Kết quả cuộc khảo sát về đời sống công nhân do Viện Công nhân – Công đoàn (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam), tiến hành năm 2015 tại 10 tỉnh/ thành phố trên cả nước cho thấy mức lương trung bình của công nhân được trả hiện nay là gần 4 triệu đồng/người/ tháng. Trong đó, mới chỉ có khoảng 20% tổng số công nhân lao động có chỗ ở ổn định, số còn lại vẫn đang phải thuê chỗ ở tạm.
Bế tắc nhà ở cho công nhân
Theo báo cáo của Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam, hiện nay, hai thành phố lớn nhất cả nước là Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh đang thu hút một lượng lớn lao động từ khắp nơi tới làm việc.
Một số lượng không nhỏ trong số đó là những người từ nông thôn ra lao động, kiếm sống tại các KCN, khu đô thị với mức thu nhập thấp và không có chỗ ở ổn định. Do đó, việc đáp ứng nhu cầu về nhà ở cho lớp người này đang ngày càng trở nên cấp thiết.
Báo cáo về nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp tại các khu đô thị, đại diện Bộ Xây dựng cho biết, dự báo đến năm 2020 là 1 triệu căn, tuy vậy, hiện nay mới chỉ đáp ứng hơn 10 nghìn căn/năm.
Cũng tại báo cáo này, đại diện Bộ Xây dựng nêu lên một nghịch lý là tại một số KCN, nhà ở xây xong nhưng lại “ế”. Điển hình như KCN Thăng Long, khả năng có thể đáp ứng được nhà ở cho 23.000 công nhân, nhưng hiện mới chỉ có 5.000 – 6.000 người lao động.
Lý giải cho nghịch lý trên, ông Ngô Chí Hùng, Phó trưởng Ban Quản lý các Khu công nghiệp và chế xuất Hà Nội, cho biết, sở dĩ công nhân không vào ở vì không phù hợp.
“Một phòng có từ 8 đến 12 người nhưng chỉ có một phòng vệ sinh. Buổi sáng, công nhân cùng đi làm, chiều cũng về giờ đấy nên rất bất tiện. Hơn nữa, khu nhà ở cho công nhân phải có nhà văn hóa, chỗ vui chơi, thể thao… Những người lao động làm việc mười mấy tiếng mà không có sinh hoạt, vui chơi thì không khác gì cái máy”, ông Hùng chia sẻ.
Đánh giá về môi trường sống của công nhân các KCN, đại diện Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam cho biết, 80% công nhân trong các KCN đang phải thuê nhà trọ, chỗ ở tạm bợ của tư nhân trong điều kiện chật hẹp, vệ sinh môi trường không đảm bảo, ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ, đời sống, tái sản xuất sức lao động và đối mặt với nhiều nguy cơ như an ninh trật tự, an toàn xã hội không đảm bảo dễ nảy sinh tệ nạn xã hội; thiếu chỗ vui chơi, giải trí…
Tuy nhiên, ông Hùng cho rằng mức lương của công nhân chỉ 3.5 triệu đồng/tháng, công nhân đã qua đào tạo 3.7 triệu đồng/tháng là mức lương rất thấp, mới chỉ đáp ứng được nhu cầu chi tiêu cơ bản của người lao động như: ăn, mặc, đóng bảo hiểm xã hội, phương tiện đi lại và một số nhu cầu thiết yếu khác.
“Dù biết là có nhiều bất cập, hệ luỵ xảy ra nếu ở những khu không đảm bảo cuộc sống như vậy, nhưng họ không còn cách nào khác”, ông Hùng nói.
80% công nhân trong các khu công nghiệp đang phải thuê nhà trọ, chỗ ở tạm bợ của tư nhân trong điều kiện chật hẹp, vệ sinh môi trường không đảm bảo
“Không thể không có nhà”
Tại buổi họp trực tuyến báo cáo về vấn đề phát triển nhà ở xã hội, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà cho biết, việc bố trí nguồn tiền từ ngân sách để thực hiện chính sách này vẫn đang tắc, mặc dù đã gần một tháng kể từ khi Thủ tướng ban hành quyết định mức lãi suất vay ưu đãi nhà ở xã hội 4,8%/năm tại Ngân hàng Chính sách Xã hội.
