Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ cần thiết thực

Chiều ngày 23/5, Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XIV đã nghe báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật hỗ trợ DNNVV. Trước đó, nhiều ý kiến đánh giá trái chiều về dự thảo luật này, tranh luận ngay từ tên của luật cũng như cho rằng dự thảo luật chưa sát thực tế, thiếu tính khả thi bởi nhiều nội dung hỗ trợ về tín dụng, đất đai, mặt bằng, thị trường, thuế đề ra trong dự luật là chưa sát với thực tiễn.

DN nước ngoài “kinh ngạc”

Có ý kiến cho rằng không cần thiết có thêm Luật Hỗ trợ DNNVV vì hiện nay, tỷ lệ DNNVV tận dụng được các chính sách hiện có chỉ khoảng 15%. Do đó, không có gì bảo đảm khi luật mới ra đời, DN sẽ được hưởng.

Bà Đỗ Thị Thu Hà – Phó Tổng Giám đốc phụ trách văn phòng KPMG Hà Nội, chia sẻ rằng đã gọi là DNNVV có nghĩa họ không chỉ nhỏ về quy mô mà còn thiếu thốn nhiều thứ, từ kinh nghiệm, bí quyết kinh doanh tới vốn.

Bà Hà cho rằng đây là thực tế của nhiều DNVVN của Việt Nam nên Nhà nước cần phải đưa ra những hỗ trợ thiết thực, thúc đẩy sự vào cuộc, hợp tác của các bộ, ngành để hiện thực hóa các cam kết hỗ trợ cho khối DN này.

Bà Hà cho biết, hiện nay, cộng đồng DNNVV không tiếp cận được nguồn vốn với lãi suất thấp, nhiều nhà đầu tư nước ngoài đã kinh ngạc khi biết mức lãi suất mà khối DNNVV Việt Nam đang phải chịu.

Vì vậy, “cần thiết phải xây dựng một hệ sinh thái để nuôi dưỡng, thúc đẩy DN phát triển, trong đó nhấn mạnh sự trợ giúp về tài chính”, bà Hà nói.

Bà Hà chia sẻ, bản thân KPMG hiện nay cũng cung cấp nhiều chương trình đào tạo miễn phí cho các học viên đến từ cộng đồng DNNVV của Việt Nam, song đáng buồn là rất ít DNNVV đăng ký tham gia.

“Chúng tôi có hỏi và được biết lý do là đa phần chương trình đào tạo đều được thực hiện bằng tiếng Anh, nhưng các DN Việt lại không am hiểu ngoại ngữ nên họ đã từ chối tham gia. Thậm chí, tôi còn được biết có những chủ DN vẫn không thành thạo công nghệ thông tin, những thao tác đơn giản như sử dụng e-mail cũng không biết”, bà Hà nói.

Mới đây, báo cáo về thực tế của Bộ KH&ĐT cho thấy, việc tiếp cận đất đai, thủ tục giải phóng mặt bằng, giá thuê đất cao cùng các thủ tục cấp phép vẫn là vấn đề nan giải với DN, đặc biệt DNVVN còn rất khó khăn trong việc có được mặt bằng sản xuất.

Trong khi đó, chỉ 40% trong tổng số DN đang hoạt động có khả năng tiếp cận vốn vay từ ngân hàng. DN gặp khó khăn trong việc đăng ký tài sản theo Luật đăng ký giao dịch bảo đảm để có cơ sở mang đi thế chấp vay vốn trong khi hoạt động của Quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNNVV tồn tại rất nhiều vướng mắc khiến DNNVV hầu như không tiếp cận được vốn qua kênh này.

Bộ KH&ĐT so sánh rằng lãi suất bình quân Việt Nam hiện là 7 – 9%, trong khi Trung Quốc chỉ có 4,3%; Malaysia 4,6%; Hàn Quốc 2 – 3%; Nhật Bản 0,95%. Bên cạnh đó, chi phí nộp thuế của DN Việt cao nhất so với ASEAN 4 (39% lợi nhuận làm ra, cao hơn hai lần Singapore).

