Chia sẻ về chi phí cho việc thực hiện quy định về kiểm dịch sản phẩm thủy sản, theo ông Võ Văn Bửu, một chủ doanh nghiệp (DN) trong ngành chế biến tôm ở tỉnh Cà Mau, quy trình này còn nhiêu khê, gây tốn kém nhiều chi phí cho DN. Đặc biệt là danh mục kiểm dịch chưa thấy sự cắt giảm gì đáng kể.
Tốn kém nhiều chi phí
Ông Bửu cho rằng, việc gia tăng danh mục hàng thuỷ sản chế biến làm cho DN phải trả thêm phí kiểm nghiệm. Không những vậy, DN còn phải chịu thêm thời gian chờ kết quả kiểm nghiệm phát sinh thêm tiền điện, tiền lưu kho bãi cao, chưa kể chi phí đi lại, tiếp kiểm tra viên…
 |
|
DN thủy sản lo tốn kém chi phí khi nhiều sản phẩm chế biến có thể vẫn tiếp tục thuộc danh mục phải kiểm dịch theo Luật Thú y. |
“Các chi phí này rất cao, mà DN cũng phải trả và đưa vào chi phí cấu thành giá thành sản phẩm, dẫn đến sẽ khó cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu (XK)”, ông Bửu nói.
Nhiều DN trong mảng chế biến thuỷ sản cũng có những bức xúc tương tự về việc tốn kém chi phí với hoạt động kiểm dịch khi còn quá nhiều bất cập.
Trong tháng 2 vừa qua, khi góp ý vào dự thảo Thông tư thay thế Thông tư số 15/2018/TT-BNNPTNT (ban hành bảng mã số HS đối với danh mục hàng hóa thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ NN&PTNT), Hiệp hội Chế biến và XK thuỷ sản Việt Nam (Vasep) cũng có những lưu ý về vấn đề này.
Cụ thể, Vasep cho rằng, nhiều sản phẩm chế biến từ động vật/sản phẩm động vật hoặc sản phẩm có chứa “sản phẩm động vật” như: hàng khô, đồ hộp, nấu chín, ăn liền, đông lạnh… vẫn tiếp tục thuộc danh mục phải kiểm dịch (theo Luật Thú y) là chưa phù hợp.
Theo kiến nghị của Hiệp hội, “việc duy trì mở rộng các đối tượng và danh mục “hàng chế biến” phải kiểm dịch như dự thảo này là biện pháp quá mức và không cần thiết, cũng chưa phù hợp với chủ trương cắt giảm danh mục hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành như quy định pháp luật và thông lệ quốc tế hiện hành”.
Về thông lệ quốc tế hiện hành, theo Vasep, nhiều nước không yêu cầu kiểm dịch (bệnh) đối với hàng thủy sản đông lạnh hoặc chế biến chín, đóng bao bì kín. Các nước tiên tiến như Mỹ, EU, Nhật, Canada… hay các nước trong khu vực, hầu hết chỉ kiểm tra theo quy định/chỉ tiêu của an toàn thực phẩm đối với sản phẩm thuỷ sản chế biến (đông lạnh, đồ hộp, hàng khô, ướp muối).
Trên thực tế, nhiều nước yêu cầu nước XK kiểm tra và cấp chứng thư sức khoẻ (Health Certificate) cho các lô hàng thuỷ sản chế biến XK sang nước họ, cũng chỉ áp dụng các quy định và chỉ tiêu an toàn thực phẩm (thực phẩm dùng cho người).
Còn xét về chủ trương cắt giảm danh mục hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành, theo giới chuyên gia, trong giai đoạn 2010 - 2020, cùng với việc thay thế, sửa đổi bổ sung các thông tư, càng về sau “danh mục hàng thuỷ sản” nhập khẩu phải kiểm dịch càng mở rộng hơn mà không có bất cứ sự thay đổi nào về cơ sở pháp lý hoặc báo cáo nguy cơ, thông lệ quốc tế hay thông tin dịch bệnh.
Bao giờ hết bất cập?
Đặc biệt là vẫn chưa phân biệt được các chỉ tiêu về “dịch bệnh” và “an toàn thực phẩm”: Trong 10 năm trở lại đây, ngoài việc gia tăng danh mục hàng thuỷ sản chế biến phải kiểm dịch (bệnh), còn có bất cập lớn nữa là chưa phân biệt được các chỉ tiêu về “dịch bệnh” và “an toàn thực phẩm” khi mà sản phẩm là thực phẩm dùng cho người.
Xét đến yếu tố bất cập về mặt pháp lý, Vasep cho biết, một trong những điểm bất cập nằm ở khoản 3 Điều 3 Luật Thú y đưa “sơ chế” và “chế biến” vào chung một khái niệm.
Trong khi đó, hai khái niệm này có các nội hàm rất khác nhau. Theo Điều 2 của Luật An toàn thực phẩm thì khái niệm “chế biến” được quy định tại khoản 4 khác hoàn toàn với khái niệm “sơ chế” được quy định tại khoản 16.
“Việc mở rộng khái niệm “sản phẩm động vật” của các văn bản dưới luật và không có sự phân biệt rõ với khái niệm “sơ chế, chế biến” là nguyên nhân quan trọng làm tăng diện hàng hóa phải kiểm dịch động vật, cản trở nỗ lực cắt giảm danh mục hàng hóa, tỷ lệ lô hàng phải kiểm tra chuyên ngành”, Vasep chỉ rõ.
Ngoài vấn đề nêu trên, để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các DN thuỷ sản tiết kiệm kiệm chi phí so với việc phải thực hiện kiểm dịch và chờ thông quan ngay tại cảng, gần đây cơ quan quản lý đã cho phép DN được mang hàng về kho để kiểm dịch và chờ thông quan.
Tuy nhiên, theo phản ánh của nhiều DN thuỷ sản, với những DN có vị trí không thuận lợi như vừa xa cơ quan kiểm dịch lại vừa xa cảng nhập thì lại gặp khó khăn. Nếu DN kiểm dịch và chờ kết quả để thông quan lô hàng tại cảng, các lô hàng cần chờ ít nhất 2 ngày để kiểm dịch và chờ kết quả kiểm dịch.
Sau đó, lô hàng mới được thông quan. Trường hợp này phát sinh thêm chi phí chạy điện và lưu container, lưu bãi khoảng trên 2.000.000 đồng/ngày/container.
Một số DN lựa chọn kiểm dịch tại kho nhưng khoảng cách giữa công ty và cơ quan thú y lại xa; trong khi số lượng cán bộ kiểm dịch không đủ để có thể tới các DN ở xa để thực hiện kiểm dịch nhanh chóng. Các lô hàng này buộc phải chờ để được kiểm dịch và phải lưu xe container, phát sinh thêm chi phí 2.000.000 đồng/ngày/container, đồng thời gây ứ đọng kho. Thậm chí, chủ phương tiện vận chuyển cũng không muốn phục vụ cho DN.
Thế Vinh
