Trong quá trình rà soát các điều kiện kinh doanh bất hợp lý, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã kiến nghị cần phải xoá bỏ hoàn toàn ngay quy định của Luật Quảng cáo ban hành năm 2012, sản phẩm sữa thay thế sữa mẹ dành cho trẻ em dưới 24 tháng hiện nay thuộc đối tượng bị cấm quảng cáo.
Tuy nhiên, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ghi nhận, nhưng không nhất trí xóa bỏ quy định hoàn toàn mà đề nghị sửa theo hướng chỉ cấm quảng cáo sữa với loại dành cho trẻ em dưới 12 tháng tuổi thay vì 24 tháng tuổi.
Bộ ngành tranh cãi
Vấn đề này đang nhận được những tranh cãi “nảy lửa” từ các bộ ngành. Liên quan đến đơn vị soạn thảo Luật Quảng cáo, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch cho rằng ở Việt Nam, 80% trẻ nhỏ từ 12 tháng tuổi phải sử dụng sản phẩm dinh dưỡng bổ sung do phần lớn các bà mẹ chỉ được nghỉ 6 tháng thai sản, phải đi làm sau khi sinh con và không đảm bảo chế độ dinh dưỡng cho người mẹ. Vì vậy, việc cấm quảng sản phẩm sữa dùng cho trẻ đến 24 tháng tuổi sẽ hạn chế tiếp cận thông tin, ảnh hưởng đến quyền lợi của bà mẹ và trẻ em.
Trước đó, tháng 6/2012, trong quá trình Quốc hội xem xét, thông qua Luật Quảng cáo hiện nay, UNICEF (Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc) đã có ý kiến phản đối việc chỉ cấm quảng cáo sữa với loại dành cho trẻ em dưới 12 tháng tuổi.
Tuy nhiên, theo cách lý giải của Bộ Y tế, hiện nay, do kinh doanh sản phẩm dinh dưỡng dùng cho trẻ nhỏ đem lại cho các doanh nghiệp siêu lợi nhuận nên các doanh nghiệp này không ngừng quảng cáo quá mức về tính ưu việt của sản phẩm như giúp trẻ cao lớn hơn, thông minh hơn, gia tăng sức đề kháng …
Thông tin này đã tác động đến tâm lý của các bà mẹ, khiến không ít bà mẹ nghĩ rằng để con thông minh và phát triển tốt thì phải cho con ăn sữa thay thế sữa mẹ.
Thay vì cho con bú sữa mẹ, họ lại lựa chọn cho con mình ăn các sản phẩm dinh dưỡng được chế xuất công nghiệp và kết quả là ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển toàn diện của trẻ cũng như làm giảm sức đề kháng, gia tăng bệnh tật ở trẻ.
Có nên cấm quảng cáo sữa cho trẻ từ 1-2 tuổi
Mới đây, các tổ chức quốc tế như UNICEF Việt Nam, Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam, và Alive & Thrive Đông Nam Á lại tiếp tục có văn bản gửi Thủ tướng, các bộ và Ủy ban liên quan của Quốc hội để phản đối dự kiến sửa quy định quảng cáo sữa như trên.
Bức thư chung nêu rõ, đề xuất giảm giới hạn trong quảng cáo các sản phẩm thay thế sữa mẹ cho trẻ dưới 24 tháng như đang được quy định trong Luật Quảng cáo, xuống dưới 12 tháng mặc dù được khối doanh nghiệp và một số bên ủng hộ, nhưng lại không phù hợp với các cam kết mà Việt Nam đã khẳng định với quốc tế, hơn nữa lại rất bất lợi cho sức khỏe của trẻ em Việt Nam.
Cần thông tin đa chiều
Trong khi tranh cãi “nảy lửa” vẫn chưa có hồi kết, giới chuyên gia về sức khỏe cho rằng trên thực tế, dù cấm hay không cấm quảng cáo, nhu cầu của các bà mẹ sử dụng sữa công thức cho trẻ nhỏ vẫn không hề giảm.
Nhiều ý kiến lo ngại nếu không tạo điều kiện cho các bà mẹ tiếp cận thông tin thì có thể dẫn đến tình trạng họ tự tìm hiểu trên mạng xã hội hoặc các kênh không chính thống. Khi đó, việc tiếp nhận thông tin sẽ khó chính xác, gây nhiều rủi ro.
Ông Vương Ngọc Tuấn, Phó Tổng thư ký Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, cho rằng mấu chốt không phải là cấm hay không cấm quảng cáo mặt hàng sữa mà cần phải kiểm soát thông tin về sản phẩm đến tay người tiêu dùng có đầy đủ và đúng sự thật hay không.
Thực tế hiện nay, người tiêu dùng đang bị “đánh lừa” bởi những thông tin mà nhà sản xuất tung ra thị trường. Trong khi đó, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng quy định, người tiêu dùng có quyền được cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ về tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ; nội dung giao dịch hàng hóa, dịch vụ; nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa; được cung cấp hóa đơn, chứng từ, tài liệu liên quan đến giao dịch và thông tin cần thiết khác về hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng đã mua, sử dụng.
Một số ý kiến khác cho rằng, thay vì cấm, Nhà nước nên cung cấp thông tin đa chiều về những hạn chế khi cho trẻ dùng sữa công thức quá sớm và ưu điểm khi dùng sữa mẹ trong những tháng đầu đời. Từ đó, để người tiêu dùng tự lựa chọn phương án bảo vệ họ.
“Chúng tôi hoàn toàn tán thành chính sách khuyến khích việc nuôi trẻ hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu và tiếp tục cho trẻ bú mẹ đến 24 tháng tuổi. Tuy nhiên, cần phải bảo đảm cho các bà mẹ khả năng tiếp cận thuận lợi với các sản phẩm dinh dưỡng bổ sung an toàn và tốt nhất”, ông Tuấn nhìn nhận.
Thanh Hoa