Trước khi cần hỗ trợ, DNNVV mong muốn môi trường kinh doanh bình đẳng

Môi trường kinh doanh phải bình đẳng

Bà Phạm Thị Thu Hằng – Tổng Thư ký Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, cho biết, hiện nay DN muốn lớn cũng không lớn nổi. Bà Hằng lý giải rằng khi thể chế thị trường phát triển, DN căn cứ vào thị trường để phát triển lên thành DN có quy mô lớn.

Nhưng thực tế cho thấy, những phần thuận lợi đã bị DNNN (Nhà nước) và DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) “tận hưởng”. Cho nên, các DN tư nhân đi sau chỉ có một số nhờ may mắn, mối quan hệ mới bứt lên được.
“DN bứt lên phải đi qua điểm hòa vốn, như người con gái phải qua tuổi dậy thì. Các DN tư nhân Việt Nam chưa phát triển qua được giai đoạn đó cho nên cần nhiều chính sách mang tính đột phá”, bà Hằng khuyến nghị.

Theo bà Hằng, đầu tiên là khi nhìn một DN, đừng hỏi tư nhân hay nhà nước. Vấn đề là phải bình đẳng. Phải nhìn nhận rằng DN tư nhân có vai trò không khác gì DNNN trong việc tạo ra công ăn việc làm, của cải cho xã hội và kể cả an sinh xã hội.

Cần phải nhìn điều đó như một động lực chính để phát triển. “Nước Mỹ đã từng bỏ tiền cứu một tập đoàn tư nhân lớn, Việt Nam có dám làm như vậy không?”, bà Hằng đặt câu hỏi giả dụ.

Ông Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, cũng đồng tình với quan điểm và cho rằng rõ ràng kinh tế tư nhân Việt Nam phát triển chưa tương xứng tiềm năng, xét cả về năng lực cạnh tranh lẫn hiệu quả.

“Khu vực DNNVV, đặc biệt DN cỡ vừa, hoạt động có hiệu quả còn hạn chế, điều đó có thể còn phụ thuộc vào việc quản trị của các DN Việt Nam, nhiều DN còn lúng túng, ở một quy mô nào đó thấy phù hợp nhưng khi quy mô lớn hơn, quản trị không theo kịp. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần thẳng thắn nói lên thực trạng trong suốt những năm qua rằng 60% DN ở Việt Nam kinh doanh không có lãi. Đây là chỉ báo rất quan trọng về hiệu quả kinh doanh”. Ông Lộc đánh giá.

Ông Lộc dẫn chứng: “Vì sao DN FDI ngày càng chiếm ưu thế là vì họ không phải chịu lãi suất và chi phí kinh doanh cao như DN Việt. Điều này cho thấy chính sách chưa đảm bảo bình đẳng, trong thực tế, DNNN, DN FDI được coi trọng hơn, hưởng nhiều ưu đãi hơn, trong khi DN trong nước, DNNVV không được như vậy…”.

Do đó, theo ông Lộc, chính sách thúc đẩy nhưng chưa có nhiều giải pháp thiết thực, nó phải là “tiền tươi thóc thật”, cái DN có thể cảm nhận, sờ mó được. Nếu chỉ định hướng, những khung những ống sẽ không bao giờ trở thành những giải pháp cụ thể.

Ông Lộc ví dụ như Quỹ bảo lãnh DNNVV nói đến nhiều năm, các nước đã thành công nhưng 15 năm nay, Việt Nam chưa làm được… Chúng ta nói nhiều nhưng làm chưa được bao nhiêu. Đôi khi có chủ trương nhưng thực thi mới là vấn đề quan trọng.

Ngoài ra, ông Lộc cho biết, hiện nay, Việt Nam đang thiếu một lực lượng quan trọng là DN vừa có đủ khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu nhưng vướng một thực tế là DN không muốn lớn.

“DN không lớn lên do có nhiều nguyên nhân, nhiều rào cản, trở ngại, bởi càng lớn, thanh tra càng nhiều. Ngay các hộ kinh doanh, muốn thúc đẩy họ lên thành DN, họ cũng không muốn vì chính sách, thể chế đối với họ dễ thở hơn, thuận lợi hơn nhiều so với trở thành DN”.

Lê Thúy