Một ngày của tháng 6/2018, doanh nhân Đặng Lê Nguyên Vũ sau thời gian dài “mất hút” trước giới truyền thông bỗng bất ngờ xuất hiện tại một sự kiện lớn của Tập đoàn cà phê Trung Nguyên tại Tp.HCM.
Chỉ trong tích tắc ngay khi ông Vũ phát biểu, live stream (một chức năng nổi bật của Facebook dùng thực hiện các đoạn video trực tiếp), hình ảnh, clip và các nội dung tường thuật, bình phẩm về chuyện này đã xuất hiện đầy rẫy trên nhiều trang Facebook cá nhân của chính các nhà báo trước khi các trang báo điện tử đăng tải lại.
Đây là một điển hình về tính nhanh nhạy của các trang mạng xã hội mà bản thân các nhà báo nhận thấy rõ và họ cũng chính là những người tiên phong đi theo trào lưu này để truyền tải thông tin đến những người quan tâm.
Áp lực mạng xã hội
Một báo cáo gần đây về tổng quan thị trường di động của Appota cho thấy 94% người Việt dùng điện thoại di động (mobile) để vào mạng xã hội hàng ngày và Việt Nam hiện có 38 triệu người sử dụng mạng xã hội trên mobile.
Bản đánh giá cho thấy người sử dụng internet bằng mobile ở Việt Nam dành nhiều thời gian nhất cho việc vào mạng xã hội. Sau đó là đến nhắn tin, các ứng dụng game, âm nhạc và giải trí, tìm kiếm thông tin.
Facebook, Google, Youtube và các trang mạng xã hội khác đã dần trở nên quen thuộc với người dân Việt Nam, tạo ra một cộng đồng cực kỳ lớn, với tốc độ lan tỏa thông tin khủng khiếp.
Ngay cả những trang thông tin điện tử, một loại hình báo chí mới, đôi khi cũng thua kém mạng xã hội trong việc lan tỏa thông tin, ít nhất dưới góc độ thời gian.
Chỉ cần một vài thiết bị cá nhân phổ biến như điện thoại thông minh hay máy tính bảng, thông tin và hình ảnh về một sự kiện hay nhân vật nào đó sẽ nhanh chóng và dễ dàng được đưa lên internet. Trong một cộng đồng có số lượng người dùng lớn, kết nối dễ dàng, thông tin này lan truyền với tốc độ chóng mặt đến khắp nơi trên thế giới.
Cũng với thông tin ấy, khách hàng của các loại hình báo chí truyền thống sẽ phải mất từ vài giờ đến vài ngày mới nhận được. Trong thời buổi công nghệ cực kỳ phát triển này, độ trễ như vậy là quá lớn. Rõ ràng, một sức ép không hề nhỏ đang đè nặng lên báo in, truyền hình hay phát thanh trong việc cạnh tranh thông tin với mạng xã hội.
Giới chuyên gia cho rằng “chúng ta đang sống trong môi trường truyền thông thay đổi nhanh chóng. Để duy trì và tăng lượng độc giả, các cơ quan báo chí truyền thống ở Việt Nam cần phải liên tục thích nghi. Việc càng ngày càng có nhiều sự lựa chọn, khiến các cơ quan báo chí phải hối hả cạnh tranh để có được thông tin hấp dẫn. Quan trọng hơn, nếu chỉ truyền tải thông tin là không đủ, mà còn phải lắng nghe những gì độc giả muốn và thay đổi những gì mình làm”.
 |
|
Báo chí tự thân thích ứng thời cách mạng công nghệ 4.0 |
Thay đổi để cạnh tranh
Theo giới chuyên gia, giải pháp cho những vấn đề mà các cơ quan báo chí truyền thống đang gặp phải là cần tăng cường việc thu thập thông tin qua điện thoại di động, mạng xã hội.
Công chúng chính mà nhiều cơ quan báo chí đang hướng tới là các khán giả trẻ có nhu cầu kết nối rộng, có mong muốn mở rộng hiểu biết và tìm kiếm thông tin. Nhiều video, hình ảnh, thiết kế lấy trọng tâm là màn hình di động.
Vấn đề là các cơ quan báo chí cần nguyên tắc làm việc là tính chân thực, đáng tin và nhất là cần tôn trọng thời gian của độc giả. Đặc biệt, mục tiêu cốt lõi là cho khán giả những dữ kiện, những ý kiến khác nhau và để họ có sức mạnh đưa ra những quyết định trong cuộc sống.
Có thể liên tưởng về những đột phá từ báo chí truyền thống đến mạng xã hội và nền cách mạng công nghiệp 4.0. Như chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan từng chia sẻ, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ làm thay đổi cách chúng ta sống, làm việc và tương tác với nhau. Nó sẽ làm đảo lộn các ngành công nghiệp, sắp xếp lại các mối quan hệ, chuyển đổi các ngành kinh tế.
Theo bà Phạm Chi Lan, vấn đề chính là các nhà hoạch định chính sách và các tác nhân liên quan làm thế nào để đi theo và tận dụng được cuộc cách mạng này. Công nghệ chính là “tay chơi” cừ khôi nhất, nhân vật có thể đóng góp lớn nhất cho tất cả các quốc gia, nó làm thay đổi xã hội và giúp đưa ra mục tiêu phát triển bền vững.
Đối tượng nào sẽ là “nhân vật chính” làm nên thành công cho cuộc cách mạng này? Bà Lan cho rằng đó chính là thế hệ trẻ, vì người trẻ học hỏi kinh nghiệm từ công nghệ nhanh nhạy nhất.
Họ phải cạnh tranh để tồn tại, không chỉ cạnh tranh với những người giỏi hơn, nhanh hơn mình mà còn phải cạnh tranh với cả máy móc, người máy. Vì vậy, phải có tri thức, kỹ năng hợp tác, ý thức trách nhiệm và đạo đức.
Điều quan trọng là các cơ quan báo chí truyền thống cần nắm bắt cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 này và thành hay bại tùy thuộc vào khả năng thích ứng, trí tuệ, kỹ năng cũng như sự học hỏi của từng cá nhân trong các cơ quan báo chí.
Đối với những lãnh đạo các cơ quan báo chí, vai trò của người đứng đầu trong việc dẫn dắt, chuyển đổi, đưa trang báo của mình bắt kịp với thời cuộc là vô cùng quan trọng. Đây chính là yếu tố tiên quyết để làm nên thành công của các cơ quan báo chí của Việt Nam trong tương lai.
Thanh Loan
