Theo tính toán, trong 5 năm tới, Việt Nam cần tới 30 tỷ USD để thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, trong đó 70% sẽ từ khu vực ngoài nhà nước; cần 2- 6% GDP để khôi phục thiệt hại do biến đổi khí hậu gây ra.
Trong chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, những chỉ tiêu chủ yếu đến năm 2020 gồm: Giá trị thành phẩm ngành công nghệ cao, công nghệ xanh trong GDP là 42 – 45%; tỷ lệ các cơ sở sản xuất kinh doanh đạt tiêu chuẩn về môi trường là 80%, áp dụng công nghệ sạch hơn 50%, đầu tư phát triển các ngành hỗ trợ bảo vệ môi trường và làm giàu vốn tự nhiên phấn đấu đạt 3 – 4% GDP.
Vốn lớn, khó kham nổi
Để theo đuổi các con số GDP xanh lý tưởng đó, với “sức khoẻ” của các doanh nghiệp nội, đây không phải chuyện dễ dàng, bởi kèm theo đó là việc gia tăng tuân thủ các luật lệ bảo vệ môi trường chặt chẽ hơn hoặc các giải pháp nhằm giảm tiêu hao năng lượng nhiều hơn.
Muốn làm được chuyện đó thì vấn đề trước tiên là một nguồn tài chính cần thiết để mua sắm máy móc công nghệ mới, nhưng để tìm kiếm vốn cho đầu tư trong thời buổi khó khăn, rõ ràng đây là một áp lực lớn. Trong chiến lược GDP xanh, việc các doanh nghiệp tham gia tiết kiệm năng lượng được xem là vấn đề quan trọng hàng đầu.
Số liệu thống kê mới đây của Hội Khoa học và Công nghệ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả Việt Nam (VECEA) cho biết, với tổng mức tiêu thụ năng lượng được dự báo cho năm 2015 khoảng 60 triệu TOE thì năng lượng tiết kiệm được so với dự báo cho riêng năm 2015 đã có thể lên đến 4,94 triệu TOE, làm lợi đến 118 ngàn tỷ đồng.
Điển hình như tại Tp.HCM, đã có nhiều doanh nghiệp hưởng ứng tham gia trong chương trình mục tiêu GDP xanh năm 2015, trong đó có 117 doanh nghiệp thực hiện xây dựng định mức tiêu thụ năng lượng là 117 đơn vị. Tổng số doanh nghiệp thực hiện giải pháp tiết kiệm năng lượng là 952 đơn vị, tổng điện năng tiết kiệm được là 43,415,567 kWh/năm và 461,508 lít/năm.
Tuy nhiên, bài toán khó của các doanh nghiệp muốn làm tăng trưởng xanh vẫn là thiếu vốn. Trao đổi với Thời báo Kinh Doanh, ông Trịnh Quốc Vũ, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Tiết kiệm năng lượng thuộc Tổng cục Năng lượng (Bộ Công thương), cho rằng doanh nghiệp lại không có vốn hoặc không tiếp cận được những khoản vay tín dụng ưu đãi cho các dự án tiết kiệm năng lượng. Đó là chưa kể nguồn kinh phí cấp từ ngân sách nhà nước cho Chương trình Tiết kiệm hàng năm thường muộn, tổng kinh phí hàng năm còn thấp.
Thực tế, ở góc độ của các quỹ đầu tư tài chính vẫn chưa mặn mà với các dự án tiết kiệm năng lượng cho mục tiêu GDP xanh ở Việt Nam mà khả năng sinh lợi chưa rõ ràng cũng như việc thẩm định, đánh giá các dự án có nhiều rào cản. Bản thân các ngân hàng cũng tìm cách thoái thác cho vay vốn, nhất là những trường hợp ưu đãi, phương thức huy động….
