Đầu ra tiêu thụ sản phẩm nông sản luôn bấp bênh, vì cả Nhà nước và doanh nghiệp (DN) đều chưa bảo đảm tìm được hoặc mở được thị trường nông sản một cách ổn định. Khi sản xuất, nông dân tự quyết định một cách phiêu lưu, không biết ai sẽ mua, mua bao nhiêu…
Đội quân thương lái đến tận ruộng, vườn, ao cá, vuông tôm mua hàng của nông dân để sơ chế rồi bán lại cho DN, thế nên chất lượng không đồng đều, nguồn gốc không truy nguyên được. Như vậy làm sao DN có thể chế biến thành sản phẩm có thương hiệu mạnh, giá trị cao?
Ai sẽ mua, mua bao nhiêu?
Chính vì thế, dịch vụ chế biến, tiêu thụ sản phẩm đã và đang là nhu cầu cấp thiết của nông dân xã viên đối với HTX. Ở khu vực Đồng bằng Bắc bộ có tới hơn 70% số HTX triển khai các dịch vụ.
Thực tế cho thấy chỉ khi nào HTX trực tiếp ký kết hợp đồng với các DN để làm các dịch vụ cung ứng, chế biến tiêu thụ nông sản và thực hiện trọn gói hoạt động đầu vào – đầu ra thì HTX mới mang lại nhiều lợi ích cho thành viên HTX và nông dân.
Đơn cử như tại huyện Lục Ngạn (Bắc Giang), DN chế biến thường ký hợp đồng thu mua vải quả với HTX hoặc các cơ sở thu gom. Sau khi thu hoạch, vải được vận chuyển đến các điểm thu gom ở địa phương và bán cho DN chế biến.
Trong sản xuất vải quả, cây giống và các vật tư được các cơ sở cung ứng cho người sản xuất. Liên kết giữa hộ nông dân và ngân hàng và tổ chức tín dụng được thể hiện qua việc vay và cho vay vốn. Qua liên kết này, người sản xuất có thể tiếp cận nguồn vốn để đầu tư sản xuất kinh doanh.
Mặt khác, ngân hàng và tổ chức tín dụng có thể giải ngân được nguồn vốn và không lo những khoản nợ xấu khó đòi như cho vay trong các lĩnh vực kinh doanh bất động sản, xây dựng… Do đó, cả hai tác nhân (người vay và người cho vay) đều nhận được lợi ích từ liên kết này.
Còn dưới góc độ lãnh đạo một HTX nông nghiệp, ông Nguyễn Lương Trí, Giám đốc HTX nông nghiệp Quảng Thọ 2 (Thừa Thiên – Huế), cho biết trên cơ sở đã thực hiện được các bước đăng ký nhãn hiệu, in ấn bao bì và máy móc thiết bị đã lắp ráp hoàn thiện, HTX đã tổ chức bộ máy hoạt động sản xuất và tiêu thụ sản phẩm đồng hành với việc quảng bá thương hiệu “Rau má Quảng Thọ”.
Từ khi HTX tổ chức thu mua rau má cho bà con nông dân đã làm ổn định đầu ra cho sản phẩm, khuyến khích hộ nông dân nhân rộng thêm diện tích trồng rau má, giải quyết công ăn việc làm ổn định cho hơn 300 lao động tại địa phương. Thu nhập của hộ trồng rau má tăng lên đáng kể (bình quân 1 hộ làm 0,5ha thu nhập đạt 140 – 150 triệu đồng/năm).
Trong chiến lược của HTX này, sẽ đầu tư dây chuyền sản xuất nước giải khát rau má đóng chai, cao rau má và trà rau má hòa tan. Phía HTX cũng mong muốn liên doanh, liên kết với các DN, huy động thêm nguồn vốn từ hộ thành viên để có vốn đầu tư phát triển sản xuất.
|
HTX Anh Đào dùng xe đông lạnh vận chuyển nông sản của các xã viên
Điều kiện lý tưởng
Hoặc như HTX Thanh Long Tầm Vu (Long An), đã đăng ký thành công nhãn hiệu hàng hóa độc quyền của HTX đi 5 nước: Mỹ, Nhật, Pháp, Singapore, Trung Quốc và đã được công nhận.
Theo ông Trương Quang An, Giám đốc HTX, điều mong muốn là các ngành chức năng nên tài trợ cho HTX được đi xúc tiến thương mại với các nước cần tiêu thụ thanh long.
Đồng thời, nên có các chính sách mời gọi các DN trong, ngoài nước đầu tư nhà máy vào vùng nguyên liệu cây thanh long, đầu tư các công nghệ thu hoạch, sau thu hoạch, sơ chế, đóng gói, chế biến, bảo quản.
Mặt khác, cần tạo điều kiện cho HTX tiếp cận được KHCN mới để đáp ứng được nhu cầu thị trường ngày một đòi hỏi cao hơn. Điều quan trọng là ưu đãi về thuế cho các HTX nông nghiệp, vì đa số thành viên HTX nông nghiệp là nông dân trồng trọt và chăn nuôi.
Trong các HTX có liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp hiện nay, hoạt động của HTX Dịch vụ tổng hợp Anh Đào ở tỉnh Lâm Đồng là điển hình cho nhiều địa phương học tập.
Theo ông Nguyễn Công Thừa, Giám đốc HTX Anh Đào, sản phẩm chủ lực của HTX là rau, củ, quả các loại, cung ứng cho các hệ thống siêu thị, các khu công nghiệp, nhà hàng và các cửa hàng bán lẻ trong và ngoài nước. HTX còn có 2 cửa hàng rau sạch tại Tp.HCM.
Trong vấn đề liên kết chuỗi giá trị, HTX này ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm với cả trăm cá nhân, đơn vị khác với tổng diện tích đất chuyên canh rau củ theo tiêu chuẩn VietGAP lên đến gần 270ha. Không chỉ đồng ý ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm lâu dài, nhiều người còn đề nghị HTX cung ứng phân bón, hạt giống, thuốc bảo vệ thực vật bởi giá thấp hơn bên ngoài, lại không lo bị hàng giả.
Có thể thấy, việc hình thành quy trình khép kín từ khâu canh tác, thu hoạch, sơ chế và phân phối là mong mỏi lý tưởng của nhiều HTX nông nghiệp hiện nay. Nhất là những HTX có khả năng cung cấp cây giống chất lượng cùng những loại thuốc bảo vệ thực vật nằm trong danh mục an toàn và cử kỹ sư hướng dẫn kỹ thuật canh tác cho xã viên.
Thậm chí, lý tưởng hơn nếu các HTX đủ sức bao tiêu toàn bộ sản phẩm, sơ chế tại nhà xưởng rồi dùng xe đông lạnh vận chuyển nông sản của các xã viên, nông dân đến tận các siêu thị, cửa hàng để đảm bảo đạt chất lượng tốt nhất. Có như thế, không nông dân nào không thích vào HTX!
Thanh Loan
