Giấy phép con biến thành... nghị định

Theo Thống kê của Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI), hiện có tới 7.000 giấy phép con đang “hành” doanh nghiệp. Theo Luật Đầu tư 2014, nếu đến 1/7, các điều kiện kinh doanh quy định ở cấp thông tư không được đưa lên thành nghị định, đương nhiên sẽ bị bãi bỏ vì “trái luật”.

Như vậy, một nửa trong số đó không còn căn cứ pháp lý để tồn tại. Thế nhưng, chỉ còn một tháng nữa là đến thời điểm khoảng 3.000 điều kiện đầu tư, kinh doanh sẽ được bãi bỏ, rất nhiều trong số đó đang được các bộ, ngành tìm cách “giữ” lại.

Vòng xoáy bế tắc

Theo Điều 7, Luật đầu tư 2014, Thông tư 20 nằm trong danh sách giấy phép con “hành” doanh nghiệp. Thế nhưng, nay lại được Bộ Công Thương nâng cấp và đưa vào nghị định về bản chất chỉ nhằm bảo vệ cho lợi ích nhóm của những doanh nghiệp FDI và một số doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp xe lớn.

Ông Hồ Khắc Hùng, Giám đốc điều hành công ty ôtô Tây Bắc, cho biết: “Việc buộc các nhà nhập khẩu phải có “giấy phép con” từ chính hãng sản xuất khiến nhiều công ty thương mại đã phải đóng cửa và người tiêu dùng là người chịu thiệt do không có nhiều lựa chọn”.

“Như với các dòng xe Hyundai giờ chỉ có Thành Công cung cấp. Khi hãng này lắp ráp mẫu nào thì sẽ không nhập mẫu đó về nữa. Như vậy, khách không có lựa chọn. Việc nâng cấp đưa Thông tư 20 vào nghị định chỉ có lợi cho một số nhóm nhà nhập khẩu”, ông Hùng đưa một ví dụ cụ thể.

Tình trạng tấp nập nâng cấp Thông tư lên Nghị định đang diễn ra ở hầu hết các bộ , ngành.

Tại hội thảo về rà soát điều kiện kinh doanh trong Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư 2014 do Bộ Tư pháp tổ chức, bà Nguyễn Thị Kim Anh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ NN&PTNT, bày tỏ “Chưa bao giờ làm việc tấp nập làm ngày làm đêm như thời gian qua”. Kết quả là kịp nâng cấp 29 thông tư lên thành Nghị định về điều kiện kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp._

Thống kê mới nhất của Bộ Tư pháp cho thấy tính đến ngày 3/6, Bộ Tư pháp đã nhận hồ sơ thẩm định của 48/49 nghị định quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh. Trong đó, có tới 23 nghị định quy định điều kiện đầu tư, kinh doanh nâng từ thông tư lên, 5 nghị định sửa đổi bổ sung nghị định hiện hành vừa nâng từ thông tư lên…

Trả lời báo chí mới đây, Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết, theo Luật Đầu tư năm 2014, có 19 ngành, nghề đầu tư đầu tư kinh doanh có điều kiện thuộc lĩnh vực quản lý của bộ. Bộ Y tế dự kiến xây dựng 12 Nghị định quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh bao trùm các lĩnh vực quản lý của Bộ để trình Chính phủ ban hành, nhằm cải thiện môi trường cạnh tranh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến, Bộ cũng gặp phải những khó khăn, vướng mắc trong quá trình cùng Chính phủ nỗ lực rà soát, bãi bỏ các điều kiện kinh doanh không phù hợp, gây khó khăn cho doanh nghiệp, đặc biệt là các “giấy phép con”.

Việc nâng toàn bộ các quy định từ cấp độ thông tư lên nghị định bị vướng mắc khi nhiều nội dung chi tiết và chỉ mang tính kỹ thuật đơn thuần lại thường xuyên thay đổi theo tiến bộ khoa học, kỹ thuật, như các điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị.

Cũng theo lãnh đạo Bộ NN&PTNT, điều khó khăn nhất trong việc rà soát các điều kiện kinh doanh chính là việc cắt bỏ các quyền lợi của chính ngành mình quản lý. Ông Hà Công Tuấn, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT, cho biết: “Hiện chúng tôi đã xác định rõ với cán bộ công chức là những ngành nghề kinh doanh tới đây còn quy định thì vẫn phải giảm căn bản thủ tục hành chính. Bên cạnh đó, việc hậu kiểm cũng sẽ được tiến hành mạnh mẽ, chặt chẽ hơn để bảo đảm chất lượng các sản phẩm thuộc ngành nông nghiệp quản lý”.

Nhiều Thông tư nâng cấp thành Nghị định khiến Doanh nghiệp rơi vào vòng xoáy bế tắc 

“Nâng” một cách cơ học

Theo tìm hiểu của phóng viên Thời báo Kinh doanh, đến nay 17 bộ, ngành đã tích cực vào cuộc rà soát các điều kiện đầu tư kinh doanh, về cơ bản đã xác định số lượng nghị định cần xây dựng trên cơ sở nâng cấp các thông tư. Một số bộ đã tích hợp nhiều thông tư vào một nghị định, như Bộ NN&PTNT tích hợp 38 thông tư, Bộ GD&ĐT tích hợp 23 thông tư, Bộ Công Thương tích hợp 23 thông tư, Bộ Y tế tích hợp tới 70 thông tư…

Tuy nhiên, do từ nay đến thời hạn quy định công bố kết quả xoá bỏ giấy phép con “hành” doanh nghiệp còn chưa đầy một tháng khiến nhiều bộ ngành bỏ qua vấn đề về chất lượng để nâng một cách cơ học.

Tại Hội thảo, nhiều ý kiến tỏ ra ái ngại. Ông Lê Mạnh Hà, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, cho rằng việc nâng lên thông tư thành nghị định phải đảm bảo tinh thần công khai minh bạch, tiết kiệm thời gian, chi phí tuân thủ.

“Nếu không đáp ứng yêu cầu này thì việc nâng cấp các điều kiện kinh doanh lên thành Nghị định chỉ là cơ học hóa, cứng hóa các điều kiện, trói chặt hơn bằng các nghị định. Điều này sẽ không phù hợp tinh thần đổi mới, tháo gỡ rào cản cho DN, tạo môi trường kinh doanh tốt hơn cho sản xuất kinh doanh”, ông Hà thẳng thắn nói.

Đồng tình với ý kiến trên, bà Nguyễn Thị Kim Thoa, Vụ trưởng Vụ Pháp luật Hình sự – Hành chính, Bộ Tư pháp, lý giải: “Chắc do thời gian ngắn quá, nên các bộ ngành nâng một cách cơ học. Vì thế có rất nhiều vấn đề”.

Bà Thoa kêu gọi tiếp tục đầu tư thời gian để hoàn thiện những quy định kinh doanh, không coi những văn bản Bộ Tư pháp đã thẩm định, Văn phòng Chính phủ đã gửi đi xin ý kiến các thành viên Chính phủ, có ý kiến thảo luận là đã xong.

Thanh Hoa