Thực tế hiện nay, có rất nhiều mặt hàng bị làm giả, làm nhái, đặc biệt với mặt hàng thuốc, thực phẩm. Việc làm giả, làm nhái gây ảnh hưởng rất nhiều tới sức khỏe con người. Trong khi, việc chống được hàng giả, hàng nhái hiện nay rất khó.
Bức xúc với vấn nạn hàng giả, hàng nhái hiện nay, ông Nguyễn công Suất, Giám đốc công ty Chế biến Dầu thực vật và Thực phẩm Việt Nam (VNPOFOOD), chia sẻ : “chúng tôi là DN chuyên sản xuất dầu gấc Vinaga. Tuy nhiên, sau khi sản phẩm ra đời 3-4 năm đã có rất nhiều hàng giả, hàng nhái, bằng cách thêm bớt chính tả mà hiện nay có tới hơn 30 loại tương tự dễ gây nhầm lẫn với sản phẩm của chúng tôi”.
Giả từ sản phẩm tới tem chống giả
Luật sư Nguyễn Quang Ngọc, Đại diện công ty Pentax Việt Nam, cho biết, sản phẩm của DN ông là sản phẩm đặc thù bởi kiểu dáng máy bơm sản xuất theo kiểu dáng công nghiệp và áp dụng công nghệ dán tem chống hàng giả. Tuy nhiên, đâu đó đã xuất hiện tem giả chống giả tương tự như vậy.
Nói về tác hại của việc sử dụng hàng giả, ông Ngọc ví von: “chúng ta hình dung một tòa nhà như Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), nếu được trang bị thiết bị đủ công suất chữa cháy cho tòa nhà thì khi xảy ra hỏa hoạn sẽ được ứng cứu kịp thời, còn nếu lắp thiết bị giả, nhái vào sẽ không đủ công suất phục vụ hoặc hoạt động đến một công suất nào đó sẽ tự động ngừng cấp nước. Vậy thử hỏi tác hại trong trường hợp này sẽ như thế nào?”
Chấp nhận "sống chung với" hàng giả?
Theo ý kiến của nhiều đại diện DN, việc xử lý hàng hóa vi phạm còn nhiều khó khăn là do Việt Nam có quá nhiều cơ quan chức năng quản lý. Cụ thể, ông Suất cho biết, khi bắt được hàng giả, nếu không đủ các cơ quan quản lý ở đó thì việc xử lý cũng không thực hiện được, đến khi đủ rồi thì hàng hóa đã bị tẩu tán mất.
Đối với thực thi quyền sở hữu trí tuệ, ông Ngọc đánh giá là thực thi giữa các cơ quan quản lý còn khác biệt. Ông Ngọc đặt vấn đề, đối với việc xâm phạm nhãn hiệu hàng hóa với giá trị từ 150 triệu trở lên sẽ bị xử lý hình sự 5-7 năm tù nhưng thực tế có bao nhiêu đối tượng đã bị xử lý cho vấn đề này?
Do đó, để thực thi tốt cần có sự phối hợp đồng nhất của các cơ quan thực thi về quan điểm rõ ràng cho từng đối tượng. Bên cạnh đó, các cơ quan cần phân rõ vai của mình để không phải “chờ nhau” trong quá trình xử lý.
Lô hàng giả 5 tỷ, chỉ phạt 480 triệu
Trước vấn nạn trên, ông Nguyễn Thanh Bình, Giám đốc Trung tâm phát triển tài sản trí tuệ (Cục Sở hữu trí tuệ), cho biết, hệ thống pháp luật Việt Nam về sở hữu trí tuệ tương đối tiên tiến so với các nước. Chúng ta có đầy đủ các bộ luật. Chính phủ cũng rất quyết tâm trong việc thực thi quyền sở hữu trí tuệ, nhưng có lẽ cái chúng ta thiếu là thực tế thực thi quyền sở hữu trí tuệ.
Hiện nay, những thế lực làm hàng giả, hàng nhái rất hiểu luật. Họ không dại gì làm sản phẩm y hệt vì sẽ bị xử phạt rất nặng, nhưng họ có thể lách luật bằng việc thay đổi cấu trúc nhãn hiệu để làm giả.
