Trong quá trình sửa đổi, cũng có ý kiến cho rằng Pháp lệnh lần này chưa có những sửa đổi mang tính đột phá về chính sách ngoại hối, trong khi tình hình đã có nhiều thay đổi và liên quan đến định hướng chính sách trong việc thu hút đầu tư nước ngoài, kể cả trực tiếp và gián tiếp.
Đáp ứng hội nhập
Trong quá trình thẩm tra, ông Phan Trung Lý - Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, cho rằng đã đến lúc cần nghiên cứu, rà soát sâu hơn để xây dựng thành một đạo luật có sức sống ổn định, có thể dự báo chính sách dài hơn.
Tranh luận xoay quanh các quy định theo quan điểm "đóng" hay "mở" của Pháp lệnh Ngoại hối, cũng có ý kiến cho rằng cần đáp ứng hơn nữa yêu cầu hội nhập sâu rộng, Việt Nam đang tiếp tục cần "hút vốn" trong thời gian tới, tuy nhiên, hiện luồng tiền vào thì rộng, nhưng luồng tiền ra còn quá hạn hẹp. Pháp lệnh mới quy định toàn bộ các giao dịch chuyển vốn, lợi nhuận của hoạt động đầu tư trực tiếp tại Việt Nam, đầu tư gián tiếp tại Việt Nam, đầu tư trực tiếp ra nước ngoài về Việt Nam đều phải thông qua tài khoản ngoại tệ mở tại tổ chức tín dụng (TCTD) được phép.
Các quy định cụ thể về mở, sử dụng tài khoản này như thế nào thì sẽ do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) hướng dẫn. Quy định này tưởng là thông thoáng, nhưng các doanh nghiệp (DN) vẫn lo ngại ảnh hưởng đến quá trình đầu tư ra nước ngoài của các DN Việt Nam, vì thực tế các thủ tục chuyển tiền theo quy định của cơ quan quản lý và việc thực hiện của các TCTD không hề dễ dàng. Đó chính là khoảng cách giữa quy định của pháp luật với thực thi, áp dụng pháp luật, mà đối tượng phải gánh chịu là các DN, nhà đầu tư (NĐT).
|
Giải tỏa những vướng mắc trong quản lý hoạt động ngoại hối
Do đó, dù mới được sửa đổi nhưng e rằng Pháp lệnh mới vẫn tiếp tục quy định thiếu tính cụ thể, "bật đèn xanh" cho cơ quan quản lý rộng đường quy định một cách thoải mái, thậm chí có thể có những hướng dẫn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và nghĩa vụ của DN, NĐT. Chẳng hạn các điều kiện để NĐT được mở tài khoản, được chuyển tiền, nhưng những điều kiện này lại được "núp bóng" là thủ tục hành chính trong việc mở, sử dụng tài khoản.
Ví dụ như Thông tư số 45 của NHNN đối với việc cho vay, thu hồi nợ nước ngoài của TCTD ban hành ngày 30/12/2011 quy định cả điều kiện cho vay ra nước ngoài và hồ sơ đăng ký khoản cho vay của TCTD, trên cơ sở này, TCTD quy định thủ tục đối với khách hàng muốn vay vốn ra nước ngoài. Trong đó, điều kiện mà các NĐT thấy quá chặt chẽ là chỉ cho phép TCTD thực hiện cho vay đối với bên vay nước ngoài là DN được thành lập và hoạt động tại nước ngoài có vốn góp của DN Việt Nam dưới hình thức đầu
tư trực tiếp ra nước ngoài. Thực tế, hiện có rất ít DN của Việt Nam đáp ứng được điều kiện này.
Thực tế này cũng đã được các DN phản ánh đến Quốc hội. Tại Phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đã nêu thực tế "tai nghe, mắt thấy" là việc chuyển tiền từ nước ngoài về Việt Nam thì dễ, nhưng các DN đầu tư hiệu quả tại Việt Nam muốn chuyển lợi nhuận ra nước ngoài là rất khó khăn. Vấn đề quản lý là cần cải cách thủ tục hành chính, thay đổi chính sách để tạo thuận lợi nhưng vẫn quản lý được dòng tiền ra - vào.
Vào dễ, ra khó...…
Chủ tịch Quốc hội dẫn chứng thêm chuyện đầu tư ra nước ngoài của một tập đoàn viễn thông trong nước. Đến giờ, dự án đã thấy rõ hiệu quả kinh tế, nhưng trước đó, chính Chủ tịch Quốc hội đã phải đứng ra "bảo lãnh" với 3 Bộ trưởng thì đơn vị này mới được giải quyết, chuyển tiền ra nước ngoài để đặt cọc hợp đồng, đấu thầu, vì thủ tục phức tạp, cần có quyết định đầu tư được phê duyệt.
Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng đặt vấn đề sửa đổi Pháp lệnh Ngoại hối lần này phải cởi mở với những trường hợp tương tự.
Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình xác nhận thủ tục để chuyển tiền ra nước ngoài chặt chẽ, nghiêm ngặt hơn nhận tiền rót về. Tuy nhiên, ông Bình cũng "đính chính" là: "Nói nước bạn dễ dàng cho chuyển tiền đi là không đúng. Thực tế, lượng kiều hối lớn của Việt Nam được chuyển về bằng nhiều con đường, con đường chính thống không hề đơn giản, nếu không muốn nói hầu hết không thực hiện được vì chính sách rất chặt chẽ của các nước". Có thời kỳ, các ngân hàng trong nước đua nhau mở chi nhánh ở nước ngoài để "nhắm" đến dịch vụ này, nhưng thực tế nhận tiền qua kênh này "không ngon ăn", nhiều đơn vị phải chuyển hướng sang hoạt động khác.
Sửa Pháp lệnh lần này, theo Thống đốc, chính là tạo cơ sở pháp lý để có thể triển khai thuận lợi hơn việc chuyển tiền ra nước ngoài đầu tư.
Nhấn mạnh rằng tình trạng "vào dễ, ra khó" như cử tri phản ánh là có thật, "đến các vị Đại sứ còn phải kêu", Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng yêu cầu thủ tục trong nước phải cải cách, chứ đừng để khi hướng dẫn thực hiện lại làm khó thêm.
Chủ tịch Quốc hội cũng thẳng thắn đề nghị cơ quan quản lý rút kinh nghiệm, không nên ban hành chính sách theo quan điểm "bắt nhầm còn hơn bỏ sót", thuận lợi cho cơ quan quản lý nhưng quá chặt chẽ cho DN. Yêu cầu sửa đổi Luật là quy định phải đáp ứng yêu cầu thực tiễn, vừa bảo đảm pháp chế, vừa chống được tiêu cực, bảo đảm quyền lợi cho NĐT.
Câu hỏi mà Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng đặt ra cho Thống đốc Nguyễn Văn Bình là: "Quy định của nước ngoài về việc chuyển tiền còn chặt chẽ hơn nhiều so với Việt Nam thì với quy định chặt như vậy họ còn chuyển tiền được, thì tại sao Việt Nam lại khó khăn hơn?". Tuy nhiên, câu hỏi này vẫn còn bỏ ngỏ. Kết luận Phiên họp lần thứ 16 Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Chủ tịch Nguyễn Thị Kim Ngân yêu cầu cơ quan của Chính phủ tiếp tục nghiên cứu trả lời câu hỏi này.
Linh Chi
