Năm qua, ngành công thương đã đạt được nhiều chỉ tiêu quan trọng. Công nghiệp là động lực quan trọng giúp nền kinh tế tăng trưởng 6,81%, trong đó, điểm sáng là ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 14,4%, cao nhất 7 năm qua. Nhiều tập đoàn, tổng công ty, doanh nghiệp (DN) của ngành đạt kết quả tích cực.
Thương mại làm tốt nhiệm vụ trên nhiều lĩnh vực, bảo đảm cân đối cung – cầu hàng hóa thiết yếu. Lần đầu tiên, xuất khẩu (XK) của Việt Nam đã vượt mốc 200 tỷ USD, với mức tăng trưởng trên 21%. Có gần 30 mặt hàng đạt kim ngạch XK trên 1 tỷ USD.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh
Có “vấp” nhưng chưa “ngã”
Đặc biệt, nói về thành công trong năm 2017 không thể không kể tới việc ngành công thương đã biết gạt bỏ những lợi ích cục bộ, vượt lên chính mình. Năm 2017 là một năm nhiều thử thách nhưng cũng là năm đánh dấu bước chuyển khá căn bản của ngành công thương trong quá trình đổi mới và tái cơ cấu.
Cụ thể, Bộ Công Thương đã được nhắc tới nhiều khi tiên phong đi đầu trong việc cắt bỏ các thủ tục hành chính. Cụ thể, Bộ Công Thương đã đề xuất cắt giảm 675 điều kiện kinh doanh, tương đương 55% trong tổng số 1.216 điều kiện kinh doanh mà Bộ quản lý.
Đồng thời, Bộ Công Thương đã thực hiện nghiêm chỉ đạo về cấu trúc lại bộ máy với thái độ “dũng cảm, không sợ va chạm”. Bằng chứng là năm 2017, Bộ thu gọn đầu mối từ 35 đơn vị xuống còn 30 đơn vị trực thuộc Bộ; cắt giảm 72 đơn vị cấp phòng.
Bộ đã tích cực xử lý 12 dự án thua lỗ, cũng như thực hiện nghiêm chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về thoái vốn khỏi Sabeco, được đánh giá là một hình mẫu cho cổ phần hóa DN thời gian tới theo hướng công khai và minh bạch.
Trước kết quả đạt được, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhắc lại câu nói tại Hội nghị tổng kết của ngành: “Tôi đã từng nói Bộ Công Thương có vấp nhưng chưa ngã. Các đồng chí đã thực hiện rất quyết liệt các nhiệm vụ, đóng góp nhiều mặt cho sự phát triển của đất nước”.
Song thẳng thắn mà nói, ngành cần nhìn nhận vẫn còn nhiều tồn tại, yếu kém, cần tập trung khắc phục như một số chiến lược, quy hoạch còn chậm bổ sung, sửa đổi để bảo đảm tính khoa học, phù hợp với bối cảnh đất nước. Tính chủ động trong nghiên cứu, triển khai thực hiện phát triển công nghiệp theo hướng cách mạng 4.0 còn hạn chế.
Đáng chú ý, vẫn còn một số chính sách kìm hãm sự phát triển, chưa thoát ra được. Công tác thị trường và dự báo cung – cầu còn yếu, thiếu cơ chế hỗ trợ hiệu quả, chưa gây dựng được những hạt nhân dẫn dắt và cơ chế liên kết sản xuất với thị trường để giảm rủi ro.
Một số sản phẩm công nghiệp khó cạnh tranh với sản phẩm nhập khẩu. Sản xuất và XK chủ yếu vẫn tập trung ở doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), nhất là nguyên phụ liệu phục vụ sản xuất để XK vẫn còn phụ thuộc vào nhập khẩu.
Hàng loạt câu hỏi cần ngành công thương tìm đáp án trong năm 2018 là làm sao có biện pháp tìm ra một giá trị gia tăng mới thông qua công nghiệp chế biến. Làm sao lực lượng sản xuất mới của công nghiệp, thương mại không chỉ ở tập đoàn, tổng công ty nhà nước mà chủ yếu phải là tư nhân, hợp tác xã. Làm sao các tỉnh đều thặng dư ngân sách nếu đi từ thế mạnh công thương, công nghệ thông tin, nông nghiệp chất lượng cao và du lịch. Làm sao công nghiệp, thương mại hướng vào nông nghiệp, nông thôn, làm sao phát triển thương mại điện tử ở Việt Nam… Chính phủ đã đưa ra phương châm 10 chữ cho năm 2018 (Kỷ cương, liêm chính, hành động, sáng tạo, hiệu quả). Vậy, phương châm hành động của ngành công thương là gì để có thể thúc đẩy “10 chữ” này?
