Báo cáo tình hình chống buôn lậu, hàng giả và gian lận thượng mại trong 6 tháng đầu năm 2015, ông Đỗ Thanh Lam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương), cho biết đã kiểm tra 91.458 vụ, trong đó có 55.234 vụ vi phạm bị phát hiện và xử lý.
Vụ nghiêm trọng, DN vẫn quay lưng
Tuy nhiên, điều đáng nói là không chỉ số vụ kiểm tra mà số vụ vi phạm cũng đều tăng mạnh so với cùng kỳ. Trong đó, nếu như số vụ kiểm tra tăng 0,7% với 632 vụ, thì số vụ vi phạm tăng tới 13,5%, tức là tăng thêm 6.543 vụ. Số vụ vi phạm tăng nên thu cho ngân sách cũng tăng thêm 30,75 tỷ đồng, tăng 15,16% so với cùng kỳ năm 2014.
Đặc biệt, những hàng hoá có yếu tố nguy hại phải tiêu huỷ cũng tăng mạnh, với trị giá hàng tiêu huỷ là 52,24 tỷ đồng, tăng 17,56 tỷ đồng và tăng 50,6% so với cùng kỳ năm 2014. Đáng chú ý, có rất nhiều vụ việc vi phạm nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến sản xuất và đời sống, sức khoẻ của người dân.
Điển hình, cơ quan quản lý thị trường Yên Bái đã phát hiện vận chuyển trường phải phụ trách tới 2 địa bàn và chỉ có 8 công chức quản lý, lại dàn trải trên nhiều lĩnh vực nên công tác chống buôn lậu từ biên giới về nội địa còn hạn chế và hiệu quả chưa cao. Trong khi đó, đối tượng buôn lậu hầu hết hoạt động vào ban đêm, ngày nghỉ, lễ, tết và thường thuê cửu vạn, người dân nghèo không có công ăn việc làm vận chuyển hàng lậu, chủ đầu nậu ít xuất hiện gây nhiều khó khăn cho công tác xử lý, điều tra.
Thậm chí tại tỉnh Long An, hoạt động buôn lậu được tổ chức theo băng, nhóm, đường dây có tổ chức, được kiểm soát và diễn ra ngày càng phức tạp, gây nhiều khó khăn cho lực lượng quản lý thị trường. Các vùng địa bàn trọng yếu như Quảng Ninh, địa phương giáp danh biên giới với Trung Quốc, luôn là “điểm nóng” của buôn lậu. Với tuyến biên giới trải dài trên cả đường bộ và đường biển, có nhiều luồng lạch, nên các đối tượng tìm mọi phương thức, thủ đoạn nhằm đối phó với cơ quan chức năng, lợi dụng bất cập của cơ chế, chính sách, đời sống cư dân biên giới khó khăn, lúc giao ca ban đêm.
Thậm chí, các đối tượng còn dùng biển số giả, giấu hàng hoá trong hầm, vách ngăn tự tạo, thuê khoán vận chuyển hàng qua nhiều cung 140.550 kg linh kiện điện tử đã qua sử dụng, thuộc danh mục chất thải nguy hại, không có hoá đơn, chứng từ, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Cơ quan quản lý thị trường Hải Phòng tiến hành kiểm tra kho chứa hàng hoá và cửa hàng kinh doanh của Công ty Cổ phần Thương mại Minh Tỉnh, phát hiện 515 chai rượu các loại, 3.516 chai, lon bia Heineken do nước ngoài sản xuất không có hoá đơn, chứng từ.
Đặc biệt, mới đây cơ quan quản lý thị trường Hà Nội đã phát hiện xe vận chuyển gồm 3.593 kg sữa bột, tinh bột; 3.363 sản phẩm mỹ phẩm do nước ngoài sản xuất không có hoá đơn, chứng từ và nguồn gốc xuất xứ; phát hiện trên 8.000 hộp thực phẩm chức năng không đảm bảo chất lượng…
Trong khi tình trạng buôn lậu, hàng giả và các sai phạm trong kinh doanh diễn ra ngày càng phổ biến, thì sự phối hợp của các DN với lực lượng chức năng vẫn chưa thực sự được chặt chẽ. Theo ông Lam, trong nhiều trường hợp phát hiện vi phạm hàng giả, hàng nhái, các lực lượng chức năng có mời DN đến để phối hợp kiểm tra, xử lý song DN “quay lưng” hợp tác, khiến cho hiệu quả xử lý ngăn chặn hàng giả, hàng nhái gặp không ít khó khăn. Trong khi đó, kinh phí dành cho công tác tuyên truyền đến DN và người dân còn hạn chế, nên việc tuyên truyền có tính sâu rộng, đạt hiệu quả cao còn gặp nhiều khó khăn.
Lực lượng cán bộ quản lý thị trường hiện cũng rất mỏng, trung bình mỗi đội có từ 4 – 5 người, , trong khi các tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh nằm rải rác, không tập trung, nên nhiều hoạt động triển khai chưa mang lại hiệu quả. Đại diện Chi cục quản lý thị trường tỉnh Quảng Trị cũng chỉ ra thực tế là mặc dù địa bàn rộng, địa hình hiểm trở, song mỗi đội quản lý thị đoạn, chống đối quyết liệt, gây khó khăn cho các lực lượng chức năng trong thực thi nhiệm vụ.
