Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã nhấn mạnh điều này tại Diễn đàn thường niên về Cải cách và Phát triển lần thứ 2 năm 2019 (VRDF 2019) với chủ đề “Việt Nam: Khát vọng thịnh vượng – Ưu tiên và Hành động” diễn ra ngày 19/9, tại Hà Nội.
Đối mặt nhiều khó khăn
Điểm lại những thành tựu mà nền kinh tế Việt Nam đã đạt được trong thời gian qua như luôn thuộc nhóm các nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao trên thế giới, năm 2018, quy mô GDP đạt trên 250 tỷ USD, thuộc nhóm 45 nền kinh tế có quy mô GDP lớn nhất thế giới…, nhưng Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng cũng cho rằng Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức.
Việt Nam hiện là quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp, năng suất lao động của nền kinh tế chưa cao; năng lực cạnh tranh quốc tế của nền kinh tế nói chung và nhiều ngành, lĩnh vực, sản phẩm chủ yếu chưa mạnh. Nền kinh tế được vận hành theo cơ chế thị trường, vẫn còn những khiếm khuyết cần phải hoàn thiện để nâng cao hơn nữa hiệu quả sử dụng nguồn lực và tính bền vững của phát triển.
Theo người đứng đầu ngành KH&ĐT, chưa nói đến việc hiện thực hóa khát vọng thịnh vượng, chỉ riêng việc vượt qua “bẫy thu nhập trung bình” đã là thách thức không nhỏ đối với nhiều nền kinh tế đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Sẽ không thể thành công nếu không liên tục tìm tòi, sáng tạo, đổi mới tư duy, chủ động xây dựng cách thức phát triển nền kinh tế, đổi mới thể chế, cơ chế, chính sách.
Chia sẻ câu chuyện về một nhà đầu tư ngoại đã đợi một năm nay nhưng vẫn chưa xin được giấy phép thành lập quỹ đầu tư cho startup, bà Thạch Lê Anh, nhà sáng lập, Chủ nhiệm Vietnam Silicon Valley, cho hay Việt Nam đứng thứ 3 trong khu vực về startup nhưng số tiền mà các quỹ đầu tư ngoại rót vào Việt Nam chỉ chiếm 1%. Got It nhận 12 triệu USD nhưng tại Mỹ, Lozi được định giá hơn 30 triệu USD nhưng cũng nhận vốn từ Singapore chứ không phải Việt Nam.
Gặp khó khăn về nguồn vốn trong nước, các startup Việt Nam phải mở rộng tìm kiếm cơ hội ở nước ngoài. Việc này mất rất nhiều thời gian bởi nhu cầu gọi vốn của startup là liên tục, đồng thời tỷ lệ cạnh tranh cũng cao hơn nhiều do phải đặt lên bàn cân với startup các nước khác trong khu vực. Đây cũng là những nguyên nhân chính khiến startup Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm các nguồn vốn đầu tư và cơ hội thương mại hóa công nghệ tại Việt Nam vẫn còn rất hạn chế.
Theo bà Thạch Lê Anh, cơ hội để Việt Nam tăng trưởng GDP ở giai đoạn hiện tại chính là tăng trưởng năng suất lao động thực. Một trong những yếu tố để tăng trưởng năng suất lao động nhanh nhất chính là thúc đẩy thương mại hóa công nghệ bằng việc tạo thị trường vốn đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam cho các công ty khởi nghiệp công nghệ.
Bên cạnh đó, ông David Dollar, Nghiên cứu viên cao cấp Viện Brookings (Mỹ), nguyên Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới (WB) tại Trung Quốc, đánh giá môi trường kinh doanh Việt Nam thời gian qua có cải thiện nhưng vẫn còn những yếu kém, đơn cử quy trình phá sản còn phức tạp gây khó khăn để doanh nghiệp (DN) tuyên bố phá sản và tăng quy mô thông qua hợp nhất DN.
VRDF 2019 với chủ đề “Việt Nam: Khát vọng thịnh vượng – Ưu tiên và Hành động |
Cần những cải cách táo tạo
Ts. Jonathan Pincus, Chủ tịch Quỹ Rajawali, cho rằng có 3 vấn đề trong quá trình cải cách đã khiến cho việc thực thi chính sách tại Việt Nam khó khăn. Thứ nhất là phân mảng về quyền lực, các cơ quan nhà nước cùng nắm giữ quyền lực trong các lĩnh vực chính sách. Thứ hai là thương mại hóa nhà nước, các cơ quan nhà nước có lợi ích vật chất trong việc quản lý, mua bán tài sản nhà nước. Thứ ba là tinh thần thực tài bị suy yếu, Chính phủ gặp nhiều thách thức trong việc tuyển dụng được những cán bộ trẻ tài năng, được đào tạo tốt và có tinh thần cống hiến cho xã hội do cạnh tranh thu hút nhân lực ngày càng gia tăng.
Trong khi đó, ông Ousmane Dione, Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam, nhấn mạnh Việt Nam có mọi tiềm năng để duy trì thành công sự phát triển của mình nhưng vẫn cần có những cải cách táo bạo để đất nước có thể nắm bắt các cơ hội trong tương lai và quản lý các rủi ro.
