Đây là những thách thức được đưa ra tại Hội nghị Thượng đỉnh Kinh doanh ASEAN 2016 do Bloomberg tổ chức ngày 8/12. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh rằng Việt Nam đang nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh, chào đón mọi doanh nghiệp ASEAN, quốc tế đến đầu tư.
Thách thức “bẫy” thu nhập trung bình
Hiện tại, ASEAN có dân số hơn 600 triệu người, là khu vực quy mô kinh tế khá lớn. GDP cũng đạt gần 3.000 tỷ USD, đang phát triển mạnh mẽ với cộng đồng doanh nghiệp năng động, sáng tạo. Vai trò trung tâm của ASEAN đã nhận được sự quan tâm của các khu vực, nhất là hợp tác về kinh tế, đầu tư, thương mại đã nhận được sự tham gia, ủng hộ của quốc tế, bao gồm các tập đoàn hàng đầu thế giới.
Theo Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, từ khi gia nhập ASEAN (năm 1995), Việt Nam là thành viên có trách nhiệm, tích cực, xây dựng ASEAN thành khu vực lớn mạnh, gắn kết. Việt Nam đã trở thành quốc gia đang phát triển, có thu nhập trung bình, dân số 90 triệu người, nền kinh tế năng động. Giai đoạn 2016-2020, tăng trưởng GDP đạt 6,3%, mục tiêu là 7%. Kinh tế có độ mở cao, kim ngạch thương mại 2016 gấp 1,7 lần GDP, đạt 360 tỷ USD.
Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam có gần 20.000 dự án FDI với tổng số vốn đầu tư gần 300 tỷ USD. Cả nước có 600.000 doanh nghiệp, mục tiêu đạt một triệu doanh nghiệp vào năm 2020. Việt Nam cũng đã ký kết 12 hiệp định FTA, có quan hệ với các nước G7, G20.
“Cộng đồng các quốc gia Đông Nam Á ASEAN là sân chơi đầu tiên và vẫn là sân chơi quan trọng nhất của Việt Nam. Sân chơi này đã mở rộng và gắn kết với nhau một cách chặt chẽ hơn trở thành Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC)”, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng khẳng định.
Ở sân chơi này, Việt Nam thuộc nhóm trung bình nhưng là quốc gia đang có triển vọng, có nhiều cơ hội chín muồi cho đầu tư và phát triển kinh doanh. Điều quan trọng hơn là có sự mong muốn và chuẩn bị khá kỹ càng để đón nhận đầu tư quy mô lớn và tầm cỡ chiến lược.
“Ở vị trí trung bình, chúng tôi hiểu rằng cần thu hẹp nhanh khoảng cách phát triển giữa Việt Nam và các nước thuộc nhóm trên. Để làm được điều này, Việt Nam đang theo đuổi định hướng chiến lược là phát triển với tốc độ nhanh hơn, bền vững hơn và tận dụng tối đa các cơ hội quá trình hợp tác mang lại, ứng phó với biến đổi khí hậu một cách hiệu quả, giải quyết tốt vấn đề công bằng xã hội, đói nghèo và việc làm. Việt Nam cũng đang nỗ lực cải cách để trở thành điểm đến số một của các nhà đầu tư trong khu vực Đông Nam Á và thế giới”, Bộ trưởng nói.
Bộ trưởng Dũng khẳng định, để đạt được các mục tiêu phát triển nhanh, bền vững, thu hẹp khoảng cách với các nước đi trước, Việt Nam xác định phải vượt qua những nguy cơ tụt hậu, bẫy thu nhập trung bình, biến đổi khí hậu, thách thức nội tại. Các doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu đổi mới phương thức, tiếp cận kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, tận dụng tối đa cơ hội thị trường, vốn, công nghệ AEC mang lại.
Nguy cơ trở lại chủ nghĩa bảo hộ
Nhìn nhận những thách thức sắp tới, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhận định rằng thế giới và khu vực ASEAN đang phải đối mặt với những thách thức to lớn trên nhiều lĩnh vực về an ninh, kinh tế, lương thực, tiền tệ, biến đổi khí hậu; chủ nghĩa bảo hộ đang có nguy cơ trở lại…
Tuy nhiên, theo Thủ tướng, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư cũng đem lại nhiều cơ hội thuận lợi cho phát triển. Trong bối cảnh đó, các nước ASEAN cần đoàn kết đẩy mạnh kết nối kinh tế, phát triển hạ tầng giao thông và liên kết mềm nhằm tạo thuận lợi cho thương mại, đầu tư và dịch vụ qua biên giới, xây dựng thị trường ASEAN thống nhất, hiệu quả.
