Doanh nghiệp XNK “phát hoảng” vì quy định kiểm tra

Bộ Tài chính và Tổng cục Hải quan mong muốn tiếp nhận các góp ý của doanh nghiệp (DN) để sửa đổi chính sách, đơn giản hóa thủ tục kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa XNK theo chủ trương Nghị quyết 19 của Chính phủ.

Khổ sở vì chuyện…lấy mẫu!

Cuộc hội thảo bắt đầu “nóng” khi ông Nguyễn Hoài Nam – Phó tổng thư kí Hiệp hội chế biến thủy sản (VASEP) chỉ rõ các bất cập trong quy định thủ tục, quy trình kiểm tra hàng hóa XNK. Đồng thời, đề nghị cơ quan quản lý chuyên ngành (Bộ Y tế và Bộ NN&PTNT) hãy lắng nghe tích cực hơn về những góp ý, kiến nghị của VASEP.

Cụ thể, góp ý về Luật an toàn thực phẩm, ông Nam cho biết, các DN thủy sản có vướng mắc nhất là hoạt động thẩm tra của nhà nước về lấy mẫu để kiểm nghiệm. Khi Thông tư 48 của Bộ NN&PTNT ra đời, VASEP đã có ý kiến rằng, các quy định, phụ lục trong thông tư này là “ngáng trở” với mục đích, lý do cơ bản nhất của việc sửa đổi Thông tư 55 là bỏ tình trạng kiểm tra kép.

“Thực tế, cơ quan chức năng đã kiểm tra an toàn của nhà máy song khi xuất hàng, vẫn phải kiểm tra điều kiện an toàn thực phẩm thì DN mới được cấp chứng nhận an toàn thực phẩm cho lô hàng xuất đi. Chúng tôi đã kiến nghị bỏ quy định “kiểm tra kép” này song Thông tư 48 vẫn giữ nguyên”- ông Nam nói, ví von quá trình kiểm tra lấy mẫu giống như “nhà hàng nấu 10 nồi cơm để bán, cơ quan y tế cứ lấy mẫu kiểm nghiệm rồi mới cấp chứng nhận” là không cần thiết, làm giảm sức cạnh tranh của thủy sản Việt Nam.

Nhiều DN đã khổ sở vì khâu kiểm tra mẫu hàng và tốn hàng tỷ đồng chi phí

Hơn nữa, Thông tư 48 cũng yêu cầu DN trả chi phí kiểm nghiệm mẫu hàng hóa là chưa phù hợp, gây tốn kém. Vì thực tế, 1 container tôm xuất khẩu có hàng chục lô sản xuất (được gom từ nhiều nhà cung cứng) thì chi phí kiểm mẫu rất lớn. Hay Thông tư 48 còn quy định 1 lô sản xuất chỉ có thời hạn trong 24 giờ, song thực tế thời gian thu mua cá tra từ lúc vớt đến đóng lô phải mất 48 giờ, vậy lại thành 2 lô sản xuất…

Chưa kể, hàng hóa nguyên liệu nhập về có mục đích sử dụng, lưu thông khác nhau nhưng phải chịu cùng một quy định kiểm tra, việc kiểm tra mất thời gian, thủ tục nhiêu khê… “Các quy định mới càng gây thêm thất vọng cho DN thủy sản”- ông Nam chốt lại.

Về quy định miễn kiểm tra mẫu với thực phẩm để triển lãm, trưng bày và miễn thuế, đại diện Công ty chuyển phát nhanh UPEX băn khoăn “Hải quan lại chưa có quy định cụ thể thế nào là mẫu, trọng lượng mẫu…? Theo tôi cần quy định rõ loại hàng, tiêu chuẩn, định lượng với hàng mẫu vì hiện nhiều DN chuyển phát hành bị vướng khi kiểm tra mẫu với thực phẩm, mỹ phẩm, vải, băng đĩa…

Tiếp thu góp ý của DN, bà Hoàng Phương- Phó trưởng phòng Cục an toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết, Cục này đã làm việc với cơ quan kiểm dịch và Hải quan để đưa ra định nghĩa về Mẫu để thống nhất áp dụng. Việc lấy mẫu kiểm kiểm nghiệm và công bố chất lượng là quy định bắt buộc trước khi cho phép DN nhập hàng thương mại. Do thủ tục, hồ sơ chuẩn bị kiểm mẫu tối thiểu mất 30 ngày nên bà Phương lưu ý các DN cần làm thủ tục kiểm tra mẫu trước, không để tình trạng hàng về cảng mới “cuống” lên lo kiểm mẫu.