Thực tế chiến lược xây dựng định vị thương hiệu của DN Việt Nam để tạo ra một nhãn hiệu rất dễ bị xâm phạm bởi bản thân DN khi xây dựng nhãn hiệu không vạch ra một chiến lược lâu dài mà chỉ nghĩ tới chiến lược trước mắt.
Theo một số số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các DN hàng năm được cấp phép ĐKKD ở cấp bộ là 500.000, chưa kể hộ kinh doanh cá thể (hộ kinh doanh cá thể có thể lên đến 7 triệu hộ). Nhưng thực tế, văn bằng bảo hộ cấp ra mới có 200.000 văn bằng/năm. Con số này cho thấy mức độ nhận thức của DN Việt Nam trong việc tham gia bảo hộ nhãn hiệu còn nhiều vấn đề.
Số DN thực đăng ký nhãn hiệu ở Việt Nam chưa nhiều, theo ông Bình, là vì DN chưa thực sự nhận thức được nhãn hiệu chính là tài sản của họ. Chỉ đến khi họ bị xâm phạm, họ mới nhận thức được giá trị của nhãn hiệu.
Thực tế hiện nay, thủ tục hành chính của cơ quan rất cởi mở, lệ phí thấp, nhưng doanh nghiệp vẫn chưa quan tâm đến đăng ký nhãn hiệu. Nếu có đi đăng ký thì thường thuê thiết kế một cách rất thoải mái ở bên ngoài. Mà các thiết kế ngoài có hàng trăm thiết kế, có thể đưa cho hàng trăm doanh nghiệp lựa chọn.
Ngoài ra, ông Bình cho biết thêm là hệ thống pháp luật về việc bảo hộ nhãn hiệu cho DN ở Việt Nam còn nhiều vấn đề, khó áp dụng. Ví dụ, DN khi bị xâm phạm quyền không biết đi chỗ nào để kêu. Người thì nhờ 389, người thì nhờ công an, người thì nhờ hải quan…
Song dưới góc độ DN, Luật sư Nguyễn Quang Ngọc phản biện rằng trong những năm qua, công tác tự vệ với hàng giả của DN được luôn đặt lên hàng đầu. Tuy nhiên khi tiếp xúc với các cơ quan chức năng còn gặp nhiều trở ngại, chế tài xử lý không đủ mạnh, còn mông lung, có trường hợp với lô hàng có giá trị lên đến 5 tỷ đồng nhưng cơ quan quản lý chỉ phạt với giá 480 triệu đồng.
“Do đó, nói rằng DN không tự bảo vệ mình trước việc vi phạm nhãn hiệu hàng hóa là không đúng. Với hàng hóa nhập vào Việt Nam một mà lãi ba mà phạt như vậy là chưa đủ tính răn đe. Ngay trong khi đang xử lý các vụ việc vi phạm đã có những cuộc điện thoại gọi đến để xin tha, đấy là thực trạng đang tồn tại. Nếu chúng ta cứ để tình trạng này xảy ra thì đến một lúc DN sẽ chán nản trong việc tự bảo vệ mình”, ông Ngọc chia sẻ.
Ông Đỗ Thanh Lam Tổng Thư ký Hiệp hội Chống hàng giả và bảo vệ Thương hiệu Việt Nam ------------------------------- Chính phủ đã ban hành cơ chế phối hợp nhưng cần phải làm quyết liệt hơn nữa về phối hợp chuyên ngành; Tăng cường phối hợp cả trong chính sách, tuyên truyền và cả xử lý các vụ việc vi phạm. Đối với DN, ngoài những vấn đề đã nói trên, cần phải làm tốt chiến lược đầu tư, cải tiến mẫu mã, giá cả phù hợp. Các DN cố gắng tạo nên bộ phận sẵn sàng phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng về vấn đề hàng giả hàng nhái để khi phát sinh là có thể xử lý kịp thời ngay. PGs.Ts. Trần Văn Nam Chúng tôi rất phấn khởi vì hiện nay cơ quan chức năng khi đã vào cuộc là làm rất sát sao về việc chống hàng giả hàng nhái. Tuy nhiên, vẫn bi quan khi chiêu thức làm giả làm nhái ngày càng tinh vi. Trong khi tại Việt Nam, phần lớn là DN vừa, nhỏ và siêu nhỏ, việc xây dựng thương hiệu gặp rất nhiều khó khăn. Ông Nguyễn Công Suất |
Lê Thúy