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cũng đặt ra yêu cầu phải huy động từ nhiều nguồn lực, không để công nhân không có nhà, không có nhà trẻ, không có chỗ sinh hoạt.
Theo ông Vũ Hồng Quang, Phó Trưởng ban Chính sách Kinh tế – Xã hội và Thi đua khen thưởng (Tổng LĐLĐ Việt Nam), hầu hết các địa phương đều đã có quy hoạch và chương trình phát triển nhà ở nói chung, trong đó có nhà ở xã hội, nhà ở dành cho công nhân, nhưng công tác triển khai thực hiện còn rất hạn chế.
Chỉ tính trong giai đoạn 2010 – 2015, các địa phương đã đăng ký hơn 110 dự án xây dựng nhà ở cho công nhân nhằm đáp ứng chỗ ở cho hơn 960.000 người, tuy nhiên các dự án hoàn thành rất ít, trong khi nhu cầu về chỗ ở của công nhân lao động ngày càng tăng._
Đánh giá về tình hình thực hiện mục tiêu đảm bảo nhà ở cho công nhân, các chuyên gia ngành xây dựng cho rằng mặc dù Chính phủ đã ban hành một số cơ chế, chính sách phát triển loại hình nhà ở này nhưng đến nay, những chính sách này cũng đã bộc lộ những bất cập, cần được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.
Hơn nữa, việc triển khai gói 30.000 tỷ đồng có nhiều vấn đề vướng mắc, thủ tục phiền hà, dẫn đến tốc độ giải ngân chậm, chưa phát huy tác dụng như mong muốn.
Đối tượng được mua nhà ở xã hội phải có thu nhập dưới mức chịu thuế là 9 triệu đồng/tháng nhưng với ngân hàng, đây lại là đối tượng khó có khả năng trả nợ với mức giá bán tại các dự án nhà hiện nay.
Theo ông Trần Ngọc Hùng, Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, Luật Nhà ở 2014 đã quy định rất rõ các hình thức huy động vốn để phát triển nhà ở xã hội, trong đó có một nguồn vốn quan trọng từ ngân sách nhà nước.
Do không có quy định cụ thể, nhất là từ nguồn ngân sách nhà nước của Trung ương và địa phương nên nguồn vốn này không ổn định và tùy thuộc vào kinh phí phân bổ của mỗi nơi. “Đây chính là rào cản trong việc phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp ở các đô thị và các khu công nghiệp”, ông Hùng khẳng định.
Tại Hội thảo “Kết quả nghiên cứu cải thiện môi trường sống cho công nhân các khu công nghiệp tại Việt Nam”, các chuyên gia kiến nghị nên nghiên cứu phương án trích tỷ lệ phần trăm GDP cho việc phát triển nhà ở (giống như quy định dành phần trăm cho nghiên cứu khoa học); hoặc có thể dành ngân sách nhà nước cố định 5 năm hay hàng năm để phát triển loại hình nhà ở này.
Thanh Hoa
Ông Lê Quang Hiệp - Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị Một số địa phương hiện nay chưa thực sự nhiệt tình tham gia hoặc chỉ hưởng ứng theo phong trào mà chưa có giải pháp, chính sách cụ thể như bố trí quỹ đất, hỗ trợ các nhà đầu tư nhằm thu hút các doanh nghiệp tham gia xây dựng nhà ở xã hội… Mặc dù luật đã quy định 20% diện tích đất trong các dự án nhà ở phải được dành cho nhà ở xã hội nhưng vị trí của các dự án chưa thực sự phù hợp với điều kiện sinh hoạt, đi lại của các đối tượng thụ hưởng. Ông Nguyễn Văn Trung - Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Môi trường của công nhân ở các KCN hiện nay đang có nhiều vấn đề. Ở nước khác, công nhân có nhà vệ sinh, có nóng lạnh, phòng karaoke, phòng tập gym…Chính vì thế, cần phải nghiên cứu những mô hình cải thiện môi trường sống để công nhân đỡ khổ hơn, đỡ vất vả hơn. Ông Kenichi Hashimoto - Đại diện Jica tại Việt Nam Sự đình trệ trong vấn đề cải thiện môi trường sống khiến công nhân thường xuyên bỏ việc có thể ảnh hưởng tới thị trường việc làm và việc đào tạo lực lượng lao động lành nghề, làm giảm sức cạnh tranh của Việt Nam với các nước láng giềng. |