Trong đó, Việt Nam cần tìm cách giải quyết một điểm yếu cơ bản trong mô hình tăng trưởng hiện tại, vốn quá phụ thuộc vào tích lũy nhân tố với sự đóng góp để tăng năng suất còn hạn chế. Xác định các phương án chính sách để thúc đẩy tăng trưởng dựa trên đổi mới, sáng tạo và tận dụng cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 rất quan trọng.
Liên quan đến các thể chế “thị trường”, ông Ousmane Dione cho rằng Việt Nam vẫn chưa xây dựng thành công một hệ thống các thể chế thị trường phát triển có hiệu lực và hiệu quả. Điều này đã cản trở sự phát triển lành mạnh của khu vực tư nhân trong nước, đảm bảo cạnh tranh tích cực.
Theo Ts. Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, “cải cách thể chế, cải cách thể chế và cải cách thể chế” đang là khẩu hiệu hành động được nhiều nhà lãnh đạo đưa ra. Tuy nhiên, vấn đề không chỉ nằm ở nhận thức về sự cần thiết phải cải cách thể chế, mà còn nằm ở sự hiểu biết về việc phải cải cách như thế nào và xử lý những rủi ro đi kèm ra làm sao.
Để trả lời câu hỏi cải cách thể chế như thế nào, quan trọng nhất là lựa chọn mô hình thể chế. Các mô hình thể chế đưa lại thành công và thịnh vượng không thiếu ở trên thế giới. Vấn đề là phải lựa chọn cho được mô hình phù hợp với Việt Nam.
Lắng nghe ý kiến của các nhà hoạch định chính sách, các đối tác phát triển, các chuyên gia trong và ngoài nước, khu vực tư nhân…, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá đây là những đóng góp hết sức ý nghĩa, tâm huyết.
“Việt Nam không ngừng mơ ước… Nhưng vẫn còn nhiều ước mơ đang dang dở và vẫn còn những day dứt. Ước mơ, khát vọng hướng về phía trước dù rất tốt đẹp nhưng vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức phải vượt qua”, Thủ tướng chia sẻ.
Với quan điểm nhìn thẳng vào những hạn chế, yếu kém để có hành động mạnh mẽ, vươn lên, Thủ tướng đồng tình, đánh giá cao nhiều nhận định xác đáng của các chuyên gia quốc tế về những tồn tại, hạn chế và tiềm ẩn nhiều rủi ro; đánh giá khả năng chống chịu, thích ứng với tác động bên ngoài của Việt Nam còn yếu; năng lực tiếp cận nền kinh tế số còn nhiều hạn chế. Tăng trưởng GDP có xu hướng chững lại, nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình và tụt hậu còn cao. Năm 2018, dân số Việt Nam đứng thứ 3 trong ASEAN nhưng quy mô kinh tế đứng thứ 6…
“Nhưng khó khăn không làm chúng tôi chùn bước”, Thủ tướng nhấn mạnh và khẳng định: “Việt Nam không ngừng mơ ước và sẽ nỗ lực hành động để biến ước mơ thành hiện thực, trở thành quốc gia hùng cường, đạt khát vọng thành nước công nghiệp hiện đại”.
Người đứng đầu Chính phủ cho biết trong bối cảnh quốc tế, khu vực có nhiều biến động, Việt Nam phải tiếp tục thực hiện 3 đột phá chiến lược về hoàn thiện thể chế, phát triển hạ tầng và phát huy nguồn nhân lực với những quan điểm chiến lược lớn mạnh mẽ.
Lê Thúy
Thủ tướng Chính phủ - Nguyễn Xuân Phúc Bộ KH&ĐT và lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương cần lắng nghe những chia sẻ về kinh nghiệm và kiến thức quốc tế, những ý kiến nhận định, đề xuất của các chuyên gia hàng đầu quốc tế và trong nước, để tìm ra những cách làm phù hợp cho Việt Nam, đóng góp trực tiếp cho việc hoàn thiện dự thảo Chiến lược phát triển 2021-2030, kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội 5 năm 2021-2025 nhằm hiện thực hóa khát vọng xây dựng đất nước Việt Nam hùng cường, trở thành nước công nghiệp, thuộc nhóm dẫn đầu các nước có thu nhập trung bình cao và trở thành nước công nghiệp phát triển hiện đại, theo định hướng xã hội chủ nghĩa vào năm 2045. Bộ trưởng Bộ KH&ĐT - Nguyễn Chí Dũng Hiện thực hóa khát vọng thịnh vượng là một quá trình vận động không ngừng với nhiều cơ hội và thách thức. Sẽ có rất nhiều câu hỏi đặt ra phải giải quyết cả trong ngắn hạn và chiến lược dài hạn. Vậy nên phải lựa chọn những ưu tiên gì để thực hiện, vì nguồn lực của chúng ta luôn có hạn và cần hành động thế nào để đạt được các mục tiêu đề ra. Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam - Ousmane Dione Một Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội được thiết kế tốt có ý nghĩa rất quan trọng đối với Việt Nam. Vì vậy, các ưu tiên và hành động không chỉ cần được xác định rõ ràng mà còn phải khả thi về mặt thực thi thông qua việc tính đến bối cảnh địa phương và các bên tham gia. |