Khoán xe công chỉ là giải pháp tức thời!

Đây là bình luận của Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan về việc mới đây, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ra quyết định áp dụng chế độ khoán kinh phí sử dụng xe công cho các Thứ trưởng và Tổng cục trưởng trực thuộc bộ này.

Kinh phí hàng tháng để đưa đón các chức danh này từ nơi ở đến nơi làm việc được tính theo số km khoán và đơn giá theo các hãng taxi 4 chỗ phổ biến trên thị trường. Mỗi cá nhân được khoán kinh phí cho hai lượt đi và về trong ngày làm việc.

Như vậy, với việc tiên phong triển khai khoán định mức xe công, nhiều lãnh đạo Bộ Tài chính có thể sẽ sử dụng xe riêng và được chi trả chi phí khoán theo quy định thay vì dùng xe công.

Cách làm mới là vấn đề

Khẳng định chính sách này sẽ giúp tiết kiệm ngân sách, nhưng bà Lan cho rằng còn nhiều điểm thiếu hợp lý. “Cơ chế tính hiện nay chưa ổn, tại sao lấy km ra đo để trả phí đi lại, tại sao áp dụng chính sách lại khu biệt đến chi tiết như thế để khó quản lý. Tôi biết Bộ Tài chính muốn rạch ròi song không thể tính km được. Nếu sau này, các vị ở xa chuyển về gần, chúng ta lại thay đổi chính sách, lại ra văn bản, công bố gây khó quản lý”, chuyên gia Phạm Chi Lan nhận xét.

Cùng chung quan điểm, Ts. Lưu Bích Hồ, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược Phát triển – Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cho biết ông rất ủng hộ chủ trương mới của Bộ Tài chính nhưng cách làm cần phù hợp. “Trước mắt tôi cho rằng sẽ gặp rất nhiều khó khăn từ việc các cán bộ có thực hiện đúng hay không hay kẽ hở ở đây là gì”.

Ông Hồ cho biết, chính sách này đã được nêu ra từ hàng chục năm trước đây, tuy nhiên, không thực hiện được, đặc biệt thời gian qua, Quốc hội cũng đưa ra nhiều sáng kiến song không ai làm cả.

Đây không phải lần đầu thí điểm khoán xe công

“Thời ông Trần Phương còn làm Phó Thủ tướng, việc khoán xe công cho cán bộ đã được đề xuất nhưng gặp sự phản đối của nhiều lãnh đạo, có người nói là do yếu quá không tự lái xe, đi xe được. Phó Thủ tướng liền nói rằng, nếu yếu quá thì xin nghỉ đi. Nói như vậy để thấy, áp dụng chính sách này phải thực sự khoa học, phù hợp thì mới mong nhân rộng ra”, ông Hồ nói.

Bộ Tài chính là đơn vị tiên phong áp dụng chế độ khoán xe cho các Thứ trưởng và cấp tổng cục trưởng nhưng đây không phải là lần đầu tiên vấn đề khoán xe công được đặt ra. Trước đó, Văn phòng Quốc hội cũng đã từng áp dụng mức khoán tới 10 triệu đồng/tháng, tuy nhiên trên tinh thần tự nguyện và chỉ có 1-2 người đăng ký.

Nói về thất bại của chủ trương khoán “tự nguyện” này, ông Phùng Quốc Hiển, Phó Chủ tịch Quốc hội, từng chia sẻ rằng từ trước đến nay không có ai nhận khoán (ngoại trừ ông Trần Quốc Thuận), mặc dù ai cũng biết, về mặt kinh tế, nhận khoán có lợi hơn vì vấn đề khá tế nhị.

Xe công với “cơ chế thị trường”

Đơn cử, trong cùng một bộ, thứ trưởng này sử dụng “xe biển xanh” đưa đón hàng ngày từ nơi ở đến nơi làm việc và ngược lại, thứ trưởng khác lại đi “xe biển trắng”, đi taxi…, thậm chí là đi xe máy cá nhân, đi xe ôm… thì cũng khó coi.

Hay như đi họp hành, hội nghị, hội thảo cũng vậy, thứ trưởng các bộ ngành khác đi xe công, đi mỗi người một xe, mà có vị thứ trưởng nhận khoán, đi xe chung, đi phương tiện khác thì cũng khó coi. Đây là một trong những nguyên nhân khiến không ai nhận khoán xe công.

Bên cạnh đó, liên hệ tới chính sách quản lý xe công ở một số nước trên thế giới hiện nay, chuyên gia Phạm Chi Lan cho biết, nhiều nước trên thế giới rất ít sử dụng đến xe công.

Bà Lan nêu ví dụ: “Khi tháp tùng cùng nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải sang Nhật Bản, đoàn chúng tôi là chuyên gia và có các bộ trưởng cũng chỉ được đi xe mà Chính phủ Nhật Bản thuê lại của các công ty chuyên cho thuê xe chở khách VIP. Hoạt động của các công ty này là: Chính phủ tổ chức đấu thầu, các DN đủ điều kiện tham gia và được chọn. Nếu có đợt đón lãnh đạo, cơ quan văn phòng lại làm hợp đồng với các DN, DN giao xe để hoạt động”.

Tại Nhật, theo bà Lan cho biết, Chính phủ chỉ duy trì một lượng rất ít xe công vụ cho Thủ tướng, Bộ trưởng, Hoàng gia Nhật và Chính phủ hoạt động mà thôi.

Bà Lan cũng cho biết thêm là hiện rất nhiều DN nước ngoài làm việc tại Việt Nam cũng không có xe riêng của công ty, các lãnh đạo đều có xe cá nhân và tự trả tiền xăng bằng lương. Khi công ty có việc cần, họ sẽ yêu cầu văn phòng hợp đồng với các hãng xe để thuê dịch vụ. Tính hiệu quả rất cao, vì vậy rất nhiều người dân, DN đang có xu hướng mua xe 4 chỗ, 7 chỗ hay 16 chỗ chỉ để cho thuê, chở khách VIP.

“Còn nhìn thấy xe các bộ, ngành biển xanh nhưng có xe cả tuần, thậm chí cả tháng chỉ nằm một chỗ, lái xe vẫn phải trả tiền thì rất đau xót”, bà Lan đánh giá.

Ts. Lưu Bích Hồ dẫn chứng ở New Zealand hay Phần Lan, bộ trưởng của họ đều phải đi làm bằng xe riêng. Thậm chí có Bộ ngành ở Phần Lan còn phải thuê một tòa building của tư nhân để làm trụ sở.

“Không phải họ không có tiền mà đây là cách họ đưa cơ quan nhà nước hoạt động theo cơ chế thị trường, có hạch toán, có công khai, điều đó rất tốt”, Ts. Lưu Bích Hồ nhận xét.

Lê Thúy