Ts. Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam – thành viên Tổ Tư vấn Kinh tế của Thủ tướng Chính phủ, đã đưa ra giải pháp như vậy trước vấn nạn giấy phép con nói riêng và thủ tục hành chính nói chung đang “hành” doanh nghiệp (DN). Theo đó, DN không chỉ mất thời gian, công sức, chi phí thực hiện các thủ tục giấy phép hành chính, mà còn đang đánh mất cơ hội kinh doanh.
Mất cơ hội kinh doanh
Câu chuyện mới đây của công ty Vĩnh Hoàn là một minh chứng cụ thể. Sau khi ký được hợp đồng xuất khẩu 100 tấn mỡ cá vào thị trường Chi-lê, dự kiến xuất hàng trong tháng 6/2017, công ty Vĩnh Hoàn đã liên hệ và gửi công văn đến nhiều cơ quan thẩm quyền khác nhau, bao gồm: Cục Thú y, Cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản, Tổng cục Thủy sản, Phòng Thương mại và Công nghiệp Cần Thơ, Sở Công Thương tỉnh Đồng Tháp để xin giấy chứng nhận xuất xứ hợp pháp (Certificate of Legal Origin) nhưng cho đến nay, chưa có cơ quan nào xác nhận thẩm quyền và cấp cho chứng nhận này.
Kết quả, đã quá hạn xuất khẩu lô mỡ cá sang Chi-lê nhưng DN vẫn chưa biết phải liên hệ với cơ quan thẩm quyền nào để xin cấp giấy chứng nhận xuất xứ hợp pháp cho lô hàng mỡ cá trên.
Hay câu chuyện hạt điều nhập khẩu đã trở thành vấn đề đáng quan tâm khi về tới Việt Nam phải “lượn” thêm ba lần đường nữa mới đến được DN, khiến các DN nhập khẩu điều phải làm đơn kêu cứu lên Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Bộ NN&PTNT, Tổng cục Hải quan.
Cụ thể, hành trình DN nhập khẩu hạt điều về Việt Nam phải đi là thông quan cảng Tp.HCM, sau đó đưa hàng đi thông quan tại Chi cục Hải quan của các tỉnh, thành phố (nơi họ đặt cơ sở sản xuất) rồi chính những container hạt điều này phải quay lại Tp.HCM để làm thủ tục kiểm dịch thực vật. Cuối cùng, sau khi hoàn tất mới được chuyển từ Tp.HCM về các tỉnh và đến tay DN.
Hay việc một sản phẩm thực phẩm sản xuất tại Việt Nam đang phải chịu sự quản lý của nhiều giấy phép con. Xét riêng về nguyên liệu, một chiếc bánh có đến 12 nguyên liệu, thời gian xin giấy phép mỗi nguyên liệu mất 30 ngày, vậy tổng cộng mất hơn 300 ngày. Đây chỉ là một trong rất nhiều bằng chứng cho thấy, DN đang bị nhiều loại thủ tục, giấy phép con gây phiền hà.
Lo lắng trước vấn nạn giấy phép kinh doanh, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói: “Giấy phép kinh doanh rất nhiều, rất nhiều. Bộ trưởng thấy DN lên xếp hàng rất lâu thì phải xem lại cung cách làm việc của Bộ”.
Còn người phát ngôn Chính phủ, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng, cho biết, theo thống kê của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), trong 243 ngành nghề kinh doanh có điều kiện, hiện có tổng số 5.719 điều kiện kinh doanh (giấy phép con).
Trong đó, Bộ Công Thương có nhiều giấy phép con nhất, với 27 ngành nghề kinh doanh có điều kiện thuộc phạm vi quản lý cùng 1.220 điều kiện kinh doanh, ít nhất là Bộ Xây dựng cũng có 17 ngành nghề kinh doanh có điều kiện với 106 điều kiện kinh doanh.
|
Để cắt giảm thủ tục hành chính, cần gắn với trách nhiệm cá nhân người đứng đầu bộ, ngành đó
Quy trách nhiệm cá nhân
Liên quan tới thủ tục kiểm tra chuyên ngành, tại một báo cáo mới đây của Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) chỉ rõ, để đáp ứng các thủ tục về quản lý chuyên ngành, các DN phải bỏ ra khoảng 28,6 triệu ngày công và khoảng 14,3 nghìn tỷ đồng mỗi năm. Số lượng hàng hóa thuộc diện kiểm tra chuyên ngành vào khoảng 100.000 mặt hàng.
Trong đó, theo CIEM, số lượng văn bản về quản lý, kiểm tra chuyên ngành là 414 văn bản, với 30 là Luật, pháp lệnh; 97 là các nghị định và thông tư. Đồng thời, trong 14,3 nghìn tỷ đồng chi phí mà DN phải chi trả cho kiểm tra chuyên ngành, đứng đầu là giấy phép nhập khẩu và các yêu cầu tương đương 41,2%; kiểm tra chất lượng, kiểm tra hiệu suất năng lượng 25,3%; kiểm tra an toàn thực phẩm 19,1%; kiểm dịch động vật – thú y 14,3%; kiểm dịch thực vật chiếm 0,1%,
Vì vậy, CIEM kiến nghị cắt giảm danh mục 100.000 mặt hàng phải thực hiện kiểm tra chuyên ngành. Theo đó, nếu cắt giảm 30% danh mục sẽ tiết kiệm được khoảng 8,6 triệu ngày công và khoảng 4,3 nghìn tỷ đồng; nếu cắt giảm 50% danh mục sẽ tiết kiệm được khoảng 14,3 triệu ngày công và khoảng 7,1 nghìn tỷ đồng.
