Thương mại điện tử: “Miếng bánh ngon” cho hacker hiện đại

Ông Nguyễn Thanh Hưng – Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký VECOM, cho rằng Việt Nam đã có đủ các yếu tố để TMĐT phát triển, như nguồn nhân lực, hạ tầng công nghệ, môi trường pháp lý… Dự báo, từ 2016 đến 2020, TMĐT Việt Nam sẽ phát triển với tốc độ khoảng trên 30%/năm.

Được đánh giá là thị trường màu mỡ, đầy tiềm năng với dân số 92 triệu người, không chỉ DN trong nước mà nhiều tập đoàn thương mại điện tử đang nhắm đến Việt Nam.

Cơ hội kinh doanh

Thống kê của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), năm 2015, tổng doanh thu TMĐT của Việt Nam đạt hơn 4 tỷ USD. Trong khi đó, báo cáo TMĐT Việt Nam năm 2015 còn đưa ra số liệu cụ thể hơn, có đến 88% người sử dụng internet tìm kiếm trực tuyến thông tin sản phẩm và dịch vụ trên các thiết bị di động trước khi đưa ra quyết định mua sắm.

Theo các chuyên gia, xu hướng hiện nay cho thấy, giá trị các giao dịch qua TMĐT ngày càng tăng. Đặc biệt là TMĐT trên nền tảng di động, đang tiếp tục phát triển và tác động tích cực đến DN cũng như cả nền kinh tế.

Trong đó, TMĐT trên nền tảng di động là công cụ hữu hiệu trong việc cắt giảm chi phí, nâng cao hiệu quả và tăng cường các mối liên kết thương mại. Đây được coi như công cụ giúp DN tiếp cận các thị trường, khách hàng và nhà cung cấp mới.

Bên cạnh đó, việc mua sắm qua mạng bằng các thiết bị di động ngày càng tiện lợi và an toàn hơn. Vì vậy, số lượng người dùng internet trên thiết bị di động chiếm đến 57,56% dân số.

Tuy nhiên, song hành với sự phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ của ngành TMĐT trong vài năm trở lại đây, các thủ đoạn lừa đảo trong giao thương trực tuyến cũng trở nên tinh vi hơn.

Sự phát triển quá nóng khiến giao thương trực tuyến đang trở thành “miếng bánh” béo bở cho những kẻ lừa đảo

Tại cuộc họp gần đây VECOM đã chỉ ra rằng hiện nay, tình trạng lừa đảo trong TMĐT không chỉ đơn thuần là dùng tài khoản facebook, số điện thoại, tin nhắn…mà thủ đoạn này ngày càng tinh vi hơn bằng cách giả mạo email, chữ ký của khách hàng.

Điển hình, gần đây, Ngân hàng Techcombank đã phát thông báo gửi tới khách hàng để cảnh báo về các thủ đoạn lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua thẻ và tài khoản ngân hàng.

“Các thủ đoạn như giả mạo nhân viên ngân hàng gọi điện thoại thông báo trúng thưởng và yêu cầu cung cấp số tài khoản, số thẻ và mật khẩu giao dịch trực tuyến (mã OTP) để nhận thưởng, hay cuộc gọi dưới danh nghĩa cơ quan điều tra yêu cầu nộp tiền vào một tài khoản khác nhằm bảo lãnh, phục vụ việc điều tra” đại diện ngân hàng Techcombank cho biết.

Đáng nói, các vụ việc lừa đảo buôn bán qua internet, điện thoại…đều xuất phát từ việc người tiêu dùng chưa có những kiến thức về pháp luật để tự bảo vệ mình. Nhưng ngay cả các doanh nghiệp kinh doanh online cũng là đối tượng bị lừa đảo tài chính trong quá trình giao dịch với đối tác ở nước ngoài.

Đủ chiêu lừa đảo trực tuyến mới

Theo các chuyên gia, đây là thủ đoạn tinh vi hơn rất nhiều so với việc sử dụng zalo, facebook hay tin nhắn. Các đối tượng lừa đảo thường lợi dụng sự bất cẩn của các DN trong giao dịch như không thẩm định các thông tin về DN đối tác, không sử dụng các biện pháp liên lạc trực tiếp khác như điện thoại, fax để xác minh thông tin về tài khoản nhận tiền khác biệt với tài khoản ghi trong bản hợp đồng đã ký.

Thậm chí, kẻ xấu còn tận dụng những điểm hạn chế về ngôn ngữ, thời gian giao dịch của hai bên… để tiến hành việc lừa đảo bằng cách sử dụng tin tặc (hacker) thâm nhập địa chỉ thư điện tử của hai bên DN đang thực hiện việc đàm phán để đánh cắp thông tin, giả mạo nội dung giao dịch nhằm yêu cầu chuyển tiền thanh toán vào tài khoản của kẻ lừa đảo.

Trước tình trạng e-mail giả mạo khá phổ biến hiện nay, các chuyên gia an ninh mạng đã nhiều lần khuyến cáo người sử dụng Internet bên cạnh việc nâng cao kiến thức về kỹ thuật, cần nâng cao hơn nữa ý thức cảnh giác.

Trường hợp nhận được e-mail có nội dung bất thường với những yêu cầu đáng nghi ngờ, ví dụ như yêu cầu nhấp chuột (click) vào đường dẫn (link) lạ hoặc cung cấp thông tin về tài khoản e-mail, người sử dụng cần liên hệ với người gửi để xác minh thông tin, đồng thời báo ngay cho bộ phận kỹ thuật, quản trị của tổ chức, cơ quan hoặc đơn vị để được hỗ trợ kịp thời.

Đối với các doanh nghiệp Việt Nam, các cơ quan chức năng khuyến nghị cần thận trọng hơn nữa trong việc bảo vệ hộp thư điện tử của tổ chức mình; kiểm soát chặt chẽ việc đăng quảng cáo trên các trang quảng cáo quốc tế; đồng thời cần thận trọng hơn khi tiến hành hoạt động giao dịch và thanh toán quốc tế.

Về phía người tiêu dùng, theo các chuyên gia, việc mua bán online hiện nay tại Việt Nam lại chủ yếu thông qua mạng xã hội như facebook, zalo,… với hơn 5 tỷ tài khoản FB trên toàn thế giới và 5 triệu tài khoản tại Việt Nam.

Tuy nhiên, mạng xã hội lại không phải là kênh mua bán điện tử chính thống do không thể xác thực thông tin chủ tài khoản. Người bán có thể sử dụng nhiều tài khoản, thay đổi tên tài khoản, chặn phản hồi từ người mua chỉ bằng những thao tác đơn giản.

Vì vậy, người tiêu dùng cũng cần tự trang bị kiến thức để tự bảo vệ mình. Chỉ tin tưởng và giao dịch với các website thương mại điện tử có nhãn tín nhiệm của Bộ Công Thương.

Thanh Hoa