới đây của Hội Luật gia cho thấy vấn đề nghiêm trọng mà Vinataba đang định làm không còn là chuyện chỉ nhằm mục đích “ngăn thuốc lá lậu”.
Mang tiếng “cướp” thương hiệu
Lâu nay, Jet và Hero là hai nhãn hiệu ngoại quen thuộc với dân nghiện thuốc lá. Tuy nhiên, đây là hai mặt hàng được tuồn lậu vào Việt Nam để tiêu thụ số lượng lớn mà theo ước tính chiếm đến 80 – 90% trên tổng số hàng triệu điếu thuốc lá lậu vào Việt Nam hàng năm.
Trả lời phỏng vấn trên một tờ báo, Phó Tổng giám đốc Vinataba Bùi Nhật Tiến nói về động cơ của doanh nghiệp này là nhằm ngăn chặn việc STTC lợi dụng sự bảo hộ pháp lý để che giấu hoặc tiếp tay cho hành vi nhập thuốc lá lậu vào Việt Nam.
Ngoài ra, cũng theo ông Tiến, việc này còn nhằm xác lập quyền nhãn hiệu đối với các nhãn hiệu Jet và Hero dưới tên của Vinataba, để kiểm soát nghiêm ngặt việc sử dụng các nhãn hiệu đó, đặt nền móng cho việc Vinataba, sau khi trở thành chủ sở hữu, sẽ bắt đầu sản xuất nhằm tiêu thụ hợp pháp.
Chính vì vậy, lãnh đạo Vinataba đã đề nghị Cục Sở hữu trí tuệ hủy đăng ký nhãn hiệu hai sản phẩm trên. Đồng thời, doanh nghiệp này cũng đã đăng ký nhãn hiệu Jet, Hero với Cục Sở hữu trí tuệ và chuẩn bị tự sản xuất hai nhãn hiệu này tại Việt Nam.
Hiển nhiên, với bất kỳ doanh nghiệp nào, kể cả nội hay ngoại, khi thương hiệu bị đánh cắp thì phải đòi lại vì đó là chuyện “sống còn” của họ. Chính vì vậy nên công ty STTC mới có phản ứng quyết liệt và nhờ Hội Luật gia của Việt Nam can thiệp hộ.
Dẫu biết rằng động cơ của Vinataba có “ý tốt” là để ngăn thuốc lá lậu. Thế nhưng, việc này phải làm từ phía cơ quan quản lý chứ không phải từ phía doanh nghiệp.
Điều quan tâm từ phía dư luận là tại sao phải sử dụng thương hiệu ngoại để đến nỗi bị tố là vi phạm sở hữu trí tuệ, nhất là khi Việt Nam và Indonesia đều là thành viên công ước Paris về bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp?
Nhiều ý kiến đặt vấn đề vì sao Vinataba không nghiên cứu sản xuất ra sản phẩm của mình tốt hơn, giá cả phù hợp để ngăn thuốc lậu? Tại sao doanh nghiệp này không tự đứng trên đôi chân của mình, hà cớ gì phải mang thêm mác ngoại vốn đã được “mặc định” là hàng lậu?
Việc đó chẳng khác nào tạo ra tiền lệ xấu: để cho Doanh nghiệp Việt đi “cướp” thương hiệu ngoại?
|
Theo ước tính Jet, Herro chiếm đến 80 – 90% trên tổng số hàng triệu điếu thuốc lá lậu vào Việt Nam hàng năm
Nên sòng phẳng
“Cướp” hay “ăn cắp” thương hiệu đều là hành động đáng lên án. Nhiều thương hiệu Việt Nam đã bị ăn cắp ở nước ngoài và chúng ta đã phản ứng quyết liệt về chuyện này. Vì vậy, Vinataba không thể lặp lại chuyện mà các doanh nghiệp nội làm ăn chân chính đang lên án.
Câu chuyện của Vinataba không hẳn là của riêng doanh nghiệp này mà đang là vấn đề của không ít doanh nghiệp nội còn trông đợi vào bảo hộ, độc quyền khi vấp phải sự lấn át của hàng ngoại dẫn đến tính cạnh tranh thiếu lành mạnh, thậm chí vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Thương hiệu là nguồn củng cố khả năng cạnh tranh, giúp nâng cao doanh số, lợi nhuận của doanh nghiệp. Theo nhận định của một vị chuyên gia luật, vụ việc của Vinataba nếu xảy ra thì cũng dễ quy vào hành vi “cạnh tranh không lành mạnh”.
Vị chuyên gia này cho rằng cạnh tranh vốn là một thuộc tính cơ bản của hoạt động kinh doanh, mà thuộc tính cơ bản của cạnh tranh là tăng khả năng cạnh tranh của mình, kìm hãm khả năng cạnh tranh của đối thủ, dẫn đến ranh giới giữa tự bảo vệ lợi ích của mình và vượt quá giới hạn tự vệ, xâm phạm lợi ích của chủ thể khác.
Việc sử dụng tên thương mại, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý của các tổ chức cá nhân đã được đăng ký bảo hộ, bất kể trong hay ngoài nước, để sản xuất kinh doanh đều là trái quy định của pháp luật. Theo giới chuyên gia, đây cũng chính là ranh giới giữa hai mức độ lành mạnh hay không lành mạnh trong cạnh tranh quá mỏng manh, không rõ ràng.
Cũng cần nhắc thêm, theo khảo sát của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và tổ chức phi chính phủ HealthBridge (Canada), Việt Nam là quốc gia hút thuốc lá nhiều thứ 15 trên thế giới. Ở Việt Nam có khoảng 40.000 người tử vong/năm vì các bệnh liên quan đến thuốc lá, dự báo đến năm 2030 có thể tăng lên 70.000 người/năm.
Nhân vụ việc Vinataba đòi sản xuất Jet, Hero thì cũng cần sòng phẳng đặt vấn đề tại sao các vi phạm về quảng cáo, khuyến mại và tài trợ thuốc lá ở các điểm bán vẫn còn nhan nhản?
Nếu cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra thường xuyên, xử lý rốt ráo các công cụ quảng cáo cùng các vi phạm thì sẽ không phải chứng kiến tràn lan Jet, Hero lậu tại các điểm bán thuốc lá như hiện giờ.
Thế Vinh