Về phía các doanh nghiệp, việc tiếp cận các chương trình cấp vốn vay cho các dự án tiết kiệm năng lượng vẫn còn nhiều vướng mắc khi chưa có kênh thông tin, phương thức để làm thủ tục vay vốn triển khai dự án. Mới đây, nhóm nghiên cứu về tăng trưởng xanh của Trường Đại học Thương mại (Hà Nội) cho rằng khi nghiên cứu đầu tư cho phát triển xanh, các nhà đầu tư tư nhân, các tổ chức tài chính luôn xem xét mọi vấn đề, rủi ro trên thị trường.
Do vậy, để kêu gọi được đầu tư từ khu vực này, Chính phủ cần có những giải pháp phân bổ rủi ro hợp lý để giúp nhà đầu tư tư nhân hình thành được giá trị lợi nhuận thu được, gạt bỏ đi những quan ngại khi tham gia đầu tư. Các chuyên gia kinh tế nhận định, để theo đuổi GDP xanh, các doanh nghiệp cần đổi mới về máy móc, công nghệ mới có thể tiết kiệm năng lượng, giảm khí thải độc hại ra môi trường.
|
Các doanh nghiệp nội vẫn lo thiếu vốn để theo đuổi mục tiêu GDP xanh
Cần cơ chế thông thoáng
Thế nhưng, phần lớn doanh nghiệp, như ngành dệt may, lâu nay chỉ làm gia công, vốn ít, quy mô nhà xưởng nhỏ. Trong khi đó, muốn đầu tư xây dựng nhà xưởng với diện tích lớn và trang bị máy móc hiện đại, phải mất ít nhất hàng trăm tỷ đồng, vượt ngoài khả năng của doanh nghiệp vừa và nhỏ hiện nay.
Mặc dù các chương trình kết nối ngân hàng với doanh nghiệp rất tích cực hỗ trợ vốn cho doanh nghiệp, tuy nhiên tài sản của doanh nghiệp phần lớn đã thế chấp hết, không còn khả năng tiếp cận thêm nguồn vốn mới để làm thì lấy đâu ra… chỉ tiêu tăng trưởng xanh.
Ông Phan Hồng Sơn, Phó Chủ tịch Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia – cho biết, hiện các doanh nghiệp Việt Nam rất quan tâm đến việc tiếp cận quỹ để đổi mới công nghệ, tuy nhiên việc thực hiện đổi mới công nghệ thì cũng chỉ ở mức độ vừa phải.
Lý giải về việc doanh nghiệp chưa đẩy mạnh việc đổi mới công nghệ, ông Sơn cho biết, qua thực tế, nhiều doanh nghiệp gặp khó nhất vẫn là vấn đề vốn. Tức là họ cần số vốn đủ lớn để đổi mới công nghệ. Thêm nữa, tình hình sản xuất kinh doanh cũng khó khăn nên nhiều đơn vị chỉ sản xuất cầm chừng.
Do vậy, để kêu gọi doanh nghiệp quan tâm, theo đuổi chiến lược GDP xanh, Nhà nước cần có những giải pháp phân bổ rủi ro hợp lý để giúp nhà đầu tư tư nhân hình thành được giá trị lợi nhuận thu được, gạt bỏ đi những quan ngại của doanh nghiệp khi tham gia đầu tư.
Phản ánh của các doanh nghiệp hiện nay cho thấy nhu cầu áp dụng công nghệ mới, có hiệu suất cao và áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng là ưu tiên hàng đầu, nhưng vấn đề đau đầu vẫn là vốn.
Thậm chí như vấn đề kiểm toán năng lượng, cơ chế hỗ trợ cho các doanh nghiệp đầu tư, thay thế dây chuyền cũ bằng dây chuyền công nghệ hiệu suất cao, tiết kiệm năng lượng cũng vẫn còn những hạn chế nhất định.
Nhìn chung, trong thời gian tới, Nhà nước và ngân hàng cần có cơ chế tài chính rộng rãi hơn thì mới mong hỗ trợ cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn mới để đầu tư công nghệ, đầu tư nhà xưởng. Khi kết hợp 2 yếu tố này mới hy vọng doanh nghiệp nhiệt tình hướng theo GDP xanh như mong đợi.
Thế Vinh
