Sáng nay (29/10), Phó thủ tướng, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc trình bày tờ trình về 1 luật sửa 7 luật liên quan tài chính (gồm Luật: Chứng khoán; Kế toán; Kiểm toán độc lập; Ngân sách Nhà nước; Quản lý, sử dụng tài sản công; Quản lý thuế và Dự trữ quốc gia).
Tại dự thảo sửa một số điều Luật Chứng khoán, khác với bản thảo đưa ra trước đây, tại lần trình này, Chính phủ bỏ đề xuất nhà đầu tư chuyên nghiệp là cá nhân không được mua trái phiếu riêng lẻ.
Thay vào đó, nhà đầu tư cá nhân được mua bán, giao dịch, chuyển nhượng trái phiếu riêng lẻ khi doanh nghiệp phát hành có xếp hạng tín nhiệm, tài sản đảm bảo và bảo lãnh của ngân hàng.
Chính phủ cũng bổ sung hành vi cấm trong giao dịch chứng khoán, gồm thao túng thị trường chứng khoán, không công bố thông tin về dự kiến giao dịch cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đại chúng trước khi giao dịch của người nội bộ và liên quan.
 |
|
Phó thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc |
Theo Luật Chứng khoán 2019, nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp với cá nhân là người nắm giữ danh mục chứng khoán niêm yết, đăng ký giao dịch có giá trị tối thiểu 2 tỷ đồng, hoặc thu nhập chịu thuế năm gần nhất ít nhất 1 tỷ đồng. Tuy nhiên, theo dự thảo mới, quy định này siết chặt hơn khi yêu cầu cá nhân đầu tư chuyên nghiệp cần đảm bảo điều kiện về thời gian tham gia đầu tư, tần suất giao dịch. Bên cạnh đó, tổ chức, cá nhân nước ngoài cũng được coi là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.
Một trong các điều kiện chào bán chứng khoán ra công chúng là doanh nghiệp phải đáp ứng quy định về đại diện người sở hữu trái phiếu, hệ số nợ, giá trị phát hành trên vốn chủ sở hữu và có xếp hạng tín nhiệm.
Thị trường trái phiếu phát triển nóng giai đoạn 2017-2021, nhưng ảm đạm từ cuối 2022 sau biến động mạnh từ vụ việc của Ngân hàng SCB và Tập đoàn Vạn Thịnh Phát. Nhà đầu tư mất niềm tin, yêu cầu doanh nghiệp phải mua lại trái phiếu trước hạn. Kết quả là nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn khi phát hành mới, chậm trả nợ và phải đàm phán kéo dài thời hạn thanh toán cho trái chủ.
Tình hình phát hành của doanh nghiệp rục rịch trở lại từ cuối 2023. Theo số liệu của Bộ Tài chính, tháng 9/2024 có 15 doanh nghiệp phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ, khoảng 40.200 tỷ đồng, giảm 8,5% so với tháng trước và tăng gần 68% so với cùng kỳ 2023.
Lũy kế 9 tháng, 71 đơn vị phát hành trái phiếu riêng lẻ, với 258.800 tỷ đồng, gấp đôi cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vẫn chậm trả nợ trái phiếu. Theo tính toán của công ty xếp hạng tín nhiệm VIS Ratings, tới giữa tháng 5/2025 sẽ có 216.000 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn, 9% trong số này có rủi ro cao chậm trả nợ gốc. Dự kiến quy mô thị trường này có thể lên tới 2,5 triệu tỷ đồng.
Trong báo cáo thẩm tra, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhất trí việc bổ sung nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là tổ chức, cá nhân nước ngoài để tạo thuận lợi, tăng cường thu hút nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam, thúc đẩy TTCK phát triển và mở rộng kênh dẫn vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài vào Việt Nam.
Nhiều ý kiến trong Ủy ban Kinh tế đồng tình với đề xuất của Chính phủ quy định về đối tượng nhà đầu tư được tham gia mua, giao dịch, chuyển nhượng TPDN riêng lẻ. Tuy vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát điều kiện đối với doanh nghiệp phát hành phù hợp với tình hình thị trường, bảo đảm phát triển bền vững thị trường, bảo vệ nhà đầu tư cá nhân khi tham gia vào thị trường.
Bên cạnh đó, cần có giải pháp để tăng cường sự tham gia của các quỹ đầu tư, các nhà đầu tư là tổ chức vào thị trường trái phiếu nói chung, trái phiếu phát hành riêng lẻ nói riêng; tăng trách nhiệm của nhà đầu tư cá nhân.
