Cùng chung áp lực của suy thoái kinh tế của cả nước, Vinacafe gặp nhiều khó khăn khiến hoạt động SX-KD không mấy hiệu quả trong năm vừa qua. Ông Lê Thế Chỉ - Phó Tổng Giám đốc Vinacafe, cho biết TCT hiện có 58 đơn vị thành viên, tạo việc làm cho gần 34.000 lao động. Năm 2012, tổng doanh thu của Vinacafe đạt 5.068 tỷ đồng, chỉ bằng 98% so với năm 2011. Trong đó, công ty mẹ là 3.386 tỷ đồng, các công ty con là 1.682 tỷ đồng.
Hoạt động kém hiệu quả
Hiệu quả SX-KD kém hơn nhiều so với năm trước: lợi nhuận 105 tỷ đồng, bằng 70% kế hoạch và chỉ bằng 55% so với năm 2011. Tỷ lệ sinh lời trên vốn chủ sở hữu (lợi nhuận sau thuế/vốn chủ sở hữu) bình quân là 10%, tỷ lệ sinh lời trên tổng tải sản (lợi nhuận sau thuế/tổng tài sản) chỉ được 2,1%.
Một số đơn vị thành viên sử dụng vốn đúng mục đích, trả được nợ đến hạn, như: Công ty Cà phê 721, Công ty Cà phê Việt Đức, Công ty Cà phê 734, Công ty Cà phê 704, Vinacafe Quy Nhơn, Công ty Cà phê Đắk Uy… Tuy nhiên, vẫn còn 7 đơn vị SX-KD, với tổng số lỗ năm 2012 của các đơn vị này lên tới 97 tỷ đồng.
Ông Đoàn Đình Thiêm - Chủ tịch HĐTV Vinacafe, cho biết hiệu quả hoạt động SX-KD kém bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân. Hạn hán nghiêm trọng ở Tây Nguyên đã khiến năng suất cà phê giảm 20 - 25% so với năm ngoái, nhiều vùng giảm tới 50% so với niên vụ 2011- 2012 đang đe dọa SX-KD của nhiều DN cà phê. Cụ thể, các đơn vị khu vực Việt Đức - Đắk Lắk năng suất giảm 30 - 35%; khu vực các công ty vùng Krông Buk - MĐrắk năng suất giảm nặng nhất, phổ biến khoảng 40 - 50%. Sản lượng cà phê thu hoạch niên vụ 2012 - 2013 của toàn TCT đạt 29.144 tấn cà phê nhân, bằng 78% so với năm 2011.
|
Vinacafe hiện chỉ chiếm 0,55% tổng lượng cà phê XK cả nước
Do bị hạn hán, quả cà phê phát triển kém, một số vùng tỷ lệ loại R1 đạt dưới 25% (các niên vụ trước đạt trên 30%). Không những chịu ảnh hưởng của thời tiết khô hạn, phần lớn diện tích cà phê của TCT được trồng từ những năm 1980, nên cà phê già cỗi rất lớn, cần tái canh tới 80% diện tích cà phê của TCT, đòi hỏi chi phí. Bên cạnh đó, áp lực của việc giữ diện tích trồng cà phê cũng là một thách thức.
Tiếp cận nguồn vốn tín dụng cũng là khó khăn lớn đối với DN cà phê, mặc dù Chính phủ đã giao cho Ngân hàng Nhà nước xây dựng Chương trình Tín dụng hỗ trợ 4.000 tỷ đồng cho các DN thuộc Vinacafe để phát triển cà phê bền vững, nhưng thực tế, việc tiếp cận nguồn vốn vay vẫn rất khó khăn, điều kiện cho vay ngặt nghèo.
