Ngày 21/7, Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) đã bàn giao cho Cơ quan Cảnh sát Điều tra (C44) Bộ Công an toàn bộ hồ sơ, tài liệu, tang vật… của vụ án buôn lậu thiết bị y tế cũ mà cơ quan này vừa khởi tố ngày 10/7. Trong đó, cáo buộc Công ty TNHH Việt Nam DBB (thành lập năm 2002, hiện có trụ sở tại số 6, ngõ 36 Nguyên Hồng, Đống Đa, Hà Nội), do ông Nguyễn Văn Huấn, Giám đốc làm người đại diện pháp luật đã vi phạm quy định, NK trái phép một lô hàng thiết bị y tế cũ.
Khai báo gian lận, đối phó tinh vi
Trước đó, đầu tháng 3/2014, cơ quan hải quan nghi ngờ một lô hàng do Công ty TNHH Việt Nam DBB đứng tên NK, khai báo là nồi hấp tiệt trùng dùng trong y tế, hàng mới 100%, trị giá là 16.000 USD (tương ứng 353 triệu đồng). Qua kiểm tra thực tế và tiến hành giám định, hải quan xác định: lô thiết bị này là máy xét nghiệm sinh hóa đã qua sử dụng, do hãng Bayer/Siemens sản xuất năm 2005. Loại hàng này thuộc diện bị cấm NK.
Theo cơ quan hải quan, cuối năm 2013, Công ty DBB đã đặt mua hàng từ đối tác ở nước ngoài là công ty Diamond Diagnostics Inc (trụ sở tại Mỹ). Đơn hàng là tủ sấy tiệt trùng dùng trong y tế (Autoclave Sterilizer) với giá 16.045 USD. Sau khi ký hợp đồng và chuyển đủ tiền thanh toán, ông Huân thuê một công ty giao nhận hàng hóa tại Hà Nội để vận chuyển lô hàng từ Mỹ về cảng Hải Phòng. Hồ sơ NK cũng được sửa chữa để “qua mặt” cơ quan chức năng. Thực tế, lô hàng trên là máy xét nghiệm sinh hóa đã qua sử dụng (là mặt hàng bị cấm NK theo quy định).
Khi lô hàng bị kiểm tra, công ty này lập tức có văn bản gửi Chi cục Hải quan cảng Hải Phòng từ chối nhận lô hàng với lý do “đối tác gửi nhầm hàng” và xin tái xuất hàng. Thậm chí, công ty còn đưa ra bằng chứng là thư công ty Diamon Diagnostic Inc xác nhận đã gửi sai hàng để chối trách nhiệm.
|
Những chiếc máy xét nghiệm sinh hóa “quá đát” bị hải quan bắt giữ
Tuy nhiên, qua điều tra và các tài liệu, chứng cứ thu thập được, Cục Điều tra chống buôn lậu có đủ căn cứ để khởi tố vụ án buôn lậu thiết bị y tế cũ đối với Công ty TNHH Việt Nam DBB. Hiện, vụ việc đã được cơ quan công an tiếp nhận để điều tra, làm rõ hành vi phạm tội của các cá nhân liên quan.
Những giao dịch đáng ngờ
Trước vụ việc này không lâu, đầu tháng 1/2014, Đội Kiểm soát hải quan miền Bắc (Cục Điều tra chống buôn lậu) liên tiếp bắt giữ các lô thiết bị y tế cũ NK qua cảng hàng không Nội Bài. Theo khai báo của DN, hàng hóa là thiết bị máy sinh hóa tự động mới 100%, nhãn hiệu Hitachi 911 và 917 (do hãng Diamond sản xuất), hay nhãn hiệu Biolyzer (do Analyticon sản xuất). Những chiếc máy này có giá mua vài trăm triệu đồng, nhưng kỳ thực đều là máy đã qua sử dụng, được sản xuất từ năm 2000 - 2009.
Cơ quan hải quan đã tiến hành điều tra 2 DN đứng tên NK các lô hàng này, là Công ty TNHH Kỹ thuật thiết bị y tế Bảo Trân, Công ty TNHH Thương mại và Kinh doanh thiết bị y tế A.N.N.A Việt Nam. Tuy nhiên, 2 vị giám đốc đều khai “không biết là hàng cũ”, mà đổ lỗi cho đối tác “gửi nhầm hàng”.
Thừa nhận chỉ ký và đóng dấu theo chỉ đạo của kế toán trưởng, bà Trần Thị Ánh Hồng, Giám đốc Công ty Bảo Trân đã không giải thích được nhiều điểm bất thường trong các hợp đồng, chứng từ mua bán của 7 lô thiết bị y tế trong năm 2013. Các lô hàng này đều được bán cho Công ty Khải Anh (trụ sở tại Tp.HCM). Nếu lô thiết bị y tế “quá đát” nêu trên không bị bắt giữ thì phải chăng, sẽ được Công ty Bảo Trân bán cho đối tác theo những hợp đồng mua bán hàng mới?
Vì theo một hợp đồng kinh tế, Công ty Bảo Trân đã bán cho Công ty Khải Anh chiếc máy sinh hóa tự động Hitachi 911 (hãng Diamond/Mỹ), trị giá 170 triệu đồng. Nhưng, bản hợp đồng này không ghi rõ thông số kỹ thuật, tình trạng thiết bị, nguồn gốc xuất xứ… Sự “mập mờ” này làm dấy lên nghi vấn về đường đi của những thiết bị y tế dạng phế liệu, rác thải. Nếu được tuồn vào các cơ sở y tế, bệnh viện thì ai dám đảm bảo chất lượng kết quả xét nghiệm?!
Chưa kể, chi phí đầu tư mua sắm thiết bị còn bị đội lên cao do sự gian lận chất lượng hàng, hoặc bị “thổi giá” thông qua các khâu mua bán trung gian. Thậm chí, đã có một số công ty “ma” được lập ra chỉ để thực hiện các giao dịch mua bán hàng hóa “lòng vòng” nhằm “hợp thức hóa” hàng lậu.
Theo quy định, DN NK thiết bị y tế phải có giấy phép của Bộ Y tế và chỉ được nhập hàng mới. Trong số 3 công ty bị phát hiện, Công ty Bảo Trân đã xin được giấy phép của Bộ Y tế trong thời gian 1 năm để NK loại máy sinh hóa Hitachi do Diamond (Mỹ) sản xuất, mới 100%. Nhưng qua tìm hiểu, các công ty như Diamond, M-Cast, Fameco… chỉ là đơn vị thu gom, tân trang máy móc cũ thành máy mới.
Với những chiêu trò của DN và sự quản lý lỏng lẻo của cơ quan cấp giấy phép, lực lượng kiểm tra… thì có thể sẽ còn nhiều loại thiết bị y tế “quá đát” khác đã và đang “đổ bộ” vào Việt Nam. Nhưng cho đến nay, số vụ việc bị phát hiện, khởi tố và xử lý các đối tượng buôn lậu mặt hàng này vẫn còn quá ít ỏi.
Thu Hằng
