Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030” đã được Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà ký phê duyệt theo Quyết định 338/QĐ-TTg từ đầu quý II/2023. Chính phủ đã giao Ngân hàng Nhà nước triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng.
Với gói tín dụng này, chủ đầu tư và người mua nhà của các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân sẽ được hưởng ưu đãi lãi suất vay thấp hơn từ 1,5 - 2% so với lãi suất cho vay trung dài hạn bình quân của các ngân hàng thương mại Nhà nước trên thị trường trong từng thời kỳ. Theo đó, lãi suất cho vay dành cho chủ đầu tư là 8,7%/năm và cho người mua nhà là 8,2%/năm.
Giấc mơ dở dang một thập kỷ
Ngay từ khi mới công bố thông tin, đây đã là chính sách ý nghĩa được đông đảo người dân quan tâm và mong mỏi. Tuy nhiên đến nay, đã 3 tháng trôi qua, nghịch lý “có tiền mà không tiêu được” đang diễn ra khi tiến độ giải ngân của gói tín dụng 120.000 tỷ vẫn… ì ạch.
Theo nhiều chuyên gia, thực tế mức lãi suất cho vay 8,7%/năm dành cho chủ đầu tư và 8,2%/năm dành cho người mua nhà là chưa hấp dẫn. Thậm chí hồi đầu tháng 6/2023, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) đã có văn bản gửi tới Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng và Ngân hàng Nhà nước để nêu ý kiến gói tín dụng 120.000 tỷ đồng có nguy cơ “ế” vì lãi suất cao.
![]() |
Kết quả đạt được của việc phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân vẫn còn thấp so với mục tiêu để ra. |
Ngoài ra, báo cáo mới đây của Bộ Xây dựng gửi Thủ tướng Chính phủ cũng đã lý giải nguyên nhân chậm giải ngân gói tín dụng 120.000 tỷ là do các dự án đang trong quá trình hoàn thiện thủ tục đầu tư. Có 100 dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân đã được cấp phép đầu tư xây dựng nhưng các địa phương chưa công bố công khai danh mục dự án. Do đó, các ngân hàng chưa thể cho vay vốn.
Trong giai đoạn 2021 - 2025, Bộ Xây dựng dự kiến hoàn thành 41 dự án nhà ở xã hội khu vực đô thị với quy mô xây dựng khoảng 19.516 căn. Các địa phương đang tiếp tục triển khai 294 dự án với quy mô xây dựng khoảng 288.499 căn. Có thể thấy, kết quả đạt được của việc phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân vẫn còn thấp so với mục tiêu để ra.
Đánh giá trước thực trạng này, TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - tiền tệ Quốc gia, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV đã phát biểu thẳng thắn tại Hội thảo “1 triệu căn nhà ở xã hội: Giải pháp nâng cao khả năng thụ hưởng cho người thu nhập thấp” tổ chức ngày 28/6 rằng, chúng ta cần nhận diện đúng nhà ở xã hội để thấy việc triển khai vẫn chưa đi đến đâu.
“Với cách làm như hiện nay, nếu không có giải pháp đột phá sẽ không đạt được mục tiêu đề ra. Tại Hàn Quốc, chỉ 2 năm triển khai họ đã đạt chỉ tiêu 5 triệu căn hộ nhà ở xã hội, trong khi chúng ta đặt mục tiêu 1 triệu căn hộ nhưng 10 năm triển khai vẫn chưa xong”, TS. Cấn Văn Lực nói.
Gỡ “nút thắt” giải ngân
Trong bối cảnh đó, thông tin mới nhất từ Bộ Xây dựng cho biết cơ quan này đang phối hợp chặt chẽ với các địa phương thực hiện rà soát các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo xây dựng lại chung cư.
Trên cơ sở hướng dẫn của Bộ Xây dựng và Ngân hàng Nhà nước, tiến hành lập danh mục dự án xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân, cải tạo, xây dựng lại chung cư để công bố công khai trên cổng thông tin điện tử của UBND cấp tỉnh, từ đó các ngân hàng có cơ sở áp dụng cho vay theo gói 120.000 tỷ đồng.
Nhiều chuyên gia cũng đã nêu giải pháp nhằm giúp đề án xây dựng 1 triệu căn nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp có thể cán đích đúng thời gian đề ra. Đáng chú ý, TS. Lê Xuân Nghĩa, Nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Tài chính Quốc gia kiến nghị dùng tiền ngân sách Nhà nước tài trợ để hạ lãi vay, giảm khó khăn cho người mua nhà.
Theo ông Nghĩa, lãi suất cho vay đối với các chủ đầu tư nên áp dụng theo phương thức lãi suất thị trường trừ đi 2%; còn đối với người mua nhà thì bằng lãi suất thị trường trừ đi 5%. Đặc biệt, chuyên gia này kiến nghị 5% giảm trừ này sẽ do ngân sách tài trợ trực tiếp cho các các ngân hàng thương mại.
Bên cạnh đó, TS Nguyễn Trí Hiếu, Chuyên gia tài chính - ngân hàng cho rằng để gói 120.000 tỷ đồng cho vay nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân thực sự hỗ trợ người dân thì phải có trần lãi suất.
"Trần lãi suất của gói này không quá 10%. Bởi nếu không có quy định, giả sử 5 năm sau lãi suất trên thị trường bật lên sẽ rất nguy hiểm cho cả đôi bên. Người đi vay tiềm ẩn rủi ro vỡ nợ, trong khi người cho vay tiềm ẩn rủi ro thu hồi nợ. Ngay cả với người dân thu nhập thấp hiện nay, lãi suất 8,2% cũng đã là quá cao", ông Hiếu nhấn mạnh.
Ngoài câu chuyện lãi suất, TS. Nguyễn Trí Hiếu còn cho rằng gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cần xác định thời gian cho vay là bao lâu, ví dụ 10 năm, 20 năm hay 30 năm. Khi đó, đây mới chính là cơ sở để khách hàng vay tính toán được khả năng trả nợ.
Hà Trang