Thống kê từ Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cho thấy tổng các loại sản phẩm thép sản xuất năm 2016 tại Việt Nam đạt 17,5 triệu tấn, tăng 16,8% so với năm 2015. Trong đó, tốc độ tăng trưởng thép xây dựng (chiếm tỷ trọng gần 50% trong tất cả các loại sản phẩm thép) đạt hơn 8,5 triệu tấn, tăng 18,3% về sản xuất và tăng 20,6% về bán hàng. Các mặt hàng thép cuộn cán nguội, ống thép hàn và tôn mạ các loại cũng đạt tăng trưởng cao hơn 20%.
Hiệu ứng phân hóa
Theo nhận định mới đây của công ty chứng khoán Vietcombanksc (VCBS), sản lượng thép tiêu thụ sẽ tăng mạnh trong đầu năm 2017 do đại lý đầu cơ và hạ nhiệt dần vào cuối năm. Những doanh nghiệp (DN) lò cao sẽ có lợi thế hơn so với DN lò điện. Thị trường xuất khẩu tôn hạ nhiệt và thị trường thép trong nước sẽ sôi động hơn.
Giá thép được dự báo tăng trở lại với hiệu ứng phân hoá, do giá bán tăng chủ yếu đến từ chi phí sản xuất tăng lên theo giá nguyên liệu, không phải bởi nhu cầu tăng nhanh hơn nguồn cung.
Vì vậy, VCBS đánh giá những DN lò cao có chi phí sản xuất sẽ tiếp tục dẫn dắt thị trường thép với biên lợi nhuận ròng xấp xỉ 10%, còn DN lò điện hoạt động quanh điểm hoà vốn. Bên cạnh đó, việc giá thép tăng trong đầu năm sẽ dẫn tới nhu cầu đầu cơ của các đại lý, kéo theo sản lượng tiêu thụ tăng trong đầu năm 2017. Các mặt hàng thép bán thành phẩm như phôi thép và thép cuộn cán nóng (HRC) có tăng khá tương đồng với quặng sắt, song có một độ trễ nhất định.
Các chuyên gia của VCBS dự báo mức tiêu thụ thép sẽ tăng đột biến đến từ yếu tố đầu cơ của các đại lý thép trước khi quyết định áp thuế tự vệ tạm thời đi vào hiệu lực, không phải đến từ nhu cầu thực sự của thị trường.
Ngoài ra, như kiến nghị của VSA lên Bộ Công Thương về việc tiếp tục áp thuế đối với sản phẩm thép cuộn mã HS 7213.91.90. Trong kịch bản tích cực nhất khi thuế tự vệ mới được ban hành, giới chuyên gia cho rằng hiệu quả thực sự từ việc ban hành quyết định áp thuế tự vệ mới đối với hoạt động kinh doanh của các DN trong ngành sẽ không quá mạnh mẽ đối với Quyết định 2968 bởi quy mô các sản phẩm thép cuộn lại khá thấp.
|
Ngành thép Việt Nam vẫn đang phải nhập siêu rất lớn để phục vụ cho nhu cầu sản xuất
Tuy nhiên, việc áp thuế sẽ đem lại hiệu ứng tâm lý tích cực hơn cho các nhà đầu tư đối với cổ phiếu ngành thép, đồng thời hỗ trợ cho đà tăng của giá thép xây dựng.
Theo ông Chu Đức Khải, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư kí VSA, trong xu thế hội nhập toàn cầu của nền kinh tế thị trường, các nước luôn tìm mọi cách để bảo hộ DN sản xuất trong nước.
Thực tế cho thấy, nhiều thị trường đã tìm cách bảo hộ sản phẩm thép nội địa thông qua việc dựng lên những hàng rào bảo hộ được WTO cho phép, những biện pháp phòng vệ thương mại hoặc lẩn tránh thuế CBGP hoặc các hàng rào kỹ thuật….
