Ngoài việc là một chủ hộ kinh doanh cá thể với mặt hàng quần áo nữ ở quận 6 (Tp.HCM), chị Nguyễn Thị Thanh (quận Tân Bình) cùng gia đình còn đang kinh doanh online mặt hàng này với phương thức mua đi bán lại được vài năm nay.
Do lĩnh vực kinh doanh quần áo cạnh tranh ngày càng lớn, lại tự xoay sở nguồn vốn nên chị Thanh băn khoăn là liệu việc buôn bán của mình có trụ vững, cũng như không dám chuyển đổi thành một doanh nghiệp (DN) thực sự dù cho đó có thể chỉ là dạng DN siêu nhỏ.
Vẫn mãi là "con buôn"?
Trước băn khoăn này ở một buổi đào tạo với các hộ kinh doanh cá thể gần đây, một chuyên gia kinh tế đặt ngược lại câu hỏi với chị Thanh là có bao giờ chị muốn trở thành một doanh nhân đúng nghĩa hay vẫn cứ mãi là "con buôn"?
"Nếu chị kinh doanh vẫn có lãi, vẫn sống tốt với lĩnh vực đó thì không sao, nhưng điều quan trọng khi muốn phát triển hoạt động buôn bán của mình cho lớn lên, trở thành DN thì nhất quyết phải có chiến lược rõ ràng hơn", vị chuyên gia này lưu ý.
Con số được đưa ra tại hội thảo do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức ngày 20/2 nhằm lấy ý kiến DN về dự thảo Luật sửa đổi Luật Đầu tư và Luật DN cho thấy còn nhiều vấn đề cần đặt ra với hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể trong cả nước có thể chuyển lên thành DN.
Trong vấn đề hạn chế của các hộ kinh doanh cá thể hiện nay, trao đổi với Thời báo Kinh Doanh, chuyên gia kinh tế Nguyễn Hoàng Dũng nhận định họ thường có sự tịnh tiến chậm mà chắc, những "ông chủ, bà chủ" thuộc dạng này thường thích sự bình an. Đó là tình trạng vừa ấu trĩ, vừa cố hữu và vừa là thiếu niềm tin.
"Chính điều này làm cho họ không phát triển nhanh. Họ đã là hộ sản xuất kinh doanh thì vẫn cứ là hộ thôi, khi được đề nghị chuyển lên thành DN thì ngại đủ thứ. Họ ngại bị kiểm soát, ngại không cạnh tranh được, ngại phải đổi mới toàn bộ, thậm chí về nhân sự cũng có thể bị kiểm soát, giám đốc với kế toán trưởng là phải báo cáo, rồi có thể bị thanh tra. Rồi phần tài chính cũng có thể phải báo cáo công khai đầy đủ", ông Dũng cho biết về những mối lo của các hộ kinh doanh cá thể.
Trong khi đó, thói quen của rất nhiều chủ hộ kinh doanh cá thể là muốn phần thu được để lại cho họ nhiều hơn so với việc có thể phải nộp thuế nhiều hơn khi chuyển đổi thành DN.
Chẳng hạn thuế với hộ kinh doanh là kiểu thuế khoán, tự báo doanh thu, tự khai để đóng thuế, còn khi chuyển thành DN thì phải báo cáo hàng kỳ, và khi báo cáo thì cơ quan thuế sẽ định lại mức thuế (tất nhiên thường là cao hơn).
Ngoài ra, có những ý kiến cho rằng nhiều chính sách hiện tại khiến cho các hộ kinh doanh cá thể ngần ngại chuyển đổi lên thành DN. Với tư cách là đạo luật gốc về DN, Luật DN cần tính đến giải pháp thúc đẩy sự chuyển đổi của hộ kinh doanh cá thể lên thành DN chính thức. Trong đó, thủ tục đăng ký DN cần đơn giản hơn.
Theo VCCI, một trong những quy định được đánh giá là có tính cải cách nhất của Luật DN 2014 là thủ tục đăng ký DN, trong đó Giấy chứng nhận đăng ký DN không còn ghi ngành nghề đăng ký kinh doanh.
Việc chuyển đổi hộ kinh doanh cá thể lên DN cần chính sách đủ mạnh |
Cần chính sách đủ mạnh
"Tuy nhiên, sự tiến bộ này của Luật DN về thủ tục đăng ký kinh doanh đã không được hiện thực hóa trong các văn bản hướng dẫn cũng như trên thực tế. Cụ thể, đối với thủ tục đăng ký DN, khi nộp hồ sơ đăng ký DN, DN phải xác định mã ngành cấp 4 đối với ngành, nghề mà mình đăng ký kinh doanh", VCCI nêu rõ.
Đây là một trong những điểm vướng đã được xác định trong giai đoạn soạn thảo Luật DN năm 2014 nhưng lại chưa được giải quyết, đặc biệt trong Nghị định quy định về đăng ký DN vẫn tiếp tục giữ quy định này, mặc dù Luật DN 2014 lại không có quy định.
Để đảm bảo tinh thần đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo tính cải cách, đột phá về thủ tục đăng ký kinh doanh, VCCI đã đề nghị Ban soạn thảo bổ sung quy định rõ về thủ tục đăng ký DN ngay trong Dự thảo Luật lần này, theo đó quy định rõ khi đăng ký kinh doanh, DN phải xác định mã ngành đối với ngành, nghề mà mình đăng ký.
Nhiều ý kiến bày tỏ, trước yêu cầu phát triển của nền kinh tế, các hộ kinh doanh cũng như các DN nhỏ và vừa đều phải ở trong trạng thái bắt buộc phải lớn mạnh, nhất là với hơn 5 triệu hộ kinh doanh cần có định hướng chuyển đổi lên DN, DN siêu nhỏ phát triển lên thành DN nhỏ, DN nhỏ cần tiến lên DN vừa và hơn nữa.
Thực trạng này đòi hỏi phải có một chính sách đủ mạnh bên cạnh việc thực thi tốt Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa vốn đã có hiệu lực hơn một năm nay. Điều kiện cần là Nhà nước phải tạo khung pháp lý "mở" để bảo vệ quyền và lợi ích của hộ kinh doanh cá thể khi chuyển đổi.
Trong đó, việc trước tiên là lo về thủ tục, trình tự chuyển đổi cho hộ kinh doanh cá thể lên DN một cách thông thoáng, phù hợp nhất. Tiếp đến là cần các chính sách ưu đãi về thuế, vốn vay, về hạ tầng…, cũng như sự quan tâm của chính quyền địa phương trong quá trình chuyển đổi này.
Thế Vinh