Thuế quan giảm, xuất khẩu vẫn khó với rào cản kỹ thuật

Theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, các nước nhập khẩu nông sản lớn của Việt Nam như Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc… đều gia tăng bảo hộ hàng hóa nông sản thông qua các tiêu chuẩn về quản lý chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP), yêu cầu truy xuất nguồn gốc, thị trường EU vẫn giữ cảnh báo thẻ vàng đối với thủy sản khai thác nhập khẩu từ Việt Nam hay Đạo luật Farmbill và chương trình thanh tra cá da trơn của Hoa Kỳ…

Nhiều rào cản kỹ thuật

Trong khi đó, ông Tô Ngọc Sơn – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á – châu Phi (Bộ Công Thương), cho biết Nhật Bản, Hàn Quốc và một số nước ASEAN đã và đang tăng cường áp dụng các quy định ngày càng khắt khe về kiểm dịch động thực vật nhập khẩu hoặc áp dụng hệ thống tiêu chuẩn chất lượng, ATVSTP có yêu cầu rất cao với các tiêu chuẩn hầu như tương đương, thậm chí cao hơn cả những tiêu chuẩn quốc tế thông thường như Nhật Bản.

EU tiếp tục đi tiên phong và vận động các nước đối tác tiến hành các biện pháp bảo vệ nguồn lợi hải sản chung, đồng thời phát triển ngư nghiệp bền vững thông qua việc phát động Chương trình chống đánh bắt hải sản bất hợp pháp, không đăng ký, không khai báo; vấn đề cấp EU code đối với các DN xuất khẩu (XK) trên cơ sở tuân thủ quy định về các loại hóa chất cấm sử dụng và mức dư lượng tối đa các hoạt chất được phép sử dụng nhằm bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và bảo vệ môi trường của EU đối với thủy sản nuôi trồng.

Mỹ tiếp tục áp dụng những quy định, chương trình thanh tra vô cùng nghiêm ngặt, thậm chí vượt quá những chuẩn mực về kiểm soát an toàn thực phẩm mà thị trường toàn cầu áp dụng đối với thủy sản và áp dụng thuế chống bán phá giá đối với sản phẩm tôm XK…

Đại diện Hiệp hội Chế biến và XK thủy sản Việt Nam cho hay, các hàng rào thương mại và kỹ thuật ngày càng diễn ra phức tạp trong những năm qua. Cụ thể, các vụ kiện chống bán phá giá cá tra và tôm đã diễn ra 15 năm qua tuy nhiên mỗi năm lại thêm một diễn biến khác, không lường trước được sự tính toán của phía Mỹ khiến DN hoàn toàn bị động và chịu nhiều bất lợi.

Ông Nguyễn Quý Dương – Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) cũng cho biết đối với ngành hàng rau quả, hiện nay các rào cản kỹ thuật của một số nước ngày càng tăng lên. Trong đó, những rào cản về kiểm dịch thực vật và ATTP ngày một nhiều.

"Vừa qua, EU định nâng cao cảnh báo đối với hồ tiêu Việt Nam, ngay sau đó chúng tôi đã phải phối hợp với Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam và các tổ chức trong nước và quốc tế, làm việc với EU tại Việt Nam để tháo gỡ quy định này", ông Dương cho biết.

Cùng với đó, đến nay "nút thắt" lớn nhất trong việc XK các sản phẩm chăn nuôi là do Việt Nam chưa đáp ứng được các quy định về kiểm dịch thú y, vùng an toàn dịch bệnh…

Vì sao thuế giảm nhưng nông thủy sản Việt vẫn khó xuất ngoại?

Đối phó thế nào?

Ông Ngô Hồng Phong – Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản (Bộ NN&PTNT), cho biết về phạm vi liên quan đến thủy sản XK, hiện nay theo quy định của Việt Nam và nhiều nước, việc XK cần phải đáp ứng quy định của các nước nhập khẩu (NK), khi gặp các rào cản liên quan đến thị trường NK, đầu tiên phải hướng dẫn các DN có thể tuân thủ đầy đủ các quy định của các nước NK để có thể đáp ứng và có thể XK sản phẩm của mình sang nước đó.

Tuy nhiên, với các quy định của các thị trường phi lý chúng ta phải tiến hành các biện pháp đấu tranh dựa trên các quy định thông lệ quốc tế, các nội dung liên quan đến tiêu chuẩn ATTP, các quy định liên quan đến điều kiện thực tiễn Việt Nam.

Trong thời gian vừa qua, ông Phong cho biết, Cục này đã đấu tranh với một số vấn đề liên quan đến rào cản kỹ thuật về ATTP tại thị trường châu Âu hay những rào cản liên quan tới cá tra XK sang Mỹ…

"Bên cạnh các khía cạnh chuyên môn kỹ thuật, chúng ta cần phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương và Bộ Ngoại giao để có biện pháp xử lý hợp lý nhất về quan hệ thương mại và quan hệ ngoại giao", ông Phong cho biết.

Ông Dương Tiến Thể – Phó Cục trưởng Cục Thú y, cho biết thời gian qua, Bộ NN&PTNT và các đơn vị chức năng đã có nhiều đoàn đi công tác nước ngoài sang Mỹ và EU đấu tranh với các quy định quá khắt khe, không phù hợp với thông lệ quốc tế. Đặc biệt, liên quan tới những vấn đề của ngành thú y, Cục này cũng mời Đại sứ các nước đến đơn vị chuyên môn của cục để trao đổi, thỏa thuận nhằm tháo bớt rào cản thương mại.

Bên cạnh đó, Cục cũng cho biết đã tổ chức hướng dẫn DN khi XK cần đảm bảo quy định thông lệ quốc tế, như DN XK thịt gà sang Nhật Bản, lợn sữa sang các nước… cần xây dựng cơ sở an toàn dịch bệnh, giám sát dịch bệnh, vượt qua rào cản mà họ đặt ra.

Theo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, thời gian tới, Việt Nam cần tăng cường các biện pháp chống gian lận xuất xứ để bảo vệ hàng hóa nông sản XK của Việt Nam trước rủi ro của những vụ kiện chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại hiện đang có nguy cơ leo thang trở lại, đặc biệt do ảnh hưởng của việc Hoa Kỳ và các quốc gia tăng cường các biện pháp phòng vệ thương mại và trừng phạt gian lận thương mại để kiểm soát nguy cơ gia tăng nhập khẩu do hàng hóa XK dư thừa của Trung Quốc và Mỹ.

Ông Nguyễn Quý Dương lại cho rằng Việt Nam cần cân đối giữa XK và NK, tức là để phục vụ XK tốt, chính bản thân chúng ta cần phải siết chặt vấn đề kiểm soát ATTP NK. Để khi họ siết chặt với chúng ta, chúng ta cũng sẽ siết chặt lại. Đây là một trong những cái để chúng ta có cơ sở đàm phán với họ trong tương lai.

Điều này cho thấy việc Việt Nam chủ động, tích cực tham gia vào các FTA song phương và đa phương đã giúp hàng nông, thủy sản Việt Nam cơ bản không còn gặp trở ngại đối với các rào cản thuế quan, tuy nhiên việc các thị trường NK siết chặt yêu cầu về chất lượng, kiểm dịch… đối với hàng nông, thủy sản NK đang là thách thức rất lớn cho hoạt động sản xuất hàng nông sản XK của Việt Nam. Để vượt qua, các chuyên gia cho rằng, ngành nông nghiệp phải thay đổi từ phương thức sản xuất, thói quen giao dịch đến cách tiếp cận thị trường đã hình thành từ lâu nay.

Lê Thúy