Bộ Tài chính vừa có tờ trình Chính phủ đề nghị xây dựng dự án Luật thuế thu nhập cá nhân (thay thế). Trong đó, một trong những giải pháp thực hiện chính sách được lựa chọn là việc rà soát sửa đổi, bổ sung quy định đối với thu nhập của cá nhân từ hoạt động đầu tư/chuyển nhượng chứng khoán phái sinh; sửa đổi, bổ sung quy định về thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân đối với hoạt động chuyển nhượng vốn, chuyển nhượng chứng khoán của cá nhân.
Báo cáo đánh giá tác động của chính sách liên quan xây dựng Luật thuế thu nhập cá nhân (thay thế), Bộ Tài chính cho biết trong quá trình thực hiện thu thuế thu nhập cá nhân với chuyển nhượng chứng khoán, có ý kiến cho rằng việc thu theo tỷ lệ phần trăm trên giá bán từng lần, kể cả trường hợp cá nhân bị lỗ là chưa phù hợp. Do đó, cần xác định phương pháp thu thuế trên thu nhập của cá nhân, nếu có lãi mới nộp thuế.
Theo quy định hiện hành, thu nhập chịu thuế từ chuyển nhượng chứng khoán được xác định theo tỷ lệ 0,1% trên giá bán từng lần. Ví dụ, nếu bán chứng khoán được 100 triệu đồng, nhà đầu tư sẽ phải nộp thuế thu nhập cá nhân 100.000 đồng, bất chấp lỗ hay lãi.
Bộ Tài chính cho rằng quy định này đảm bảo sự đơn giản, minh bạch của chính sách, giảm chi phí tuân thủ cho cả cơ quan thuế và người nộp thuế.
Trước đây, cơ quan thuế áp dụng hai phương pháp tính 20% trên thu nhập năm (giá bán trừ giá mua và các chi phí liên quan). Trong đó, trường hợp không xác định được giá vốn, các chi phí liên quan và có chứng từ chứng minh, nhà đầu tư mới nộp thuế 0,1% trên giá bán từng lần. Còn với những cá nhân áp dụng kỳ tính thuế theo năm, mỗi lần chuyển nhượng, họ vẫn tạm nộp thuế thu nhập cá nhân 0,1% trên giá bán chứng khoán từng lần, cuối năm quyết toán sẽ được trừ số thuế đã tạm nộp trong năm.
 |
|
Các chuyên gia cho rằng quy định nhà đầu tư chứng khoán lỗ hay có lợi nhuận vẫn phải nộp thuế 0,1% trên doanh thu là bất hợp lý. |
Với quy định hiện hành, nhà đầu tư bắt buộc phải đóng thuế cho từng lần giao dịch, bất chấp bị lỗ hay lãi. Các giao dịch bán chứng khoán không được gộp chung số tiền đã nộp để quyết toán thuế thu nhập cá nhân vào cuối năm (còn gọi là hoàn thuế nếu thu nhập trong năm dưới ngưỡng quy định mà số tiền thuế đã nộp lại nhiều hơn). Điều này tương đương với việc nhà đầu tư càng giao dịch chứng khoán nhiều, Nhà nước càng thu được nhiều thuế.
Trước đó, nhiều chuyên gia cũng phản ánh quy định về chính sách thuế thu nhập cá nhân đối với hoạt động chuyển nhượng chứng khoán rất bất hợp lý. TS Nguyễn Ngọc Tú, chuyên gia về thuế, cho rằng với quy định hiện hành là nhà đầu tư chứng khoán lỗ hay có lợi nhuận vẫn phải nộp thuế 0,1% trên doanh thu chỉ dễ cho cơ quan thuế nhưng gây bất lợi cho người dân. Bởi không ít trường hợp phải bán cổ phiếu trong tình thế buộc phải cắt lỗ, thiệt hại đã rồi nhưng vẫn phải nộp thuế thu nhập cá nhân.
"Nhà đầu tư đã lỗ mà vẫn phải nộp thuế cho thấy chính sách lạm thu, tận thu, trái với bản chất của thuế thu nhập là tính thuế trên phần lãi", ông Tú nhận định.
Theo các chuyên gia, thông tin về giao dịch, nhất là đối với chuyển nhượng chứng khoán, rất minh bạch và được lưu trữ trên hệ thống của cơ quan quản lý. Như giá mua, giá bán, người chuyển nhượng và người nhận chuyển nhượng cổ phiếu đều rất rõ ràng. Ngành thuế hoàn toàn giám sát được nhà đầu tư chứng khoán nào có lãi và ai phải cắt lỗ.
Theo đánh giá của Bộ Tài chính, chính sách thuế thu nhập cá nhân những năm qua đã phát huy vai trò là công cụ quan trọng trong việc thực hiện chính sách điều tiết, phân phối lại thu nhập, từng bước thu hẹp khoảng cách chênh lệch về thu nhập giữa các cá nhân trong xã hội. Tuy nhiên, cơ quan này cũng cho rằng cần cải cách và xây dựng hệ thống thuế đồng bộ, khắc phục những vướng mắc và hạn chế của chính sách thuế hiện hành.
"Từ thực tiễn thực hiện thời gian qua, cũng như xu hướng, kinh nghiệm của các nước thời gian gần đây, cần thiết nghiên cứu để quy định rõ thu nhập chịu thuế, tỷ lệ thu thuế (trên doanh thu chuyển nhượng từng lần) đối với thu nhập từ chuyển nhượng vốn. Việc điều chỉnh theo hướng này cũng sẽ đảm bảo tính thống nhất, tương thích với nội dung sửa đổi, bổ sung phương pháp thu thuế theo tỷ lệ % thuế thu nhập doanh nghiệp trên doanh thu đối với hoạt động chuyển nhượng vốn của tổ chức nước ngoài", Bộ Tài chính cho hay.
Trong đề nghị xây dựng Luật thuế thu nhập cá nhân (thay thế) lần này, Bộ Tài chính đặt mục tiêu giải quyết vấn đề sao cho phù hợp với hoạt động kinh doanh của cá nhân,khuyến khích cá nhân kinh doanh làm giàu chính đáng và đảm bảo mục tiêu điều tiết của thuế thu nhập cá nhân. Luật thay thế cũng phải đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và đảm bảo phù hợp với thông lệ quốc tế và xu hướng phát triển.
Các chuyên gia cũng cho rằng, trong quá trình thực hiện sửa đổi Luật thuế thu nhập cá nhân, cơ quan soạn thảo cần áp dụng nguyên tắc tính thuế đối với các khoản thu từ đầu tư, kinh doanh là phải đảm bảo có thu nhập mới phải nộp thuế. Trường hợp có lãi, mức thuế sẽ nộp ở mức độ nào đó để vẫn đủ khuyến khích nhà đầu tư tham gia thị trường. Có như vậy, kinh tế mới sôi động và phát triển bền vững.
Thanh Hoa
