Doanh nghiệp loay hoay tự chứng nhận xuất xứ

Với mục tiêu giảm thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho DN trong hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu hàng hóa cho các DN khi Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN có hiệu lực, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư 28 quy định việc thực hiện thí điểm TCNXX hàng hóa.

Mở ra cơ hội mới

Thông tư 28 sẽ gỡ vướng cho rất nhiều khó khăn, đặc biệt là với các DN địa phương. Bà Nguyễn Thị Hương Ly, Phó Giám đốc một DN may mặc trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, cho biết: “Thời gian qua, DN phải nhập tới 70% nguyên phụ liệu từ nước ngoài, riêng nguyên liệu nhập khẩu từ Trung Quốc chiếm hơn 40%, còn lại là một số nước như Hàn Quốc, hay các nước ở Đông Nam Á…nên phải đi lại nhiều lần đến Bộ Công Thương để thực hiện các thủ tục về chứng nhận xuất xứ hàng hóa, mất nhiều thời gian, công sức”.

“Từ khi nghe thông tin DN được tự chứng nhận C/O, DN rất quan tâm, nhất là đối với những DN ở tỉnh lẻ bởi sẽ giảm thiểu cho DN được một khoản chi phí không nhỏ từ đi lại để đầu tư cho sản xuất, kinh doanh. Bên cạnh đó, tự chứng nhận C/O giúp DN chủ động trong việc phát hành hóa đơn thương mại có nội dung khai báo xuất xứ, tạo thuận lợi cũng như thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa vào ASEAN”, bà Ly chia sẻ thêm.

Tuy nhiên, để DN tận dụng được tối đa những thuận lợi mà cơ chế này mang lại, hầu hết các chuyên gia thương mại khuyến cáo rằng cốt lõi của cơ chế tự chứng nhận xuất xứ là trao quyền cho DN, do đó quan trọng nhất là DN phải làm thế nào để có được quyền này.

Doanh nghiệp loay hoay tự chứng nhận xuất xứ

Điều tiên quyết là DN phải hiểu rõ về tất cả nguồn gốc nguyên liệu dùng làm “đầu vào” cho sản xuất và phải có trách nhiệm xác minh về nguồn nguyên liệu để sản xuất hàng hóa và đảm bảo các dữ liệu cung cấp là rõ ràng, minh bạch và trung thực.

Thực tế, đến nay vẫn còn rất nhiều DN mơ hồ về thông tin cũng như các nội dung về tự chứng nhận C/O. “Chúng tôi cũng đang loay hoay, không biết sẽ phải tự chứng nhận xuất xứ bằng những con đường nào với những biểu mẫu gì và phải thực hiện từng bước như thế nào. Do đó, DN rất mong các cơ quan chức năng có những hội thảo, trao đổi và hướng dẫn, đào tạo để DN xuất khẩu thực hiện tự chứng nhận C/O”, bà Ly kiến nghị.

Tự chứng nhận xuất xứ hàng hóa cũng giúp DN nắm bắt sâu cam kết về quy tắc xuất xứ trong các FTA, qua đó tận dụng tối đa lợi ích cắt giảm thuế quan. Ngoài ra, đây còn là bước đệm giúp DN làm quen với xu hướng mới trong FTA, có kinh nghiệm thực tế, tận dụng tối đa cơ hội từ hội nhập.

Bên cạnh những lợi ích thiết thực đối với cả DN và cơ quan quản lý, tự chứng nhận C/O nếu không được thực hiện chặt chẽ, giám sát đầy đủ sẽ là kẽ hở để các DN gian lận xuất xứ.

Mắc ở tiêu chí

Dù nhận thức được ưu điểm nổi trội của cơ chế này song DN vẫn cảm thấy lo lắng, chưa tự tin khi áp dụng cơ chế TCNXX bởi vướng nhiều tiêu chí cao.

Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu – Bộ Công Thương – cho biết tính đến thời điểm hiện tại, Bộ Công Thương mới chỉ cấp một giấy tự chứng nhận xuất xứ cho công ty cổ phần Sữa Việt Nam Vinamilk, trong khi các nước trong khu vực ASEAN như Lào, Philippines, Indonesia, Thái Lan có khá nhiều DN đã thực hiện tự chứng nhận xuất xứ.

Vì sao lại như vậy? Lý giải về điều này, ông Hải cho biết, khó khăn lớn nhất của DN khi muốn TCNXX là vấn đề kim ngạch xuất khẩu.

Theo quy định của Thông tư 28, nhà sản xuất đồng thời là người xuất khẩu hàng hóa do chính thương nhân sản xuất; không vi phạm quy định về xuất xứ trong hai năm gần nhất tính đến thời điểm nộp hồ sơ đăng ký. DN phải đạt kim ngạch tối thiểu 10 triệu USD, có quá trình chấp hành tốt pháp luật nhất là thuế, hải quan, XNK; có bộ máy đủ năng lực bởi khi làm tự chứng nhận là DN đang tự làm thay vai trò của Nhà nước.

Nếu đội ngũ cán bộ DN không nắm bắt được vấn đề, quy định cần thiết dẫn đến chứng nhận sai thì không chỉ ảnh hưởng đến DN mà còn ảnh hưởng đến quốc gia.

Không chỉ vậy, năng lực yếu kém, thiếu tự tin cũng là vấn đề cản trở DN thực hiện TCNXX hàng hoá. Bên cạnh đó, còn nhiều DN lo ngại trách nhiệm sau khi thông quan hàng hóa sẽ nặng nề hơn, nhất là khi các nước luôn áp dụng cơ chế “quật” lại C/O, hay nói cách khác là họ thực hiện cơ chế hậu kiểm.

“Nếu đội ngũ cán bộ DN không nắm bắt được vấn đề, quy định cần thiết dẫn đến chứng nhận sai thì không chỉ ảnh hưởng đến DN mà còn ảnh hưởng đến quốc gia”, ông Hải cảnh báo.

Có rất nhiều trở ngại như vậy nhưng bà Bùi Kim Thùy, Phó Phòng Xuất xứ hàng hóa, Cục Xuất nhập khẩu – Bộ Công Thương – cho biết: “Quy tắc xuất xứ là công cụ để xác định hàng hóa nhập khẩu có được hưởng thuế quan ưu đãi hay không. Vì vậy, để hưởng ưu đãi thuế quan từ các FTA, cách duy nhất là đáp ứng được quy tắc xuất xứ của từng FTA cụ thể. Tự chứng nhận xuất xứ hàng hóa là xu thế tất yếu, giúp DN thuận lợi trong đón đầu các FTA thế hệ mới, đặc biệt là TPP, EVFTA, hay trước mắt là AEC với ATIGA”.

Bộ Công Thương cho biết việc tự chứng nhận xuất xứ hàng hóa được triển khai từ năm 2015 cho các DN khu vực miền Bắc và miền Nam. Hiện Bộ Công Thương đang nhận hồ sơ một số DN xin tự chứng nhận nhưng đây chỉ là chứng nhận xuất xứ hàng hóa xuất khẩu sang thị trường ASEAN, chưa có những thị trường khác.

Thanh Hoa