Theo ông Cao Xuân Luật, Chi cục Trưởng Chi cục quản lý thị trường tỉnh Quảng Ninh, hàng hoá nhập lậu chủ yếu là hàng có thuế suất cao, hàng cấm, hàng giả, hàng vi phạm sở hữu công nghiệp, lương thực, thực phẩm, thuỷ sản, gia cầm, sản phẩm gia cầm và các mặt hàng điện tử, điện dân dụng, vải may mặc, quần áo may sẵn.
Diễn biến lượng thuốc lá lậu từ năm 2005 - 2013
Chống lậu từ trong nội bộ
Các mặt hàng giả thường không rõ nguồn gốc, xuất xứ và chủ yếu được vận chuyển về vùng sâu, vùng xa tiêu thụ, hoặc trà trộn với hàng thật đánh lừa người tiêu dùng.
Theo đại diện Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Bắc Ninh, đang có hiện tượng buôn lậu ngay trong nội bộ các lực lượng chức năng chống buôn lậu. Dẫn chứng, gần đây cơ quan quản lý thị trường của địa phương này phát hiện vụ việc hai xe chở hàng được kẹp chì do cơ quan hải quan kiểm soát có dấu hiệu vi phạm. Khi kiểm tra, các lô hàng kẹp chì này đều có đầy đủ chứng cứ, các giấy tờ được cơ quan hải quan cung cấp và kiểm duyệt.
Tuy nhiên, khi tháo dỡ lô hàng và cắt chì, cơ quan chức năng phát hiện đây đều là hàng lậu, hàng giả kém chất lượng. Đại diện của quản lý thị trường tỉnh Bắc Ninh cho rằng công tác chống buôn lậu phải được thực hiện và đấu tranh từ ngay trong chính các lực lượng chức năng.
Trong phiên trả lời chất vấn của Quốc hội cuối tuần trước, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng cho biết, cùng với việc xử lý hàng loạt các vụ buôn lậu, hàng giả, đã xử lý hàng loạt cá nhân vi phạm, kể cả phía Nam, phía Bắc. Cũng theo Phó Thủ tướng, hoạt động buôn lậu dù đang được đấu tranh tích cực và đạt được kết quả tích cực, song đó chỉ là “tảng băng nổi”, còn phía sau nó, tình trạng buôn lậu vẫn còn rất nặng nề ở Việt Nam. Phó Thủ tướng cho rằng có thể còn có những cá nhân, bảo kê cho buôn lậu, gian lận thương mại.
Do đó, việc xem xét phẩm chất, đạo đức, năng lực các cơ quan liên quan chống buôn lậu, hàng giả cũng là vấn đề đặt ra. Đặc biệt để tội phạm buôn lậu hoành hành ở nhiều địa bàn, thì người đứng đầu, cá nhân cán bộ, chiến sĩ đó, quản lý địa bàn phụ trách đó phải chịu trách nhiệm trước Đảng và Nhà nước. Cho dù lực lượng quản lý thị trường mỏng, chưa đáp ứng được công tác đấu tranh, song theo ông Nguyễn Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công Thương, công tác chống buôn lậu, hàng giả và gian lận thương mại là nhiệm vụ chung của Ban chỉ đạo 389, với sự tham gia của nhiều lực lượng chức năng.
Do đó, quản lý thị trường không thể “ôm” hết được việc và “hứa” là có thể làm tốt được hoạt động đấu tranh chống buôn lậu trên mọi lĩnh vực. Bởi vậy mà trong từng thời điểm, từng giai đoạn, cơ quan quản lý thị trường chỉ có thể đưa ra những chương trình, đề án cụ thể ở một số lĩnh vực, ngành hàng trọng điểm, mới có thể mang lại hiệu quả thiết thực. Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho rằng phải bắt đầu tư nhận thức trong công tác đấu tranh chống buôn lậu, hàng giả, nâng cao năng lực chuyên môn và đạo đức của lực lượng chức năng.
Cẩm An
Ông Vũ Huy Hoàng, Bộ trưởng Bộ Công Thương Phải tập trung đánh mạnh vào những cơ sở, đầu nậu, ổ nhóm tàng trữ hàng lậu, hàng giả, hàng nhái. Song các cơ sở sản xuất, kinh doanh của chúng ta phải ý thức được việc bảo vệ sản xuất trong nước, không tiếp tay cho các hành vi tàng trữ, lưu thông và sử dụng hàng lậu, hàng giả, hàng nhái. Chúng tôi yêu cầu lực lượng quản lý thị trường kiểm tra việc giữa ký cam kết và thực hiện. Ngoài ra là vấn đề con người, lực lượng công chức, viên chức thực thi công vụ phải trong sạch, tinh thông về nghiệp vụ, có ý thức trách nhiệm cao… |