Phân phối dược phẩm “có dễ nuốt”?

Công ty CP Đầu tư và Phát triển Nguyễn Kim (chủ hệ thống điện máy Nguyễn Kim) vừa có nghị quyết HĐQT về việc chào mua công khai cổ phiếu của công ty CP Dược Lâm Đồng (Ladophar – LDP).

Nguyễn Kim cho biết, sẽ mua vào hơn 2,12 triệu cổ phiếu LDP để nâng tỷ lệ sở hữu từ 24% lên hơn 51% vốn điều lệ Ladophar. Số lượng chào mua công khai dự kiến là 2,1 triệu cổ phiếu với giá chào mua tối đa 32.000 đồng.

“Ông lớn” điện máy bán dược phẩm

Mục đích chào mua là tăng tỷ lệ sở hữu tại Dược Lâm Đồng từ 24 lên 51%, đồng thời chuyển từ công ty liên kết thành công ty con của Nguyễn Kim Group. Sau chào mua, Dược Lâm Đồng sẽ tiếp tục phát triển lĩnh vực kinh doanh chính là sản xuất nông dược, mua bán thuốc, dược liệu, thiết bị y tế, xuất nhập khẩu thuốc, dược liệu.Ngoài ra, Nguyễn Kim cũng đầu tư vào Dược 3/2 (FT Pharma).

Trước đó, “đại gia” điện máy Thế giới Di động (MWG) đã đăng tin tuyển dụng dược sĩ phụ trách chuyên môn tại Tp.HCM trên trang thông tin việc làm ngành y tế với mục đích dự kiến sẽ thử nghiệm chuỗi cửa hàng dược phẩm.

Theo lãnh đạo Thế giới Di động, thay vì mất 2-3 năm tìm hiểu về mô hình chuỗi cửa hàng bán dược phẩm, công ty này sẽ tìm kiếm các đơn vị về mảng sản phẩm đó để tiến hành mua lại. 

Công ty Digiworld giữa tháng 8/2017 vừa qua đã bắt tay với Vinamedic, chính thức đặt chân vào ngành phân phối thực phẩm chức năng. Sản phẩm mà Digiworld phân phối là Kingsmen, dòng sản phẩm tăng cường sinh lý nam. 

Một “đại gia” trong ngành điện máy là công ty CP Bán lẻ Kỹ thuật số FPT (FPT Retail) từng hé lộ việc mở rộng sang lĩnh vực bán lẻ khác. Người đứng đầu đơn vị này cho biết, dược phẩm có thể sẽ là một trong những lĩnh vực tiềm năng mà FPT Retail hướng tới.

Việc thị trường điện máy đang ngày càng bão hoà chính là lí do khiến các DN bán lẻ điện máy tìm tới thị trường phân phối dược phẩm, đi kèm tiềm năng phát triển của thị trường này được dự báo là quá hấp dẫn.

Cụ thể, thị trường dược của Việt Nam dự kiến sẽ tăng từ 4,2 tỷ USD năm 2015 lên 12 tỷ USD năm 2025, tương đương mức tăng trưởng bình quân 11,6%/năm. Đà tăng trưởng được dẫn dắt bởi sự kết hợp của nhiều yếu tố như: việc mở rộng hệ thống chăm sóc sức khỏe toàn dân; dân số gia tăng; thu nhập gia tăng; và nhận thức về sức khỏe cũng ngày càng gia tăng.

Bộ KH&ĐT nhận định, dư địa phát triển lớn là một trong những nguyên nhân quan trọng khiến làn sóng đầu tư nước ngoài vào thị trường nội địa gia tăng đáng kể trong thời gian qua. Tính đến hết năm 2015, có hơn 40 dự án đầu tư FDI tại lĩnh vực dược phẩm, đáng chú ý là dự án Sanofi với tổng mức đầu tư là 80 triệu USD… 

Ngoài ra, xu hướng đầu tư vào các công ty dược Việt Nam cũng ngày càng mở rộng. Các thành viên Pharma Group (Hiệp hội các nhà sản xuất Dược phẩm) đã đầu tư 2.600 tỷ đồng vào Việt Nam trong 3 năm qua. Theo ước tính của BMI, giá trị tiêu thụ thuốc của Việt Nam tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng khoảng 10,2% nhờ cơ cấu dân số trẻ, thu nhập và mức độ quan tâm đến các vấn đề sức khỏe ngày càng cao. 

