Theo Bộ Tài chính, Việt Nam sẽ phải tính toán và cơ cấu lại nợ, đồng thời phải làm sao sử dụng hiệu quả nguồn vốn vay và cân đối với khả năng trả nợ. Hiện bình quân mỗi năm ngân sách nhà nước chi khoảng 1 tỷ USD trả nợ nước ngoài (gồm cả gốc và lãi).
Bộ Tài chính cho biết, từ năm 2010, Việt Nam đã trở thành nước thu nhập trung bình. Mức độ ưu đãi của các khoản cho vay của các đối tác phát triển dành cho Việt Nam đang giảm rõ rệt. Nhiều nhà tài trợ đã chuyển từ nguồn vốn ODA sang nguồn vốn vay hỗn hợp.
Chi 1 tỷ USD/năm trả nợ nước ngoài
So với các khoản vay có thời gian 30-40 năm trước với chi phí vay khoảng 0,7-0,8%/năm, bao gồm thời gian ân hạn (giai đoạn trước 2010), nay vốn vay từ các nước chỉ còn 20-25 năm, tùy theo từng đối tác và từng loại vay, với chi phí vay khoảng 2%/năm trở lên (giai đoạn 2011-2015).
Tại buổi họp báo chuyên đề của Bộ Tài chính, ông Hoàng Hải, Phó cục trưởng Cục Quản lý Nợ (Bộ Tài chính) cho biết, Ngân hàng Thế giới (WB) đang cân nhắc đưa Việt Nam ra khỏi danh sách được hỗ trợ vốn ODA.
“Khi đó, áp lực trả nợ vay nước ngoài sẽ lớn hơn, các khoản vay mới cũng ít ưu đãi hơn, lãi suất cao hơn, thời gian vay ngắn hơn…”, ông Hải nói.
Về phương án trả nợ, đại diện Bộ Tài chính cho biết, đối với các khoản nợ còn tồn, phía WB cho phép Việt Nam đưa ra các phương án xử lý linh hoạt. “Hiện Bộ Tài chính đang phối hợp với các chuyên gia WB để xây dựng các kịch bản trả nợ nhanh, đánh giá việc ảnh hưởng tới ngân sách,” ông Hải nói.
|
Đến tháng 7/2017 Việt Nam có thể không còn được vay theo điều kiện ODA
Theo thông lệ quốc tế, nhiều nước vẫn thực hiện vay mới trả nợ cũ đặc biệt là các nước có thị trường vốn phát triển như Mỹ, Nhật Bản. Tuy nhiên, đối với Việt Nam, ông Hải cho rằng do quản lý nợ chưa chuyên nghiệp, việc trả nợ phần lớn vẫn dùng ngân sách nhà nước. “Hiện ngân sách đang phải bố trí bình quân khoảng 1 tỷ USD mỗi năm để trả nợ nước ngoài”, ông Hải nói.
Tính tổng 10 năm qua (2005-2015), Việt Nam đã ký kết vay 45 tỷ USD vốn ODA. Số vốn này dùng cho đầu tư phát triển, xóa đói giảm nghèo, y tế, giáo dục… Tính riêng 9 tháng đầu năm 2016, Việt Nam đã huy động được hơn 350 nghìn tỷ đồng, đạt 77,5% kế hoạch năm. Ngân sách phải chi ra hơn 176,8 nghìn tỷ đồng trả nợ, trong đó trả nợ vay trong nước hơn 140 nghìn tỷ đồng, trả nợ vay nước ngoài hơn 36,6 nghìn tỷ đồng.
Thay đổi chính sách sử dụng vốn vay
Theo đánh giá của Bộ Tài chính, thời gian tới, việc huy động các nguồn vốn ODA trở nên khó khăn hơn. Việt Nam bắt đầu phải tiếp cận với các nguồn vốn vay kém ưu đãi hơn. Do vậy, cần có những chính sách hiệu quả trong việc sử dụng vốn.
Ông Hoàng Hải nhấn mạnh: “Việc quản lý tài chính, hiệu quả sử dụng các nguồn vốn vay là yêu cầu cấp thiết. Lâu nay, các dự án đều khó khăn, chậm kết quả thu chi, hạch toán phát sinh ảnh hưởng đến dự án và giải ngân vốn vay”, ông Hải nhấn mạnh.
Đồng thời ông Hải cũng khẳng định rằng việc nâng cao hiệu quả sử dụng nợ công, tăng dần tỷ lệ cho vay lại, giảm dần tỷ lệ cấp phát đối với các khoản Chính phủ vay về cho vay lại.
Về vấn đề nâng cao công tác quản lý nguồn vốn vay để phát huy hơn nữa hiệu quả sử dụng các nguồn vốn tài trợ của nước ngoài và đảm bảo mục tiêu vay nợ bền vững, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 111/2016 quy định về quản lý tài chính trong giai đoạn tới, trong đó quy định rõ về khâu lập kế hoạch, kiểm soát chi, quản lý giải ngân.
Theo đó, _việc quản lý tài chính đối với các dự án sử dụng vốn ODA sẽ tập trung vào các nội dung_ như hướng dẫn rõ nội dung và quy trình xác định cơ chế tài chính ngay từ khâu đề xuất chương trình, dự án; lập kế hoạch và kiểm soát chi, quản lý giải ngân, quy trình kiểm soát chi, đối với vốn ODA, vốn vay ưu đãi áp dụng quy trình chung về quản lý, thanh toán vốn đầu tư và vốn sự nghiệp, thanh toán chi giải phóng mặt bằng…
Bộ Tài chính cho biết, việc quy định rõ về quy trình xác định cơ chế tài chính, cơ chế giải ngân theo kế hoạch vốn được giao, quy trình hạch toán ngân sách mới sẽ tạo điều kiện cho các Bộ, ngành địa phương nâng cao trách nhiệm trong việc tăng cường công tác quản lý tài chính, thúc đẩy tăng tỷ lệ giải ngân của các Bộ, ngành, địa phương đối với các chương trình, dự án ODA từ đó nâng cao được hiệu quả sử dụng vốn vay nước ngoài, đáp ứng yêu cầu quản lý trong giai đoạn tới.
Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại đánh giá rằng những nội dung mới về quản lý tài chính các chương trình, dự án sử dụng nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài tại Thông tư 111 sẽ tạo điều kiện cho các bộ, ngành địa phương nâng cao trách nhiệm trong việc tăng cường công tác quản lý tài chính, thúc đẩy tăng tỷ lệ giải ngân của các bộ, ngành, địa phương đối với các chương trình, dự án ODA; từ đó, nâng cao được hiệu quả sử dụng vốn vay nước ngoài, đáp ứng yêu cầu quản lý trong giai đoạn tới.
Thanh Hoa
