Trước tình trạng DN xuất khẩu có dấu hiệu bị lừa đảo chiếm đoạt tiền hàng, Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) vừa khuyến nghị các DN kinh doanh xuất nhập khẩu lưu ý một số nội dung khi giao dịch với khách hàng, nhất là kiểm tra đánh giá, xếp hạng rủi ro tín dụng, kinh doanh của các đối tác nước ngoài; đặc biệt các đối tác giao dịch, tìm được qua kênh trung gian.
“Sập bẫy” đối tác ngoại
Trong vấn đề của công ty Thủy sản Vĩnh Hoàn, từ tháng 6/2015, phía đối tác là công ty Al-Reda (Ai Cập) mua hàng cá tra phile đông lạnh với tổng trị giá đơn hàng là 58.881,60 USD.
Tuy nhiên, Vĩnh Hoàn đã không lường được những rủi ro trong khâu thanh toán với một khách hàng ở thị trường châu Phi như Al-Reda. Kết quả là dù Vĩnh Hoàn gửi thư yêu cầu thanh toán nhiều lần từ tháng 7/2015 đến tháng 12/2016 nhưng Al-Reda luôn né tránh việc thanh toán với nhiều lý do.
Tương tự, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cũng vừa cảnh báo có nhiều công ty thủy sản bị lừa đảo và có nguy cơ mất hàng trăm ngàn USD với một đối tác ngoại là công ty Echopack INC với người đại diện tên Jason Brown ở Canada.
Một số công ty thủy sản khác kể lể việc họ đã bị Echopack lừa với phương thức mở L/C theo kiểu thư cam kết của ngân hàng về việc trả tiền cho người xuất khẩu. Cụ thể, Echopack mở L/C tại ngân hàng có tên General Equity ở New Zealand.
Còn phía DN Việt, sau khi giao hàng với phương thức trên, đã mất rất nhiều thời gian, làm rất nhiều cách mà ngân hàng này không chuyển tiền thanh toán. Trong khi đó, Echopack có dấu hiệu lừa đảo khi đăng ký một chữ ký khác với chữ ký trong hợp đồng mua bán.
Theo lưu ý của Cục Xuất nhập khẩu, đối với khâu thanh toán, DN lưu ý tìm hiểu nguyên tắc, thông lệ quốc tế để nắm rõ vai trò, trách nhiệm của các bên liên quan, qua đó xem xét lựa chọn các phương thức và điều kiện thanh toán hợp lý, đảm bảo lợi ích cho doanh nghiệp.
|
Không lường rủi ro thanh toán trước đối tác ngoại, một số DN xuất khẩu thuỷ sản
có nguy cơ mất trắng hàng trăm ngàn USD
Vì thế, trong quá trình thực hiện giao dịch, DN cần cân nhắc việc sử dụng các dịch vụ của ngân hàng (như xác nhận thư tín dụng, chiết khấu miễn truy đòi, bao thanh toán XK…) để có thêm sự đảm bảo cho khả năng đòi tiền từ phía ngân hàng cung cấp dịch vụ, cũng như hỗ trợ DN tìm hiểu đánh giá các thông tin về đối tác nhập khẩu, đơn vị phát hành thư tín dụng.
Trên thực tế, chính trong trường hợp có dấu hiệu “quỵt tiền” từ hai đối tác ngoại ở Ai Cập và Canada, có thể thấy việc vướng các phương thức thanh toán cũng như những rủi ro khiến cho nhiều DN xuất khẩu có vẻ chùn bước khi nhắm đến các thị trường xa như châu Phi hoặc châu Mỹ.
Với các DN xuất khẩu, do những khu vực trên không những có khoảng cách xa về mặt địa lý mà còn thiếu thông tin, phương thức thanh toán chưa thuận lợi, rào cản ngôn ngữ, chi phí vận tải cao nên việc gia tăng xuất khẩu, thâm nhập sâu còn không ít khó khăn.
Dù đã có những bước tiến trong xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường châu Phi nhưng kim ngạch được cho là vẫn còn khiêm tốn so với tiềm năng lớn của thị trường này.
Theo ước tính, kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và các quốc gia cộng đồng kinh tế Trung Phi (CEMAC) và Liên minh Kinh tế và Tiền tệ Tây Phi (UEMOA) đã tăng gấp 5 lần trong 7 năm gần đây nhất, nhưng giá trị kim ngạch hai chiều vẫn chưa đạt đến con số 1 tỷ USD.
Không thể chủ quan
Bà Thái Kiều Hương, Phó Chủ tịch Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam – Châu Phi – Trung Đông, cho biết, thực tế hiện nay, các DN Việt Nam chủ yếu hoạt động thương mại, buôn bán, rất ít DN dám mạnh dạn đầu tư trực tiếp vào các thị trường châu Phi, mặc dù một lượng rất lớn các DN Việt Nam quan tâm đến các thị trường này. Nguyên nhân đến cả từ phía doanh nghiệp và Chính phủ.
Đánh giá của giới phân tích cho thấy năng lực tài chính của các DN châu Phi thường hạn chế và phải thông qua trung gian với bên thứ ba, phương thức thanh toán thường là trả chậm, không phù hợp với xu thế hiện đại, phiền hà cho các đối tác nước ngoài khi muốn hợp tác kinh doanh. Với các DN Việt Nam, những khó khăn đó cũng không phải là ngoại lệ.
Theo bà Thái Kiều Hương, khi các DN Việt Nam tiếp cận thị trường châu Phi, bên cạnh việc bị thiếu thông tin, vấn đề khó khăn là hệ thống hỗ trợ thanh toán chưa được thiết lập bởi các ngân hàng đại diện trực tiếp ở hai khu vực Việt Nam và châu Phi.
Với thị trường châu Mỹ nói chung và khu vực Mỹ Latinh nói riêng (gồm 33 nước có gần 600 triệu dân), việc giao thương với Mỹ Latinh vẫn gặp không ít trở ngại do phương thức thanh toán xuất khẩu vẫn còn nhiều ách tắc, việc xúc tiến thương mại còn rời rạc.
Một số chuyên gia tư vấn luật cho các nhà xuất khẩu sang thị trường xa như châu Phi, châu Mỹ thì đa phần khuyến khích các DN nên chọn phương thức thanh toán tín dụng chứng từ, đây là phương thức khá phổ biến hiện nay. Tín dụng chứng từ bảo đảm việc giao hàng và thanh toán gắn liền với nhau, hạn chế rủi ro cho nhà xuất khẩu hơn các phương thức khác. Để tránh trường hợp thay đổi tỷ giá thanh toán đồng ngoại tệ, DN xuất khẩu nên chọn đồng tiền thanh toán có tính ổn định cao hoặc sử dụng các công cụ phái sinh như hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai... Trên hợp đồng nên quy định rõ thời hạn thanh toán và điều khoản phạt khi thanh toán chậm.
Mặt khác, nơi giải quyết tranh chấp, lựa chọn luật áp dụng của nước xuất khẩu cũng nên được quy định nhằm hạn chế rủi ro. Các khoản phí như: Phí bốc xếp hàng lên/xuống phương tiện vận tải, phí tu chỉnh L/C… cũng nên nêu rõ trong hợp đồng để tránh các tranh chấp, hoặc trì hoãn việc thanh toán các khoản phí này.
Thế Vinh