Miếng bánh thị phần bán lẻ dược phẩm sẽ được chia lại

Phân phối gấp 7 lần sản xuất

Ông Robert Kruit, Tổng Giám đốc công ty TNHH Zuellig Pharma Việt Nam, đánh giá về mặt số lượng, hiện nay các cơ sở phân phối thuốc ở Việt Nam nhiều gấp 7 lần các cơ sở sản xuất.

Kênh phân phối điển hình như nhà sản xuất trong nước tự phân phối. Hình thức hoạt động này quy mô khiêm tốn và thường có độ phủ địa lý giới hạn (ví dụ, DHG Pharma mạnh ở phía Nam, Traphaco mạnh ở phía Bắc Việt Nam) và còn phải phụ thuộc vào các nhà bán buôn.

Cùng với đó là các nhà phân phối theo vùng, các công ty có vốn nhà nước như Sapharco, Dapharco và Hapharco, thực hiện vai trò phân phối, nhưng tập trung theo từng vùng như,thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Hà Nội. 

Hạn chế về mặt địa lý dẫn đến không tận dụng được lợi thế của quy mô kinh tế, chi phí tăng trong khi các tiêu chuẩn chất lượng không được cải thiện.

Cả thuốc sản xuất trong nước và thuốc nhập khẩu đều bắt buộc phải qua một hệ thống phân phối nhiều tầng nấc để có thể được đưa đến các nơi trên toàn quốc (điều này dẫn đến chi phí cho phân phối bị đội lên nhiều lần trong khi lại làm mất khả năng theo dõi và truy xuất thuốc).

Cuối cùng là các doanh nghiệp trong nước như công ty Cổ phần Dược liệu Trung ương 2 (Phytopharma) hay công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Y tế Việt Nam (Vimedimex) đều hợp tác với các công ty logistics nước ngoài. 

“Trong suốt nhiều năm qua, các công ty này đã đạt được mức quy mô cần thiết để có thể mang lại các giải pháp hiệu quả về kinh tế và chất lượng. Dù vậy, các công ty này vẫn chỉ đảm trách được một phần tương đối nhỏ của thị trường”, ông Robert Kruit đánh giá.

Chính vì vậy, ông Robert Kruit nêu quan điểm: “Tôi cho rằng thị trường hiện nay đang bị chia cắt rất nhiều và do đó có rất nhiều cơ hội cho các nhà phân phối mới tham gia vào cuộc chơi hoặc cho các nhà phân phối hiện tại tiếp tục lớn mạnh”.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cho rằng thị trường này hứa hẹn sẽ cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Ngay cả những công ty dược phẩm lâu năm như Traphaco, Dược Hậu Giang, OPC… đã phải trải qua hàng chục năm mới xây dựng được mạng lưới hàng chục ngàn điểm bán khắp cả nước.

Bà Đào Thuý Hà, Trưởng phòng Marketing của Traphaco, khẳng định Traphaco sẽ hợp tác với nhiều đối tác, đến từ cả trong nước lẫn nước ngoài, để khai thác triệt để kênh phân phối của mình. 

Cũng như Traphaco, công ty CP dược phẩm OPC… đều không có ý định nhường hoạt động phân phối cho đối tác khác. Nếu có, như đại diện OPC cho biết, hợp tác sẽ xem xét trên phương tiện khách hàng, đại lý.

Nhưng với những công ty quy mô nhỏ hơn thì giải pháp phổ biến là cần đến nhà phân phối. Theo các chuyên gia, việc phát triển một chuỗi bán lẻ dược phẩm về bản chất sẽ không giống như việc phát triển một chuỗi điện máy, mặt hàng buôn bán, kinh doanh dược phẩm là lĩnh vực đặc thù đòi hỏi rất nhiều quy định.

Đơn cửa như cơ sở vật chất kỹ thuật đối với nhà thuốc phải đạt tiêu chuẩn thực hành nhà thuốc (GPP), đối với bán buôn phải đạt tiêu chuẩn thực hành tốt phân phối thuốc (GDP) hay các điều kiện kho tàng, phương tiện bảo quản thuốc theo nguyên tắc thực hành tốt bảo quản thuốc (GSP).

Nếu như kinh doanh điện máy, nhân viên không nhất thiết yêu cầu phải có trình độ chuyên môn quá cao, từ đó lương thấp hơn. Với phân phối dược phẩm, ngay cả nhân sự bán hàng cũng đòi hỏi có những chính chỉ và bằng cấp theo quy định, lương cao hơn. 
 

Lê Thúy