“Từng thành viên ASEAN không thể phát triển nếu chỉ dựa vào khai thác tài nguyên và lao động giản đơn mà cần đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh, tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu sâu hơn và vươn lên các giá trị gia tăng cao hơn”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳnh định.
Về vấn đề lo ngại chủ nghĩa bảo hộ quay lại trong cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC), ông Trương Gia Bình, Chủ tịch Tập đoàn FPT, đánh giá là cộng đồng kinh tế AEC đã hình thành gần được một năm, tuy nhiên về mặt kinh doanh không thay đổi nhiều, thói quen của DN trong toàn khối Aseanvẫn là thích hợp tác với các DN Nhật Bản, Pháp, Mỹ, Anh và Trung Quốc… nhiều hơn hợp tác trong nội khối.
Về một số quan điểm cho rằng hiện nay khái niệm Aseanchia rẽ ở góc độ kinh tế khi nhận định về sự gắn kết của DN trong khối, ông Trương Gia Bình nhận định rằng khi bước vào năm 2000, mọi người nhìn vào thế giới đầy màu hồng, song mười mấy năm qua, thế giới không phải là màu hồng mà có khi còn là màu xám của tấn công, khủng bố, brexit, mâu thuẫn khu vực..
“Ngày hôm nay, người ta nói tới chủ nghĩa bảo hộ dân tộc hơn là toàn cầu hoá, chủ nghĩa dân tuý thay vì các đường lối phát triển và hàng rào bảo hộ thương mại thì nhiều hơn.
Trong bối cảnh thế giới này, Việt Nam cần suy nghĩ lại về tương lai mình sẽ phải làm gì, điều chỉnh mở cửa thế nào, với ai cần phải thận trọng và hợp lý. Tận dụng liên kết hợp tác để phát huy lợi thế của mình”, ông Bình nói.
Ông Lito Camacho, Phó Chủ tịch khu vực châu Á-Thái Bình Dương Credit Suisse, cũng cho rằng các nước trong thời gian qua quá chú trọng tới thương mại song phương, đặc biệt là với hai cường quốc Mỹ và Trung Quốc, mà quên đi một thị trường rất quan trọng và gần gũi là cộng đồng AEC.
“Tôi nghĩ các Chính phủ trong khối cần kết hợp với nhau để hướng tới một mục tiêu chung. Thực tế, chiến lược là một chuyện nhưng thực thi là một câu chuyện quan trọng hơn, điểm yếu hiện nay thiếu vai trò lãnh đạo chung”, ông Lưu Đức Khánh, Giám đốc điều hành VietjetAir, chia sẻ.
Đây cũng là quan điểm mà nhiều CEO trong khối khi cho rằng hiện nay tiến trình thực hiện các cam kết trong AEC chủ yếu vẫn chỉ là tự do về thương mại khi các dòng thuế xuất nhập khẩu giảm về 0%. Các yếu tố khác như lao động, dịch vụ, đầu tư…diễn ra rất chậm. Do đó, các nhà đầu tư đề nghị chính phủ của các nước ASEAN cần hợp tác và đưa ra những cam kết mạnh mẽ hơn để thực hiện hóa tầm nhìn chung mà các nước này đưa ra.
Ông Nguyễn Xuân Phúc - Thủ tướng Chính phủ ------------------------------- Cộng đồng các doanh nghiệp ASEAN có vai trò là chủ thể liên kết, là động lực và đóng vai trò khởi xướng sáng tạo khởi nghiệp, tạo động lực mới trong thương mại và đầu tư. Tôi cũng mong rằng các doanh nghiệp, các nhà đầu tư ngoài khu vực sẽ tìm các cơ hội hợp tác cùng có lợi với các đối tác ASEAN. Chính phủ Việt Nam cũng đang nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và chào đón các doanh nghiệp ASEAN và quốc tế đã chọn Việt Nam là điểm đến đầu tư tin cậy. Ông Nguyễn Chí Dũng Ông Lito Camacho Lao động có tay nghề là lợi thế của Việt Nam trong khu vực AEC. Với cơ cấu dân số trẻ, kinh tế Việt Nam đang phát triển mạnh. Phát triển khu vực tư nhân chắc chắn sẽ là bước đi cần thiết tiếp theo để Việt Nam có thể tận dụng tối đa lợi thế hội nhập trong khu vực. |
Lê Thúy