Thời điểm hoàn hảo để cà phê Robusta Việt Nam giành vị thế 

Cà phê Robusta của Việt Nam được biết đến là loại cà phê có hàm lượng caffein cao nhưng hương vị lại không ngon bằng cà phê Arabica được sử dụng phổ biến trên thế giới. 

Những người nông dân và những người đam mê cà phê ở Việt Nam đang thay đổi điều đó, họ tự tay hái những hạt cà phê. Loại cà phê này có thể chống chịu tốt hơn với hiện tượng trái đất đang nóng lên so với cà phê arabica.

Cà phê Robusta đang rũ bỏ hình ảnh 'mạnh nhưng không ngon' ở Việt Nam, nơi những người nông dân đang làm việc để cải thiện hương vị của loại cà phê năng suất cao có khả năng chống chịu được với tình trạng nóng lên toàn cầu. 

Đắng và đất. Chỉ phù hợp với cà phê hoà tan. Cà phê Robusta vốn chịu tiếng xấu về chất lượng, nhưng một nhóm nhỏ nông dân đang cố gắng xoay chuyển tình thế của loại cà phê này khi thế giới nóng lên đe dọa ngành này.

Là một nhà thiết kế nội thất tại Thành phố Hồ Chí Minh, chị Trần Thị Bích Ngọc, 42 tuổi, hầu như không thích cà phê Việt Nam, băn khoăn không hiểu tại sao hương vị của nó không ngon bằng những tách cà phê từ nước ngoài.

Giờ đây, gần một thập kỷ sau, chị điều hành trang trại cà phê “Mori” của riêng mình ở vùng Tây Nguyên xa xôi, trồng loại cà phê Robusta mà chị tin rằng có thể sánh ngang với loại cà phê Arabica được yêu thích nhất thế giới về chất lượng và hương vị.

“Những hạt cà phê của tôi có mùi trái cây, hương hoa, vị đậm đà nhưng rất dịu,” chị Ngọc cho biết. Trang trại của chị đặt gần thành phố Pleiku, thủ phủ cà phê robusta của Việt Nam. “Nông dân cần biết rằng có thể làm cho những hạt cà phê này ngon”, chị Ngọc nói.

Cà phê Robusta có tiềm năng, nhưng bị mắc kẹt trong “vòng luẩn quẩn chất lượng kém”.

Từ lâu đã bị những gã khổng lồ như Starbucks khinh miệt, Robusta – loại cà phê có lượng caffeine gần gấp đôi so với arabica – được tìm thấy trong hầu hết các loại cà phê hòa tan, cũng như một số loại cà phê espresso pha trộn.

Ông Mario Fernandez thuộc Hiệp hội Cà phê Đặc sản cho biết, hầu hết các chuyên gia đều đồng ý rằng loại cà phê này có tiềm năng, nhưng bị mắc kẹt trong “vòng luẩn quẩn chất lượng kém”.

“Robusta có chất lượng kém nên mang tiếng xấu, không ai muốn trả giá cao cho nó nên không có động lực cải thiện chất lượng,” ông nói.

Nhưng Robusta có lợi thế hơn so với đối thủ cạnh tranh: năng suất cao hơn và nó có thể đối phó tốt hơn với nhiệt độ cao.

Biến đổi khí hậu là mối quan tâm nghiêm trọng đối với ngành cà phê trị giá hàng tỷ đô la, khi các nhà khoa học dự đoán năng suất thấp hơn và ít diện tích thích hợp hơn để trồng cà phê.

Arabica, chiếm khoảng 60% sản lượng cà phê của thế giới, có nguồn gốc từ vùng cao nguyên của Ethiopia và Nam Sudan, và nhiệt độ thích hợp trung bình hàng năm khoảng 19 độ C.

Robusta, mặc dù không có nghĩa là miễn nhiễm với thế giới đang nóng lên, nhưng có thể chịu được nhiệt độ lên đến khoảng 23 độ C.

Nếu sản lượng cà phê arabica toàn cầu bắt đầu giảm, “mọi người sẽ phải tìm nguồn cung thay thế”, bà Phạm Thị Điệp Giang, phó tổng giám đốc Trung Nguyên cho biết.

Nguồn cung arabica sụt giảm do thời tiết khắc nghiệt ở Brazil đã giúp Việt Nam kiếm được 4 tỷ USD vào năm 2022, tăng 32% so với một năm trước đó, chính phủ cho biết trong một báo cáo gần đây.

Tại một hội chợ cà phê ở TP Buôn Ma Thuột, nông dân Hoàng Mạnh Hùng cố gắng thuyết phục khách tham quan nhấp từng ngụm cà phê robusta “sang chảnh” của mình.

“Tôi thực sự mong muốn sẽ có nhiều người yêu thích cà phê robusta hơn, vì nó thực sự là một loại thức uống khiến người ta phải ngây ngất,” ông Hùng nói.

Người đàn ông 53 tuổi này đã chuyển đổi một trang trại trồng cà phê mít chất lượng thấp trong nhiều thập kỷ, đầu tiên là dưới thời Pháp và sau đó là cha mẹ ông.

“Bây giờ chúng tôi có thể sản xuất cà phê robusta với hương vị hoàn toàn khác và mùi thơm mà bất kỳ ai cũng yêu thích,” ông Hùng nói.

Chìa khóa của sự thay đổi, ông Hùng cho biết, là hạt cà phê mít hiện được hái bằng tay và chỉ khi chúng chín hoàn toàn. “Và chúng hoàn toàn hữu cơ,” ông nói thêm.

Robusta được người Pháp đưa vào từ cuối thế kỷ 19, đến năm 1991 Việt Nam xuất khẩu hạt cà phê đầu tiên – 104.000 tấn.

Đến năm 2022, con số đó đã tăng lên 1,8 triệu tấn – gần như tất cả là nguyên liệu thô cho cà phê hòa tan và các loại hỗn hợp khác – khiến Việt Nam trở thành nhà sản xuất cà phê robusta lớn nhất thế giới và là nhà sản xuất cà phê lớn thứ hai nói chung, sau Brazil.

Tuy nhiên, ở nước ngoài, “Việt Nam được coi là nơi có cà phê chất lượng thấp nhất”, ông Fernandez nói.

Ông cho biết thêm, các nhà sản xuất nhắm đến chất lượng cao sẽ gặp “một thời gian khó khăn hơn vì định kiến này”.

Đây là thời điểm hoàn hảo để những hạt cà phê hảo hạng của Việt Nam tìm được chỗ đứng trên thế giới

Nhưng có một số dấu hiệu tích cực. Công ty dự báo xu hướng WGSN cho biết thái độ đối với robusta đã bắt đầu thay đổi.

Và Nguyen Coffee Supply – được cho là công ty cà phê đặc sản đầu tiên của Việt Nam tại Hoa Kỳ – hiện đang được bán bởi chuỗi siêu thị cao cấp Whole Foods.

Trong khi đó, tại trang trại đồi núi của họ ở Tây Nguyên, ông Hùng và chị Ngọc bắt đầu thấy công việc của họ được đền đáp.

Sản phẩm của họ được công nhận trong nước và đang được bán bởi các nhà rang xay trực tuyến ở Đức, Hoa Kỳ và các nơi khác ở châu Á.

“Đây là thời điểm hoàn hảo để những hạt cà phê hảo hạng của Việt Nam tìm được chỗ đứng trên thế giới,” chị Ngọc nói.

Trung Việt (theo AFP)