Trong khi cả nước XK được 1,7 triệu tấn cà phê, kim ngạch 3,7 tỷ USD, nhưng Vinacafe chiếm tỷ trọng rất thấp trong kết quả này: chỉ XK được 9.795 tấn (49% kế hoạch); kim ngạch XK chỉ đạt 20 triệu USD (43% kế hoạch). Kim ngạch XK quá thấp, chưa thực hiện được vai trò đầu tàu và chiếm thị phần cao trong XK cà phê.
Nguyên nhân là do XK hoạt động chủ yếu bằng vốn vay, lãi suất cao, thời hạn ngắn, tạo nên áp lực về tài chính. Mặc dù TCT đã tích cực xử lý tồn tại tài chính nhưng chưa dứt điểm, nên chưa khai thông được nguồn vốn tín dụng tại các ngân hàng thương mại phục vụ cho nhu cầu kinh doanh XK cà phê. Một số đơn vị kinh doanh XK cà phê thua lỗ kéo dài, quan hệ với ngân hàng khó khăn, không vay được vốn.
Kiến nghị xóa nợ, tăng vốn
Những khó khăn trong hoạt động SX-KD cũng đang chịu ảnh hưởng bởi quá trình chuyển đổi từ DNNN thành công ty TNHH MTV Nhà nước làm chủ sở hữu, do không được xử lý tồn tại về tài chính trước khi chuyển đổi, bao gồm lỗ lũy kế, nợ phải trả. Tính đến thời điểm chuyển đổi theo biên bản xác nhận của liên Bộ Tài chính - NN&PTNT, vốn thiếu toàn TCT là 461 tỷ đồng, trong đó công ty mẹ là 65 tỷ đồng, 28 công ty con là 397 tỷ đồng.
Khả năng thanh toán của Công ty mẹ và các đơn vị thành viên vẫn còn nhiều khó khăn, khi khả năng thanh toán hiện hành (tổng tài sản/tổng nợ phải trả) của Công ty mẹ là 1,76 lần và toàn Vinacafe là 1,59 lần. Tỷ lệ giữa nợ phải trả/vốn chủ sở hữu của TCT là 3,23 lần; trong đó công ty mẹ là 1,81 lần.
Dự báo khả năng thanh toán sẽ còn tiếp tục khó khăn trong thời gian tới, cùng với sự nỗ lực của các đơn vị thành viên, Vinacafe rất cần có sự giúp đỡ của Chính phủ và các bộ, ngành về cơ chế để có biện pháp tháo gỡ.
Để góp phần tháo gỡ khó khăn, nâng cao hiệu quả hoạt động, Vinacafe kiến nghị: Nhà nước cấp bổ sung vốn điều lệ hoặc tạo vốn lưu động cho Vinacafe khoảng 1.000 tỷ đồng; Bộ Tài chính và Bộ NN&PTNT xem xét xử lý nguồn chênh lệch đánh giá lại tài sản cố định tại thời điểm ngày 1/7/2011 để giải quyết khoản lỗ lũy kế cho Vinacafe. Vinacafe đề nghị Chính phủ, các bộ ngành, Ngân hàng Nhà nước xem xét xóa các khoản nợ vay ODA 272 tỷ đồng. Đồng thời, cần có cơ chế cho Vinacafe vay vốn để thu mua, tạm trữ cà phê phục vụ XK khoảng 100.000 tấn/năm - tương ứng với số tiền 4.500 tỷ đồng.
Ông Tuấn cho rằng Vinacafe cần có chiến lược lâu dài đảm bảo vai trò nòng cốt trong lĩnh vực cà phê - ca cao. Trong năm 2013, Vinacafe phải nỗ lực đạt mức tăng trưởng ít nhất 10%. Cần xây dựng kế hoạch cụ thể để tái cơ cấu DN, thận trọng lựa chọn cổ đông chiến lược, góp vốn. Phải rà soát quy chế nội bộ, giải quyết dứt điểm các đơn vị đang thua lỗ và thua lỗ cao, tăng cường xây dựng nhà máy chế biến để gia tăng giá trị sản phẩm.
Thu Hường
