Đất đai là nguồn lực có giá trị rất lớn đối với phát triển kinh tế. Tuy nhiên, tiếp cận đất đai là việc rất khó khăn với các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Điều này khiến cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản, cũng như các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh trên các lĩnh vực gặp nhiều khó khăn trong việc ổn định và phát triển.
DN nhỏ khó tiếp cận
Cái khó đầu tiên mà các doanh nghiệp phải vượt qua đó là tiếp cận thông tin về quỹ đất, quy hoạch sử dụng đất, kế hoạch sử dụng đất của các địa phương cũng như các dự án trên địa bàn. Với các doanh nghiệp phát triển về bất động sản hiện có hai vấn đề lớn, một là vốn và hai là khả năng tiếp cận dự án của doanh nghiệp.
Theo ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch HĐQT GP Invest, từ 2013 trở về trước, doanh nghiệp tiếp cận dự án rất thuận lợi, nhưng hiện nay tiếp cận dự án vô cùng khó khăn.
Tuy nhiên, một câu hỏi đặt ra cho phần đông doanh nghiệp là tại sao có doanh nghiệp tiếp cận đất đai được và có doanh nghiệp lại không tiếp cận được. Một số chuyên gia cho rằng, ở đây rõ ràng cơ hội đối với các doanh nghiệp là không giống nhau, chưa bình đẳng. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn luôn trong thế bị động, khó khăn khi muốn tiếp cận quỹ đất tại các địa phương.
Ông Nguyễn Tiến Lập, công ty NHQuang và cộng sự, cho biết bất cập trong các quy định về thực thi luật đất đai rất nhiều, nhưng nó gây tác động tiêu cực chủ yếu đến các doanh nghiệp vừa, nghiệp nhỏ, doanh nghiệp siêu nhỏ. Còn ở nông thôn đối tượng là người dân bị thu hồi đất.
Ngay cả với các doanh nghiệp đã có dự án, có đất trong tay thì cái khó vẫn chưa dừng lại. Thủ tục hành chính liên quan đến đất đai, cách tính giá đất hiện nay làm cho doanh nghiệp phải chờ đợi rất lâu. Mà thời gian đồng nghĩa với cơ hội, với chi phí gia tăng, thậm chí là sự thành bại của một dự án bất động sản, hay sản xuất kinh doanh trong các lĩnh vực khác.
Về việc khó khăn trong tiếp cận đất đai, ông Mạc Quốc Anh, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phố Hà Nội chia sẻ, Hà Nội đã tổ chức rất nhiều hội nghị, đặc biệt 1 năm Hà Nội đã tổ chức 2 hội nghị lớn gặp gỡ các nhà đầu tư để chia sẻ các thông tin về quy hoạch, nhưng tại các hội nghị đó rất ít doanh nghiệp, đặc biệt là khối các doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia các chương trình đó, chỉ có các doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp có uy tín tại Hà Nội mới được tham gia.
Việc các doanh nghiệp tiếp cận đất đai không chỉ khó về vốn, mà còn khó về thông tin. Theo ông Nguyễn Quốc Hiệp, vấn đề chính yếu ở đây là thông tin về kêu gọi đầu tư và đấu thầu dự án không đến được với doanh nghiệp. Do đó, các cơ quan quản lý cần có phương thức để doanh nghiệp tiếp cận được với thông tin.
 |
Cần minh bạch thông tin
“Tôi cho rằng các cơ quan quản lý về quy hoạch, quản lý về phát triển của các thành phố cần phải thay đổi về phương thức làm để thông tin đến được các doanh nghiệp”, ông Hiệp nói.
Còn ông Đỗ Viết Chiến, Tổng thư ký Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, đánh giá lâu nay chúng ta vẫn nói là quy hoạch sau khi được duyệt phải công khai hóa. Nhưng thực tế việc này chúng ta làm chưa tốt. Nhiều thông tin nhà đầu tư cần từ vị trí, ranh giới, quy mô, tính chất, đến dự án đó lớn hay nhỏ, các quy định của pháp luật với vị trí đó được làm gì, không được làm gì, được làm thì làm đến đâu, làm to hay bé, cao hay thấp… Từ những thông tin này, nhà đầu tư mới lựa chọn và đưa ra quyết định đầu tư.
Theo ông Chiến, nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp tiếp cận đất đai, cơ quan quản lý nhà nước cần sửa đổi quy định về bồi thường, giải phóng mặt bằng đối với các dự án mà các chủ đầu tư phải thỏa thuận giá đền bù với dân.
Bên cạnh đó, đẩy mạnh các hình thức đấu thầu dự án có sử dụng đất, đấu giá quyền sử dụng đất một cách công khai, minh bạch, tạo điều kiện để các doanh nghiệp bất động sản tiếp cận thị trường quyền sử dụng đất một cách bình đẳng, hạn chế cơ chế xin – cho, tham nhũng trong lĩnh vực này.
Nghiên cứu để hạn chế tiến tới chấm dứt giao đất, cho thuê đất thu tiền sử dụng đất một lần, thực hiện giao đất, cho thuê đất thu tiền sử dụng đất hàng năm, hoặc chia nhỏ và kéo dài thời gian nộp tiền sử dụng đất.
Ngoài ra, công khai hóa các quy hoạch và dự án được duyệt, nhất là quy hoạch sử dụng đất đô thị nhằm cung cấp thông tin kịp thời, chính xác đến với các cấp chính quyền, chủ đầu tư, người dân, tránh hình thành dự án “ma”.
Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng câu chuyện cải thiện môi trường kinh doanh cho dù đã đạt được những thành tựu nhưng chặng đường phía trước còn dài. Vẫn chưa có được sự công khai, minh bạch về thông tin để doanh nghiệp và người dân biết và kiểm soát. Và nếu như đâu đó vẫn còn chưa công khai, minh bạch thì tham nhũng và lợi ích nhóm vẫn có đất sống.
Phạm Minh
