Thống kê từ Bộ Công Thương cho thấy, cán cân thương mại của Việt Nam trong tháng 4 tiếp tục xuất siêu khoảng 1,51 tỷ USD, nâng tổng xuất siêu trong 4 tháng đầu năm 2023 là 6,35 tỷ USD (cùng kỳ năm trước xuất siêu 2,35 tỷ USD).
Khi xuất siêu cao lại là nỗi lo
Chia sẻ về con số trên, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải nêu quan điểm, khi xuất siêu đạt con số cao cũng cần phải đánh giá kỹ xem có phải do nhập khẩu giảm nhiều hay không?
Bộ Công Thương cho biết sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan để đánh giá con số xuất siêu 6,35 tỷ USD trong 4 tháng đầu năm nay. |
Thứ trưởng Bộ Công Thương cho hay, con số xuất siêu hơn 6 tỷ USD trong 4 tháng đầu năm sẽ được các đơn vị trong Bộ phân tích cụ thể. “Bộ Công Thương sẽ phối hợp với Tổng cục Thống kê và các bộ, ngành khác để đánh giá con số xuất siêu”.
Nêu tình hình phát triển công nghiệp trong 4 tháng đầu năm nay, Thứ trưởng Bộ Công Thương đánh giá, doanh nghiệp (DN) đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, trong đó sự tăng trưởng chậm lại của nhiều nền kinh tế lớn - đây là thị trường Việt Nam có thế mạnh xuất khẩu như Mỹ, EU. Tổng cầu giảm sút, ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động sản xuất, cũng như xuất nhập khẩu của Việt Nam. Chỉ số sản xuất công nghiệp giảm ở các đầu tàu kinh tế của Việt Nam như TP.HCM giảm mạnh…
“Sức mua thấp, sản xuất khó khăn do thiếu hụt đơn hàng, trong khi chính sách hỗ trợ tín dụng, giảm thuế, cơ cấu nợ đã đi vào thực thi nhưng còn độ trễ để đem tới tác động tích cực cho DN…”, Thứ trưởng Hải đánh giá.
Những lo lắng của Thứ trưởng Bộ Công Thương hoàn toàn có lý do, bởi bà Đỗ Thị Thúy Hương, Uỷ viên Hiệp hội DN Điện tử Việt Nam chia sẻ, năm 2022, ngành điện tử đạt kim ngạch xuất khẩu 114,4 tỷ USD, tăng khoảng 6% so năm 2021 và chiếm hơn 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Nếu không có công nghiệp điện tử, Việt Nam có lẽ sẽ nhập siêu.
Tuy nhiên, trong 4 tháng đầu năm nay, bà Hương thông tin: nhiều DN nói khả năng đến tháng 6 hết sạch đơn hàng, một số DN đã giảm đơn hàng từ cuối năm ngoái. Đến nay, nhiều DN cho biết đã cắt giảm lao động, cho người lao động nghỉ việc luân phiên. Điều đó đồng nghĩa, không có đơn hàng ngành điện tử cũng phải giảm nhập khẩu linh phụ kiện.
Những con số suy giảm ‘biết nói’
Báo cáo đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước năm 2022 của Chính phủ gửi tới Quốc hội mới đây cũng chỉ ra những con số đáng suy ngẫm. Cụ thể, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu, xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa tính chung 4 tháng lần lượt giảm 13,6%, 11,8% và 15,4% (nhất là xuất khẩu sang các thị trường lớn như Mỹ giảm 22,1%, EU giảm 14,1%, Hàn Quốc giảm 6,9%). "Vấn đề cần quan tâm lúc này là phải có giải pháp thúc đẩy xuất khẩu", Chính phủ nêu thực trạng.
Đồng thời, nhập khẩu tư liệu sản xuất 4 tháng giảm 15,7% so với cùng kỳ năm trước cho thấy hoạt động sản xuất 4 tháng gặp nhiều khó khăn. Điều này một lần nữa chứng minh nhập khẩu hàng hóa giảm sâu từ đầu năm đến nay phần nào cho thấy tình hình sản xuất, kinh doanh đang gặp khó khăn ở hiện tại và cả những chu kỳ tiếp theo.
Theo Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), xuất khẩu dệt may Việt Nam tiếp tục gặp khó khăn, lần đầu tiên kể từ khủng hoảng tài chính năm 2008 (trừ quý I/2020 khi xuất hiện dịch COVID-19), xuất khẩu dệt may quý I/2023 giảm 19% so với cùng kỳ năm trước, đạt 8,6 tỷ USD (giảm mạnh hơn mức giảm xuất khẩu chung của cả nước).
Trong đó, dự báo ngành sợi đối mặt với tình trạng khó khăn có thể tới hết năm nay. Ngoài khó khăn từ cầu yếu của thị trường, còn gặp áp lực suy giảm xuất khẩu vào thị trường tiêu thụ lớn nhất là Trung Quốc (chiếm 50-60% tổng lượng sợi của Việt Nam xuất khẩu đi thế giới) với chính sách hỗ trợ của Chính phủ Trung Quốc sau khi mở cửa. Xuất khẩu sợi Việt Nam đi Trung Quốc có thể giảm 50% về lượng.
Với ngành may, tình trạng thiếu đơn hàng, quy mô nhỏ lẻ, số lượng ít, giá thấp sẽ kéo dài đến hết năm 2023. Dự báo trong các quý III, quý IV, đơn hàng may mặc sẽ tiếp tục giảm khoảng 25 - 30% so với cùng kỳ năm 2022.
Chưa kể, một trong những vấn đề đặt ra nhiều lần khi đánh giá về con số xuất siêu từng được nhiều chuyên gia kinh tế đề cập là do khu vực FDI mang lại, còn khu vực kinh tế trong nước vẫn trong trạng thái nhập siêu. 4 tháng đầu năm 2023 cũng không phải là ngoại lệ, khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 8,04 tỷ USD; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) xuất siêu 14,39 tỷ USD.
Trước tình hình trên, Chính phủ cho biết cần nắm chắc diễn biến tình hình thế giới, trong nước, kịp thời ban hành, trình cấp có thẩm quyền ban hành các chính sách tài khóa, nhất là về thuế, phí, lệ phí… chính sách tiền tệ cũng như các chính sách vĩ mô khác để hỗ trợ sản xuất kinh doanh, nền kinh tế, người lao động, bảo đảm an sinh xã hội trong trường hợp cần thiết, tránh độ trễ trong khâu triển khai nhằm gia tăng hiệu quả.
Đồng thời, tiếp tục triển khai các giải pháp hỗ trợ DN đẩy mạnh thương mại điện tử, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, phát huy các FTA đã ký kết, tranh thủ cơ hội xuất khẩu của từng thị trường, mặt hàng; Nắm bắt tình hình đến từng địa phương, từng địa bàn trọng điểm để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho hoạt động sản xuất kinh doanh, đầu tư xây dựng, xuất nhập khẩu…
Nhật Linh