Theo Gs.Ts Nguyễn Trọng Hoà, chuyên viên cao cấp (Viện Nghiên cứu phát triển Tp.HCM), trong suốt hơn 40 năm qua, kinh tế Tp.HCM tăng trưởng bình quân 8,24%/năm, tốc độ tăng trưởng nhanh hơn 1,5 lần so với cả nước, quy mô GDP giá so sánh giai đoạn 1994 đến năm 2010 gấp 16 lần so với năm 1975.
Đây là mức tăng trưởng khá ấn tượng trong bối cảnh kinh tế cả nước và thành phố gặp nhiều khó khăn trong những năm đầu giải phóng và thống nhất đất nước. Điều này thể hiện những nỗ lực to lớn của thành phố để vượt qua những khó khăn, thách thức và khai thác những tiềm năng, lợi thế của thành phố để ngày càng phát triển.
Đua tranh quốc tế
Giới nghiên cứu kinh tế nhận định sự chuyển dịch cơ cấu GDP chia theo ngành kinh tế 41 năm qua của thành phố là đúng hướng tập trung phát triển các ngành công nghiệp công nghệ cao và các ngành dịch vụ cao cấp. Thành phố đã xác định tập trung phát triển 4 ngành công nghiệp trọng yếu và 9 ngành dịch vụ cao cấp.
Gần đây, khi điểm lại quá trình phát triển 41 năm sau giải phóng và 30 năm đổi mới của Tp.HCM, bên cạnh việc ghi nhận những thành quả về kinh tế xã hội mà Tp.HCM đã đạt được, quan điểm so sánh quốc tế đã được giới học giả nhấn mạnh.
Từ khi ông Đinh La Thăng về nhậm chức Bí thư Thành uỷ Tp.HCM, với tầm nhìn năng động của mình, ông đã tạo nên một khát vọng lớn của người dân là phải đưa Tp.HCM trở lại đúng tên gọi “Hòn ngọc viễn Đông”.
Theo PGs.Ts Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, quan điểm so sánh quốc tế để Tp.HCM không còn chủ yếu “ta so với chính ta” để thấy toàn thành tích lớn. Cách tiếp cận “so sánh quốc tế” giúp thành phố định vị mình chính xác trong cuộc đua tranh quốc tế. Nghĩa là định vị mục tiêu phát triển phải đạt, đích phải đến trên quan điểm so sánh quốc tế. Tp.HCM đạt đến đẳng cấp phát triển triển nào sau một khoảng thời gian nhất định?
Khoảng cách tụt hậu phát triển so với thế giới được rút ngắn hay đẩy xa hơn bao nhiêu, ở những tiêu chí nào? Phương hướng và hệ giải pháp chiến lược thực thi để đạt mục tiêu đó là gì?
Nói như ông Trần Đình Thiên, việc so sánh này đặc biệt đúng trong bối cảnh Việt Nam bước vào giai đoạn hội nhập quốc tế sâu rộng, trình độ rất cao, là khi những cơ hội và thách thức mới mẻ, to lớn và gay gắt, gây áp lực mạnh chưa từng thấy lên công cuộc đổi mới và phát triển của Việt Nam và của Tp.HCM.
Rõ ràng, dễ nhận thấy một điều là Tp.HCM đang nỗ lực để thay đổi chính mình theo hướng đẳng cấp, đua tranh ngang tầm những thành phố lớn trong khu vực. Và để thành công trong cuộc đua tranh này, chỉ có một cách là Tp.HCM phải thay đổi tư duy phát triển, phải tạo đột phá mạnh để tiến vượt lên.
Nhưng giới chuyên gia kinh tế cho rằng 41 năm qua, đất nước đã có những thay đổi mạnh mẽ, có phần đóng góp to lớn hàng đầu của Tp.HCM. Mặc dù vậy, đất nước vẫn chưa thoát khỏi tình trạng tụt hậu phát triển, thậm chí tụt hậu phát triển xa hơn, cũng có trách nhiệm của Tp.HCM.
Chính vì vậy, một định vị mới cho Tp.HCM để đạt đẳng cấp quốc tế phải thoả mãn hai tiêu chí cơ bản là hiện đại và nhân văn. Nghĩa là không chỉ Tp.HCM mà cả nước phải có trách nhiệm cho công cuộc “bứt phá” mạnh mẽ này của Tp.HCM.
Một vấn đề hiện nay mà giới chuyên gia đặt ra cho “giấc mơ đẳng cấp quốc tế” của Tp.HCM là những thành tựu phát triển có tác dụng làm thay đổi căn bản diện mạo của một đô thị lớn là gì?