Dưới góc độ chuyên gia, Ts. Thiên nhận định, số lượng DN thành lập đông nhưng số lượng DN đóng cửa nhiều. Điều này chứng tỏ, lập ra DN nhưng môi trường để cho DN sống và lớn lên lại không thuận lợi. Nguyên nhân là vì thủ tục hành chính rườm rà, sách nhiễu DN. Vì vậy, một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Chính phủ sắp tới là cắt giảm thủ tục hành chính “nhiêu khê”, chấm dứt tình trạng bớt được cái này lại “lòi” ra cái khác.
Để cắt giảm thủ tục hành chính, đặc biệt là giấy phép con, cần giao cho các bộ, ngành trong một năm phải giảm bao nhiêu. Ví dụ, một năm giao giảm 1/3 thủ tục hành chính, các bộ, ngành được tự chọn giảm thủ tục nào nhưng phải cam kết trách nhiệm với Chính phủ. Nếu không làm được, người đứng đầu phải chịu trách nhiệm.
Ngay tại Diễn đàn Kinh tế tư nhân vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng nhấn mạnh rằng chi phí là vấn đề sống còn của DN. Vì vậy, Tổ Tư vấn Kinh tế cũng đề xuất với Thủ tướng, nếu giải quyết được điều này, tức là cắt giảm cả chi phí chính thức và không chính thức, tiềm năng tăng trưởng của Việt Nam sẽ tăng lên nhiều, đặc biệt thủ tục hành chính phải gắn với trách nhiệm của bộ, ngành, địa phương. Đầu tiên phải là trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu.
Ông Trần Hữu Huỳnh, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC), cho rằng: như VCCI đã chỉ ra, trong số 243 ngành nghề kinh doanh có điều kiện trong luật, có 16 ngành nghề không cần quy định là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, hoặc có phạm vi quá rộng cần điều chỉnh. Tuy nhiên, các cuộc rà soát này mới chỉ dừng lại ở mức rà soát tự thân, chúng ta chưa có cuộc rà soát tổng thể, toàn diện, triệt để đối với tất các điều kiện kinh doanh trên.
Ông Huỳnh cho biết, hiện nay chưa rà soát được những điều kiện kinh doanh “trá hình”, không nằm trong danh mục cũng như ngành nghề cụ thể mà ẩn trong những văn bản, quy định với những tên gọi hình thức khác.
Trước tình trạng trên, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc vừa yêu cầu VCCI và CIEM gửi các báo cáo rà soát về điều kiện kinh doanh tới Bộ KH&ĐT và Bộ Tư pháp trước ngày 10/8. Thủ tướng giao Bộ Tư pháp có ý kiến về danh mục các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản khác có quy định về điều kiện đầu tư, kinh doanh nếu có tại các báo cáo nói trên, gửi cho Bộ KH&ĐT.
Bộ KH&ĐT chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 25/8, trong đó có kiến nghị phương án xử lý cụ thể, tạo điều kiện cho DN phát triển sản xuất, kinh doanh.
Lê Thúy
|
Ông Phan Đức Hiếu - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương Điều kiện kinh doanh mới chỉ là một loại rào cản nhìn nhận rõ nét, còn lại có nhiều quy định pháp luật chưa được “điểm mặt đọc tên”. Trong khi cơ quan quản lý xem điều kiện kinh doanh là công cụ chủ lực để chống hàng giả, hàng lậu với tư duy quản lý bằng mọi giá, mà không suy nghĩ tới chi phí, gánh nặng tiền bạc và thời gian của DN. Nhiều câu hỏi tôi nhận được từ phía cơ quan quản lý là, bỏ đi giấy phép của tôi, tôi lấy gì để quản lý Ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Giấy phép kinh doanh nói nhiều nhưng càng cải cách càng rối, không đạt mục tiêu, thậm chí hiện nay, giấy phép còn tinh vi và phức tạp hơn. Trước đây, nhiều loại dùng giấy phép nhưng giờ lại dùng từ thông báo. Thậm chí, một số ngành đang đặt ra điều kiện kinh doanh để loại đối thủ cạnh tranh, DN lớn “lobby” chính sách để cạnh tranh, kết quả là DN bé không đáp ứng được Ts. Trần Đình Thiên - Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam Cuộc chiến chống giấy phép con không thể cứ “tay bo” giữa Chính phủ với Thủ tướng để co kéo giảm cái nào với cái nào vì điều này sẽ dẫn tới thủ tục hành chính chưa giảm đã tăng. Do đó, để cắt giảm thủ tục hành chính cần gắn với trách nhiệm cá nhân. Về mặt cơ chế, đây là sự thay đổi rõ ràng, làm thật, làm mạnh |