Trong đó, điều tra áp TCBP lên mặt hàng thép nhập khẩu là cách được các nước tích cực áp dụng. Bởi vậy, trong những năm tới, việc xuất khẩu các sản phẩm thép không hề đơn giản.
Có ngăn được đà nhập siêu?
Điển hình như thị trường mới khai mở tại Mỹ, giới quan sát cho biết đang gặp rủi ro về chính sách phòng vệ thương mại khá lớn, gây ảnh hưởng trên cạnh tranh xuất khẩu và gián tiếp làm tăng nguồn cung nội địa. Trong trường hợp xấu nhất, khi Mỹ đi tới kết luận sẽ áp thuế chống bán phá giá với tôn Việt Nam, tác động gián tiếp của việc này là sẽ làm mức độ cạnh tranh tại các thị trường truyền thống sẽ lớn dần khi ngay trong khối ASEAN.
Hiện tại, năng lực sản xuất của ngành thép Việt Nam, gồm: Thép dài là 12,6 triệu tấn/năm, cán nguội sản phẩm dẹt là 5,75 triệu tấn/năm, sản xuất ống thép hàn là 3 triệu tấn/năm, tôn mạ kim loại và sơn phủ màu là 4,95 triệu tấn/năm. Sản lượng sản xuất ước tính năm 2016 đạt 8,25 triệu tấn thép dài, 3,5 triệu tấn thép cuộn cán nguội (CRC), 1,75 triệu tấn ống thép và 3,7 triệu tấn tôn mạ.
Theo báo cáo của từ quy hoạch ngành thép của Bộ Công Thương, tới năm 2020, Việt Nam sẽ thiếu 15 triệu tấn thép xây dựng, tương đương nhu cầu tăng trưởng kép khoảng 15 – 20%/năm.
Vấn đề đặt ra là tại Việt Nam, thị trường HRC đang bị bỏ ngỏ. Liệu các DN thép lớn ở trong nước có phát triển mảng này và có tiềm năng cạnh tranh HRC với thép Trung Quốc được hay không?
Theo ông Chu Đức Khải, trên thực tế, Việt Nam trong nhiều năm qua chưa có đơn vị nào sản xuất được thép HRC để làm nguyên liệu nên mỗi năm phải chi hàng tỷ USD để nhập sản phẩm này từ các nước, trong đó nhập nhiều nhất từ Trung Quốc.
Việt Nam được đánh giá là nước chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ thép Trung Quốc so với các nước trong khu vực ASEAN. Theo đó, Việt Nam đã nhập 6 triệu tấn thép Trung Quốc trong năm 2014, và con số này đã tăng lên 10 triệu tấn trong năm 2015.
Trong năm 2016, tổng kim ngạch nhập khẩu/xuất khẩu của ngành thép năm 2016 là 9,1/2,4 tỷ USD. Như vậy, ngành thép đang phải nhập siêu rất lớn để phục vụ cho nhu cầu sản xuất.
Giới chuyên gia cho rằng quyết định áp thuế chống phá giá với sản phẩm thép mạ (1/9/2016 của Bộ Công Thương) sẽ tạo ra rào cản đối với sản phẩm từ Trung Quốc, tạo ra lợi thế cho các DN nội địa tăng thị phần và sản lượng tiêu thụ trong nước. Trong đó, mức thuế chống phá giá được áp dụng từ 4,02% đến 38,34%.
Thuế tự vệ đã phần nào phát huy hiệu quả khi sản lượng thép các loại nhập khẩu đã có xu hướng tăng chậm lại. Tuy nhiên, mặt hàng phôi thép được cho là đang bắt đầu tăng trở lại.
Ngoài ra, với phân ngành tôn, một số DN FDI đang xuất khẩu sẽ buộc phải quay lại thị trường Việt khiến nguồn cung nội địa tăng cao. Vì vậy, theo dự báo ngành tôn năm 2017 sẽ tăng cường cạnh tranh mở rộng thị trường nội địa, sản lượng xuất khẩu tăng trưởng chậm lại so với năm 2016.
Thế Vinh