“Sao kiểm tra lắm thế?”

Dệt may là ngành có kim ngạch xuất khẩu lớn xấp xỉ 24,7 tỷ USD, và nhập về gần 1 triệu tấn bông (năm 2014), chưa kể nhập khẩu các nguyên phụ liệu khác rất lớn. Hiện nay, việc kiểm tra chuyên ngành với sản phẩm dệt may đang được điều chỉnh bởi Thông tư 32 của Bộ Công thương.

Ông Trương Văn Cẩm Đại diện Hiệp hội dệt may Việt Nam (VITAS) cho rằng, Thông tư 32 chỉ quy định tạm thời từ năm 2009. Đến nay, đã có phần… lạc hậu vì thực tế kiểm tra hàng hóa đã có nhiều thay đổi. Do đó, VITAS đề nghị Bộ Công Thương rà soát, sửa đổi và sớm ban hành thông tư thay thế Thông tư 32 bám sát thực tiễn. Nhất là thủ tục kiểm tra chuyên ngành với thời gian thông quan hàng hóa quá lâu tới 72 giờ, cần phải được rút ngắn, công bố kết quả kiểm tra để giảm bớt thủ tục phiền hà cho DN.

Trong đó, các DN đều phải kiểm tra dư chất formaldehyt trên hàng dệt may. Song thực tế, theo ông Cẩm, với những DN đã tuân thủ tốt và không có trường hợp nào phát hiện chất cấm thì nên miễn kiểm tra nội dung này.

Bà Trịnh Tú An, Giám đốc Công ty THNN thương mại Indo nói thẳng: “Theo Thông tư 32 về kiểm tra hàng dệt may, công ty tôi có ngày phải kiểm tra tới 5-7 mẫu, có ngày tới 10 mẫu mà các mẫu đó cứ lặp lại y chang thì có nên kiểm tra thường xuyên không? Từ ngày có Thông tư 32, kiểm tra liên tục mà chưa có vi phạm gì mà tốn kém chi phí lắm, tính ra tới 5-7 tỷ đồng mỗi năm và gây phiền hà cho DN. Vậy có nên duy trì kiểm tra không hay chỉ kiểm tra xác suất?”

Trong khi đó, đại diện Công ty chuyển phát nhanh UPEX cũng chỉ ra một thủ tục phiền hà là kiểm tra hàng mẫu băng đĩa hỏng, cần rút gọn. Theo quy định của Bộ TT&TT, DN phải gửi hàng đến Sở TT&TT để xóa trắng, dán tem “đã kiểm” thì mới xuất hàng đi. Song, với số lượng hàng hóa rất nhiều thì DN và Sở không có đủ nhân lực để thực hiện công đoạn này, dẫn tới, hàng hóa bị ách lại không xuất được.

Đại diện Hiệp hội cơ khí Việt Nam chỉ rõ vướng mắc của DN khi thực hiện Thông tư 44 và Thông tư 12 của Bộ Công thương về cấp phép tự động với mặt hàng thép. Cụ thể, với hàng thép có hàm lượng Bo, Crom thì DN phải đăng kí năng lực sản xuất và Bộ Công thương cấp cho 1 bản gốc. Khi làm thủ tục hải quan, DN phải trình văn bản gốc, chứng từ gốc mà việc chuyển phát hồ sơ mất rất nhiều thời gian, rủi ro thất lạc, sai sót… Hiệp hội đã có văn bản hỏi ý kiến Cục giám sát quản lý (Tổng cục Hải quan) và cục này hỏi Bộ Công thương, hiện vẫn chưa có trả lời chính xác.

“Về kiểm tra chất lượng sản phẩm, thông tư 44 có quy định sau 3 lần kiểm tra liên tục thì giảm kiểm tra lần thứ 4, nhưng kể từ lần thứ 5 thì lại kiểm tra như cũ, vậy lần giảm này chẳng có ý nghĩa gì cả”- vị đại diện Hiệp hội cơ khí bày tỏ.

Thu Hằng