Năm 2018, Chính phủ yêu cầu ngành công thương phải đổi mới tư duy, xác định tầm nhìn dài hạn. Cán bộ các cấp, các ngành cũng như ngay Bộ Công Thương phải vượt qua chính mình, vượt qua tư duy nhiệm kỳ, vượt qua tư duy e ngại khó khăn, không dám đối mặt với khó khăn để tận dụng cơ hội, thậm chí biến khó khăn thành cơ hội để đạt mục tiêu cao hơn, vượt qua lợi ích cục bộ của ngành để hướng tới sự liên kết chặt chẽ giữa các ngành khác một cách hiệu quả hơn, tránh cát cứ, chia cắt.
Bên cạnh đó, phải coi doanh nghiệp là trung tâm đổi mới sáng tạo, là trọng tâm của sự phát triển ngành công thương, phải bám vào tăng năng suất, áp dụng tiến bộ KHCN, phát triển nguồn nhân lực, tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, phòng chống tham nhũng, tiêu cực.
Phải cụ thể hóa về thể chế, chính sách. Tiếp tục triển khai mạnh mẽ kế hoạch tái cơ cấu ngành công nghiệp. Chính sách phải có tầm nhìn dài hạn, nhất quán, tránh tình trạng “đẽo cày giữa đường”, tránh tạo ra thói làm ăn chụp giật, phải tạo môi trường đầu tư ổn định, bền vững, thống nhất.
Cùng với đó là đẩy mạnh đấu tranh, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng nhái để bảo vệ người tiêu dùng, bảo vệ sản xuất trong nước, “đừng để giả dối chiến thắng chân chính”.
Gửi tâm tư tới ngành công thương, Thủ tướng nhấn mạnh: “Tôi đề nghị các đồng chí một tầm nhìn mới, quyết tâm mới, đặc biệt là một chương trình hành động sống động, quyết liệt sẽ đặt ra cho ngành công thương để hoàn thành xuất sắc, toàn diện các chỉ tiêu năm 2018, đặt nền tảng cao hơn, lâu dài hơn cho hội nhập phát triển đất nước”.
Lời hứa của vị tư lệnh ngành
Để phấn đấu hoàn thành và hoàn thành vượt mức các chỉ tiêu kế hoạch được Quốc hội, Chính phủ giao cho năm 2018, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết Bộ Công Thương xác định sẽ tập trung đi thẳng vào giải quyết những vấn đề được coi là điểm nghẽn, là hạn chế trong phát triển của ngành, đồng thời phát huy các thuận lợi, kết quả tích cực đã đạt được trong những năm vừa qua để tạo bước phát triển mới.
Trong đó, Bộ Công Thương xác định năm 2018 tập trung vào 9 nhóm giải pháp trọng tâm như: Tiếp tục tập trung vào xây dựng, hoàn thiện thể chế; Đẩy nhanh quá trình thực hiện các mục tiêu tái cơ cấu trong ngành công thương; Rà soát, cân đối lại tổng thể cơ cấu các nguồn năng lượng và thực hiện các cơ chế chính sách, biện pháp để bảo đảm cho phát triển kinh tế – xã hội; Xử lý dứt điểm các tồn tại, yếu kém của 12 dự án thua lỗ theo đúng lộ trình và phương án xử lý đã được phê duyệt; Tập trung xử lý một cách căn bản công tác theo dõi, hướng dẫn và tổ chức triển khai thực hiện các cam kết hội nhập quốc tế của Việt Nam…
Thay mặt lãnh đạo ngành công thương, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh hứa trước Thủ tướng: năm 2018, Chính phủ sẽ chứng kiến nỗ lực cố gắng mới của ban lãnh đạo, cũng như toàn thể công chức, viên chức của ngành công thương.
“Với tâm thế thể hiện rõ tầm nhìn và quyết tâm mới đi kèm chương trình hành động cụ thể, ngành công thương phấn đấu đạt mục tiêu và khắc phục những tồn tại, bất cập, nâng cao hơn nữa giá trị gia tăng mà ngành công thương mang lại, đóng góp cho sự phát triển bền vững về kinh tế xã hội, công nghiệp hóa – hiện đại hóa của đất nước”, Bộ trưởng khẳng định.
Theo Bộ trưởng, điều này sẽ được cụ thể hóa trong các chương trình hành động cụ thể phối hợp với các bộ ngành, địa phương, phục vụ thiết thực, kịp thời cho doanh nghiệp, người dân, cho sự phát triển của đất nước.
Cụ thể, mục tiêu cho năm 2018 sẽ tiếp tục cắt giảm và đơn giản hóa 43 thủ tục hành chính (trong tổng số 452 thủ tục hành chính hiện có của Bộ Công Thương), đồng thời nâng cấp mức độ các dịch vụ công trực tuyến của Bộ, bảo đảm mục tiêu đến hết năm 2018 sẽ có 170/298 dịch vụ (chiếm 57%) được thực hiện ở cấp độ 3 và 4.
Lê Thúy
