Hiện tượng lợi dụng mã số thuế của người khác để khai khống chi phí đã có từ khá lâu và vẫn diễn ra, nhưng đến nay ngành thuế vẫn chưa có quy định xử phạt thật nặng những doanh nghiệp gian lận thuế theo cách trên, đồng thời chưa có giải pháp để ngăn chặn hành vi này.
Chị Cúc (Thanh Hoá) cho biết, chị mới vào làm việc tại một công ty xuất nhập khẩu. Tháng 2/2024, khi làm thủ tục đăng ký mã số thuế cá nhân thì chị phát hiện Căn cước công dân của mình đã được dùng để đăng ký mã số thuế tại một công ty xây dựng, với một khoản chi trả khống lên đến 200 triệu đồng để kê nâng chi phí đầu vào nhằm làm giảm số thuế phải nộp.
![]() |
Mùa quyết toán thuế năm 2023, nhiều người bất ngờ vì đang có thu nhập hàng chục triệu hoặc hàng trăm triệu từ một doanh nghiệp chưa bao giờ biết tới. |
Trước đó một năm khi còn là sinh viên, chị Cúc đã từng nộp hồ sơ xin việc làm thời vụ tại một doanh nghiệp và đây có thể là nơi để lộ thông tin cá nhân của chị.
“Lúc đó, tôi thực sự giật mình và lo lắng. Thu nhập đến 200 triệu đồng mà tôi không hề hay biết. Như vậy, tôi có bị nộp thuế thu nhập cá nhân không? Vì vậy, tôi đã làm đơn lên cơ quan thuế cam kết không có thu nhập tại công ty này. Tuy nhiên, tôi mong muốn ngành thuế có biện pháp xử phạt mạnh tay để các doanh nghiệp không dám lách thuế theo cách này", chị Cúc đề nghị.
Thực tế, trường hợp như chị Cúc không phải ngoại lệ. Trên các diễn đàn, mạng xã hội cũng xuất hiện nhiều phản ánh, trao đổi của nhiều người về việc tìm cách xử lý trường hợp cá nhân bị tổ chức, doanh nghiệp nào đó lấy Căn cước công dân của người khác để đăng ký mã số thuế, kê khai chi trả lương để giảm thu nhập. Thậm chí, hiện tượng này đã từng xuất hiện từ nhiều năm trước.
Chị Hoàng Lan, kế toán trưởng tại một doanh nghiệp xây dựng tại Thanh Hoá cho biết, có nhiều người gặp phải trường hợp bị công ty nào đó lấy thông tin cá nhân để đăng ký thuế. Chính người nhà chị cũng rơi vào tình trạng này.
“Mẹ tôi đã 60 tuổi, từ trước đến nay chỉ ở quê làm nông nghiệp, nhưng cách đây 3 năm khi tôi kê khai giảm trừ gia cảnh thì phát hiện mẹ tôi đã có mã số thuế từ cách đây 7 năm, và đang được một doanh nghiệp tại Nghi Xuân, Hà Tĩnh sử dụng.
Chị Lan, phân tích: "Việc đăng ký mã số thuế cá nhân rất đơn giản, chỉ cần duy nhất một loại giấy tờ đó là Căn cước công dân là có thể đăng ký được rồi. Nguyên nhân dẫn đến việc thông tin cá nhân bị đánh cắp cũng rất nhiều. Chẳng hạn như các bạn sinh viên mới ra trường cầm hồ sơ đi xin việc, việc không xin được nhưng thông tin cá nhân thì công ty đó đã nắm được, rất có thể họ sẽ dùng thông tin của các bạn để đăng ký thuế. Ngoài hồ sơ xin việc, nhiều doanh nghiệp còn "thu thập" thông tin tại các cửa hàng photocopy, nhiều người gửi thông tin in hồ sơ qua Zalo sau đó bị thu thập và bán lại...".
Theo quy định hiện nay, các doanh nghiệp “mượn trộm” mã số thuế của người dân sẽ bị truy thu thuế thu nhập doanh nghiệp liên quan đến phần khai gian dối, còn các nạn nhân sẽ được hoàn thuế thu nhập cá nhân bị thu sai.
Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng để giải quyết câu chuyện này, ngành thuế phải xử phạt thật nặng những doanh nghiệp lấy cắp mã số thuế. Có thể quy vào hành vi giả mạo chứng từ kế toán, gian lận thuế.
Song song với xử phạt thật nặng, ngành thuế cũng cần công khai thông tin những doanh nghiệp lấy cắp mã số thuế cá nhân lên các phương tiện truyền thông để cảnh báo và đánh động dư luận, để những doanh nghiệp đang làm và có ý định làm sẽ không dám thực hiện hành vi như vậy nữa.
Một chuyên gia thuế kiến nghị, hiện nay ngành thuế đang ứng dụng công nghệ trong quản lý thuế, với việc cấp mã số thuế, ngành thuế có thể áp dụng các bước như xác thực vân tay, khuôn mặt... như vậy sẽ tránh được tình trạng doanh nghiệp đánh cắp thông tin người dân thông qua Căn cước công dân để tự ý đăng ký mã số thuế.
Để ngăn chặn tình trạng gian lận mã số thuế nhằm khai khống như trên, Tổng cục Thuế cho biết đang xây dựng Thông tư sửa đổi Thông tư 105 hướng dẫn về đăng ký thuế sẽ được ban hành. Theo đó, mã số định danh (mã Căn cước công dân, mã định danh) sẽ là mã số thuế.
Bà Lý Hoài Hương, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp siêu nhỏ và vừa và hộ kinh doanh, cá nhân, đánh giá việc này không chỉ tạo thuận lợi cho công tác quản lý thuế, mà còn ngăn chặn được tình trạng một người có nhiều mã số thuế.
“Việc chuyển đổi này sẽ ngăn chặn được tình trạng "mượn trộm" mã số thuế cá nhân như đã xảy ra thời gian qua, khi đi quyết toán thuế thì một số trường hợp mới phát hiện bị truy thuế oan”, bà Hương cho hay.
Thực tế, nhiều người không có khoản thu nhập đó nhưng vẫn bị tính thuế. Nguyên nhân là do Chứng minh nhân dân, Căn cước công dân của người nộp thuế bị lọt ra ngoài nên một số doanh nghiệp khác đã lợi dụng đề nghị cấp thêm mã số thuế, làm giả chứng từ trả tiền công, tiền lương rồi đưa vào bảng kê khai chi phí của doanh nghiệp nhằm giảm tiền thuế phải nộp.
Cách tra cứu có bị lấy cắp mã số thuế hay không Để tra cứu mã số thuế cá nhân của mình có bị lấy cắp hay không, người nộp thuế cần tải app Etax Mobile rồi đăng ký tài khoản bằng cách kê khai mã số thuế, mã số Căn cước công dân. Sau đó, người nộp thuế vào mục tra cứu thông tin quyết toán thuế để kiểm tra thông tin quyết toán thuế của từng năm. Dữ liệu trên hệ thống sẽ thể hiện người nộp thuế nhận thu nhập ở đơn vị nào, số tiền bao nhiêu, số thuế đã nộp... |
Thanh Hoa