Chúng ta có đủ mạnh và đủ lớn để tạo ra những năng lực mới đủ sức nâng thành phố lên một tầm phát triển mới khác về chất, tạo cơ sở cho một cuộc đua tranh phát triển dài hạn để vươn lên tầm khu vực và thế giới hay chưa?
|
Để xác lập “đẳng cấp quốc tế”, cần xây dựng Tp.HCM thành Trung tâm “khởi nghiệp” và tạo lập lực lượng doanh nghiệp mạnh.
“Trung tâm của khởi nghiệp”
Theo Ts Nguyễn Minh Hoà, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Tp.HCM, là thành phố đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia, đóng góp 36% ngân sách và 30% tổng sản phẩm quốc gia (GDP), vì vậy, việc quy hoạch chiến lược cho Tp.HCM đến năm 2030, tầm nhìn 2050 thực sự quan trọng không chỉ đối với bản thân Tp.HCM mà còn với cả quốc gia.
Ts Hoà lưu ý, nên coi cả Tp.HCM là một đặc khu kinh tế hay vùng kinh tế đặc biệt giống như Thẩm Quyến, Chu Hải hay Thượng Hải của Trung Quốc hơn là lập ra một đặc khu kinh tế riêng bên trong thành phố. Việc lập ra một đặc khu kinh tế riêng trong một Thành phố thuộc diện đặc biệt (theo phân loại hệ thống đô thị Việt Nam) chưa hẳn là có lợi.
Ts Trần Đình Thiên đặc biệt nhấn mạnh đến tính “chân dung hiện đại” của Tp.HCM. Đó phải là thành phố công nghệ cao (các ngành kinh tế đều là những ngành công nghệ cao, nhất là công nghiệp và dịch vụ; là trung tâm đào tạo nhân lực chất lượng cao và là trung tâm R&D).
Hơn nữa, Tp.HCM phải là đô thị có chiều sâu không gian, là đô thị thông minh – giao thông thông minh, y tế thông minh, giáo dục thông minh, chính quyền thông minh (chính quyền điện tử). Thành phố phải là đô thị có nền tảng kết cấu hạ tầng bền vững, bảo đảm tối thiểu hoá ngập lụt, kẹt xe, ô nhiễm môi trường.
Theo các chuyên gia, Tp.HCM cần đặc biệt đề cao định hướng hiện đại hoá trong mục tiêu phát triển và phải nghiêm khắc, kiên trì tuân thủ định hướng này. Để thực hiện định hướng này cần giải quyết ba nhóm vấn đề lớn là dân số – dân cư hợp lý, cơ cấu – đẳng cấp ngành (đẳng cấp công nghệ và sự tinh xảo), kết cấu hạ tầng hiện đại và văn minh.
Vấn đề không kém quan trọng là không gian đô thị của Tp.HCM phải là không gian kết nối hạ tầng tối ưu, làm nền tảng và phục vụ một thành phố thông minh, phát triển bền vững.
Và một điều mà giới doanh nghiệp cực kỳ quan tâm là xây dựng Tp.HCM thành Trung tâm “khởi nghiệp”, khuyến khích đầu tư mạo hiểm, xem đây là một giải pháp quan trọng vừa để thúc đẩy tinh thần sáng tạo kinh doanh, vừa tăng cường các phẩm chất nhân văn của người thành phố.
Đồng thời, cần xây dựng thành phố thành Trung tâm Giáo dục – Đào tạo và Nghiên cứu – Phát triển đẳng cấp quốc tế và khu vực. Thành phố có thuận lợi để làm điều này khi hiện có 75 trường đại học, cao đẳng và 700.000 sinh viên, trong đó có nhiều trường đại học liên kết với các nước có nền giáo dục đào tạo tiên tiến.
Thống kê mới đây cho thấy Tp.HCM hiện có hơn 250.000 doanh nghiệp trong nước, 5.000 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài; và hơn 3.000 doanh nghiệp từ 62 quốc gia có văn phòng đại diện đặt tại Tp.HCM.
Thành phố hiện có 17 khu chế xuất và khu công nghiệp với diện tích trên 4.000 ha. Dự kiến sẽ thành lập thêm 07 khu công nghiệp mới với diện tích hơn 2.000 ha.
Với một thành phố xác lập “đẳng cấp quốc tế” thì cũng cần tạo lập lực lượng doanh nghiệp mạnh, coi một số tập đoàn doanh nghiệp tư nhân mạnh làm trụ cột, tích cực thu hút đầu tư nước ngoài. Trong đó, các tập đoàn lớn – nhà đầu tư chiến lược, có khả năng mở rộng kết nối chuỗi toàn cầu là mục tiêu ưu tiên.
Thanh Loan
