Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng. |
Nhìn lại cả năm 2020 thì đây quả là một năm đầy chông gai và quá nhiều biến động. "Giông, lốc" ngay từ đầu năm, sau đó Covid-19, giữa năm hạn hán xâm nhập mặn ở Đồng bằng Sông Cửu Long, mưa bão, lũ lụt vào tháng 9-10 đã tác động đến sản xuất kinh doanh của nhân dân, doanh nghiệp. Trong bối cảnh đó, tăng trưởng kinh tế vẫn đạt 2,91%.
“Dù rằng mức tăng trưởng ấy cách xa mục tiêu Quốc hội đặt ra là 6,8%. Nhưng chúng ta phấn đấu được mức này quả thực là tốt, trở thành điểm sáng trong số các nền kinh tế mới nổi. Và đến giờ có thể thở phào nhẹ nhõm được rồi”, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng chia sẻ.
Nhìn lại năm cuối cùng của nhiệm kỳ (2015-2020) vừa đi qua, theo ông, đâu là những dấu ấn trong hoạt động của ngành tài chính?
Trước tiên, tôi muốn nhắc lại một vài thời điểm của nền kinh tế để chúng ta dễ hình dung. Nếu như năm 2016 ngân sách khá hơn năm 2015, thì đến năm 2019 có thể xem là đỉnh cao. Theo đà tăng trưởng này, năm 2020 có dự toán thu ngân sách Nhà nước (NSNN) cao nhất từ trước đến nay. Trong đó, dự toán thu được tính dựa trên nền tảng thực hiện cao của năm 2019 (thu ngân sách vượt hơn 9% dự toán).
Bên cạnh đó, tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2020 khi xây dựng dự toán thu ngân sách cũng vào khoảng 6,8%. Số này cộng với kế hoạch lạm phát kiểm soát ở mức 4%, tương đương con số 10,8% để tính tốc độ tăng thu ngân sách cho năm 2020.
Nhưng nhiều biến động cùng xảy ra trong một năm khiến 2020 có mức tăng trưởng thấp nhất trong vòng 10 năm nay, thậm chí thấp hơn cả những năm về trước. Thu ngân sách khó khăn do tăng trưởng kinh tế thấp, trong khi đó chi ngân sách lại tăng lên do phải chi phòng chống dịch, thiên tai. Số tiền ngân sách đã chi ra cho công tác phòng chống dịch Covid đã đạt trên 17.000 tỷ đồng.
Trong bối cảnh đó, ngành tài chính đã triển khai chính sách tài khóa gì để tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh của người dân và doanh nghiệp?
Bộ Tài chính đã cắt giảm hơn 20 loại phí và lệ phí, hạn nộp thuế - tiền thuê đất, điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh đối với thuế thu nhập cá nhân…, trong đó lĩnh vực được cắt giảm nhiều nhất là chứng khoán. Tổng hợp các chính sách kể trên, ngành tài chính đã hỗ trợ khoảng 105.000 tỷ đồng cho người dân và doanh nghiệp.
Trong hoạt động cân đối thu ngân sách, báo cáo trước Quốc hội, Chính phủ hồi tháng 10/2020, Bộ dự kiến thu ngân sách giảm so với dự toán đến 190.000 tỷ đồng và đề nghị tăng bội chi để đảm bảo tiền cho đầu tư phát triển. Bởi, đầu tư phát triển là một giải pháp để kích cầu trong nước.
Tuy nhiên, hết năm 2020 thu ngân sách đã cán mốc 1.472 nghìn tỷ đồng, đạt 98,3% so với kế hoạch, cao hơn 148-150 nghìn tỷ đồng so với báo cáo Quốc hội.
Đó là tín hiệu rất tích cực. Khi tôi báo cáo Thủ tướng về việc thu ngân sách, Thủ tướng bảo đó là điểm sáng của kinh tế năm 2020.
Làm được như vậy, chúng tôi thực hiện phương châm thu đúng, thu đủ, thu kịp thời. Đặc biệt với thu ngân sách không ứng, không ép. Ứng thì sang năm khổ, ép thì doanh nghiệp không chịu được.
Quan trọng nhất nhờ hụt thu thấp hơn dự kiến nên bội chi ngân sách cũng giảm đi, ổn định vĩ mô tiếp tục được củng cố.
Ông có định hướng gì trong kế hoạch NSNN năm 2021 khi dự toán tổng thu giảm, nhưng bố trí chi cho đầu tư phát triển năm 2021 vẫn cao hơn 2020?
Kết quả ngân sách đạt được thời gian qua là tiền đề quan trọng tiến vào giai đoạn 2021-2025, tuy nhiên những rủi ro vẫn còn ở phía trước, cần thận trọng trong việc lập dự toán thu cho năm 2021.
Trước đó, chỉ thị của Thủ tướng về xây dựng kế hoạch NSNN 2021 lập hồi tháng 2-3/2020 đề nghị tăng thu ngân sách nội địa 12%.
Tuy nhiên, suy thoái kinh tế vào giai đoạn này thì khó khăn phải kéo dài vài năm nữa. Nếu chưa thể có vắc-xin Covid-19 toàn thế giới thì chưa thể kiểm soát được tình hình dịch bệnh. Dù đang ở trong thời đại công nghiệp 4.0 nhưng rõ ràng không thể mãi ngồi ở nhà để làm ăn mà phải đi lại, giao lưu thì mới có thể phát triển.