Dù vậy, vẫn còn một số ý kiến lại ủng hộ phương án Chính phủ trình trước đây (chỉ cho phép nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là tổ chức được tham gia mua, giao dịch, chuyển nhượng TPDN riêng lẻ, nhà đầu tư cá nhân chỉ tham gia mua, giao dịch, chuyển nhượng TPDN riêng lẻ do tổ chức tín dụng phát hành. Cá nhân muốn đầu tư TPDN riêng lẻ có thể đầu tư qua các quỹ).
Về hành vi bị nghiêm cấm trong giao dịch chứng khoán, Uỷ ban Kinh tế cho hay, các ý kiến tại cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ bổ sung quy định hành vi nào được coi là thao túng chứng khoán.
Chính phủ cũng cần đẩy mạnh việc áp dụng xếp hạng tín nhiệm tổ chức phát hành, tiến tới xếp hạng tín nhiệm về trái phiếu phát hành như một số nước: Indonesia, Malaysia, Thái Lan... để bảo đảm tính công khai, minh bạch và nâng cao chất lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành.
Về điều kiện chào bán chứng khoán riêng lẻ được đề xuất tăng thời gian hạn chế chuyển nhượng từ tối thiểu 1 năm đối với nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp lên thành tối thiểu 3 năm, tương tự như nhà đầu tư chiến lược, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ cân nhắc kỹ, bởi tính chất, mục đích nắm giữ, giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư chiến lược và nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là khác nhau.
Dự thảo Luật đã thu hẹp đối tượng tham gia mua, bán, chuyển nhượng chứng khoán riêng lẻ, việc tăng thời gian hạn chế chuyển nhượng có thể dẫn đến tâm lý e ngại cho nhà đầu tư, tác động đến thanh khoản của thị trường, giảm mức độ hấp dẫn và sự quan tâm của các nhà đầu tư đối với các đợt chào bán chứng khoán riêng lẻ; đồng thời có thể gây khó khăn cho hoạt động đầu tư, tái cơ cấu danh mục của nhà đầu tư chuyên nghiệp.
Ngày 28/10, chia sẻ với báo chí về Dự án 1 luật sửa 7 luật, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết để nâng cao chất lượng hàng hóa trên thị trường, hạn chế rủi ro và đảm bảo quyền lợi trong hoạt động đầu tư của các nhà đầu tư cá nhân trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, khắc phục những hạn chế của thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ trong thời gian qua, dự thảo Luật bổ sung quy định theo hướng nâng chất lượng của trái phiếu.
Theo đó, để các nhà đầu tư chuyên nghiệp bất kể là cá nhân hay tổ chức đều được đầu tư trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ thì Bộ Tài chính đề xuất doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ đó phải có xếp hạng tín nhiệm. Bên cạnh đó, doanh nghiệp phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đó phải có tài sản bảo đảm hoặc có bảo lãnh thanh toán của tổ chức tín dụng.
Theo ông Chi, Bộ Tài chính cũng đề xuất sửa đổi quy trình quyết định phát hành trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho các doanh nghiệp đủ điều kiện được nhanh chóng xem xét, cấp chứng nhận phát hành trái phiếu ra công chúng huy động vốn. Đối với trái phiếu phát hành ra công chúng, tất cả các nhà đầu tư cá nhân, tổ chức không phân biệt là chuyên nghiệp hay không chuyên nghiệp đều có thể tham gia.
Để thị trường thích ứng với các chính sách mới, Bộ Tài chính dự kiến trình Quốc hội cho phép Luật Chứng khoán sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.
Theo nhóm phân tích từ Fiin Ratings - đơn vị xếp hạng tín nhiệm thuộc Fiingroup, trái phiếu riêng lẻ là sản phẩm có tính chuẩn hóa thấp, dẫn tới rủi ro tín dụng cao. Vì thế, việc hạn chế sự tham gia của nhóm nhà đầu tư cá nhân vào thị trường trái phiếu riêng lẻ là hợp lý, do phù hợp với thông lệ quốc tế cũng như đặc thù sản phẩm trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.
Tuy nhiên, một số tổ chức lại cho rằng quy định hạn chế quyền tham gia của nhà đầu tư cá nhân có thể khiến thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tắc nghẽn, thậm chí đứt gãy.
Theo Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), các tổ chức đầu tư trái phiếu doanh nghiệp như ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán, bảo hiểm, quỹ đầu tư đều đang vướng nhiều quy định hạn chế. Do vậy, nhà đầu tư cá nhân vẫn là một trong số các nhà đầu tư lớn có thể hấp thụ trái phiếu doanh nghiệp. "Nếu hạn chế nhóm này, doanh nghiệp khó có thể phát hành thêm vì không có đủ nhà đầu tư để hấp thụ", VCCI đánh giá.
Thanh Hoa