Sau khi tính toán, Bộ Tài chính đã báo cáo lại với Thủ tướng và được đồng ý về con số này với dự kiến chỉ tăng tối đa 7%.
Thậm chí, trong bối cảnh nền kinh tế dự kiến còn chịu ảnh hưởng bởi dịch bệnh và suy thoái kinh tế toàn cầu nói chung trong năm 2021, mức tăng 7% cũng phải rất quyết tâm mới có thể thực hiện được.
Về bội chi, với tính toán thận trọng trong điều kiện tổng thu giảm, mức tăng bội chi được đưa ra là khoảng 109 nghìn tỷ đồng, nhưng vẫn quyết tăng chi cho đầu tư phát triển năm 2021 vẫn cao hơn 2020... Như thế chi thường xuyên sẽ cắt giảm hơn nữa, vì chi đầu tư phát triển là động lực quan trọng cho tăng trưởng.
Trong năm 2021, Chính phủ sẽ tập trung đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế dựa trên nền tảng khoa học công nghệ, điều đó đồng nghĩa với việc kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử sẽ bùng nổ. Theo Bộ Trưởng phải thay đổi ra sao trong cách quản lý để đảm bảo nguồn thu đúng, đủ?
Những năm gần đây, cùng với các chính sách tài khóa mới, các giải pháp quản lý thuế của Việt Nam đã góp phần mở rộng cơ sở thu, tăng nguồn thu từ thuế… như thuế bảo vệ môi trường, thương mại điện tử...
Đặc biệt, với sự bùng nổ của các loại hình kinh doanh thương mại điện tử trong thời gian gần đây, việc quản lý thuế cũng phải thay đổi trong cách quản lý để đảm bảo nguồn thu đúng, đủ. Nhưng để nói là thu được hết chưa thì chắc là chưa vì các ngành kinh tế kỹ thuật không quản lý được thì ngành thuế rất khó thu. Ngoài vấn đề đẩy mạnh nâng cao quản lý xã hội của các ngành, thì việc phối hợp với nhau giữa các đơn vị để thu thuế là rất quan trọng.
Ví dụ về Nghị định 126 hướng dẫn Luật Quản lý thuế mới ban hành, ngành thuế phải đưa ra những thay đổi trong cách quản lý để phù hợp hơn với bối cảnh phát triển hiện nay.
Việt Nam đang áp dụng cơ chế quản lý thuế theo hướng doanh nghiệp tự tính, tự khai, tự nộp và tự chịu trách nhiệm, cơ quan quản lý chỉ đứng vai trò thanh tra, kiểm tra. Tuy nhiên, việc thu thuế đủ là rất khó, nhất là với mô hình thương mại điện tử mới. Vì vậy, Nghị định 126 hướng dẫn một số điều trong Luật Quản lý thuế mới cần thiết phải có các điều chỉnh.
Làm chính sách, điều quan trọng nhất là dám vứt bỏ những quy định không phù hợp với thực tiễn và không có lợi cho người dân, doanh nghiệp. Trường hợp một số quy định vừa bán hành nhưng không phù hợp với tình hình thực tế, Bộ Tài chính sẽ xử lý thế nào, thưa ông?.
Trong quá trình xây dựng và quản lý một số chính sách nhận được nhiều góp ý từ các chuyên gia, doanh nghiệp. Cơ quan quản lý thuế và tài khóa luôn sẵn sàng lắng nghe các ý kiến đóng góp và sẽ có báo cáo với Chính phủ để điều chỉnh nếu cần thiết.
Tôi xin ví dụ một số chính sách nhận được nhiều góp ý như thay đổi cách kê khai thuế Giá trị gia tăng (VAT) với dịch vụ gọi xe công nghệ hai bánh; khấu trừ tại nguồn thuế Thu nhập cá nhân với cổ tức trả bằng cổ phiếu; quy định doanh nghiệp phải tạm nộp tối thiểu 75% thuế Thu nhập doanh nghiệp quyết toán năm đến cuối quý III; hay ngân hàng cung cấp thông tin cho ngành thuế...
Hay như quy định ngân hàng cung cấp thông tin cho cơ quan thuế. Thực tế, quy định này không yêu cầu ngân hàng cung cấp toàn bộ thông tin khách hàng mà chỉ khi ngành thuế có yêu cầu, theo đối tượng, vụ việc cụ thể.
Bên cạnh đó, không chỉ tăng cường sự phối hợp giữa cơ quan thuế và ngân hàng, mà việc các ngân hàng phải khấu trừ thuế tại nguồn đối với các giao dịch thanh toán mua hàng hóa, dịch vụ của nhà cung cấp nước ngoài cũng rất cần thiết trong việc quản lý nguồn thu.
Tôi cho rằng, từng bước, chúng ta sẽ siết chặt việc quản lý thuế, từng bước đảm bảo nguồn thu đúng, đủ. Đảm bảo câu chuyện có hoạt động kinh doanh là phải có nghĩa vụ thuế. Còn nghĩa vụ đó đến mức nào, giảm, hoãn ra sao là câu chuyện khác.
Các quy định mới trong Nghị định 126 đều đảm bảo đúng thông lệ quốc tế và quy định tại Việt Nam. Tuy nhiên, với những chính sách nhận được nhiều đóng góp, góp ý, Bộ Tài chính sẽ xem xét và có đánh giá phù hợp. Trường hợp quy định không phù hợp với tình hình thực tế của nền kinh tế, doanh nghiệp, Bộ sẽ đề xuất sửa đổi.
- Xin cảm ơn Bộ trưởng
Thanh Hoa ghi